Φελνίκος

Kάποτε, τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, η φτώχεια δεν ήταν στίγμα. Δεν ήταν κατάρα. Δεν ισοδυναμούσε με αποκλεισμό. Δεν σήμαινε πείνα και εξαθλίωση. Ούτε κοινωνική Σπιναλόγκα ήταν η φτώχεια ούτε ο φτωχός ήταν πεταμένος στον σκουπιδοτενεκέ της ζωής. Πολλές φορές, τις περισσότερες, η φτώχεια ήταν για τους ανθρώπους πρόκληση. Για να γίνουν καλύτεροι. Να προκόψουν. Να μορφωθούν. Να πετύχουν επαγγελματικά. Να καταξιωθούν κοινωνικά. Να ξαποστάσουν.

Δεν ήταν σήμαντρο θανάτου – όπως από έτους και καθ’ εκάστην ολοφύρονται οι κωδωνοκρούστες του απολεσθέντος ελληνικού παραδείσου της ευωχίας, της αεργίας, της ματσαραγκιάς, του «νατηβρουμισμού» και του φαρδύκωλου νεοπλουτισμού. Ήταν στοίχημα ζωής που έπρεπε να κερδηθεί.

Όσοι γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε φτωχοί, το ξέρουμε. Φτωχός δεν σήμαινε ζητιάνος. Η φτώχεια ήταν ένσημο δουλειάς. Πολλής δουλειάς. Σκληρής και υπό αντίξοες συνθήκες. Ο καθένας όπου έβρισκε και μπορούσε. Στο χωράφι, στο μαγαζί, στο γιαπί, στη βιοτεχνία, στο εργοστάσιο, στη θάλασσα. Και στο Δημόσιο.

Ναι, τότε το Δημόσιο δεν ήταν αποθήκη «κοπριτών» ψηφοφόρων. Είχε σπουδαγμένους και ικανούς ανθρώπους. Επαγγελματίες με μεράκι, προσόντα και αξιοπρέπεια. Οι έχοντες μπάρμπα στην Κορώνη το πολύ πολύ να γίνονταν κλητήρες και χωροφύλακες.

Όπου έβρισκε, λοιπόν, και μπορούσε ο καθένας δούλευε. Κι όχι ένας. Ολόκληρη η οικογένεια. Ο πατέρας, η μάνα, τ’ αδέρφια. Ακόμη και τα ανήλικα. Όλοι δούλευαν. Είτε μαζί είτε χώρια. Το ψωμί που τρώγαμε ήταν ζυμωμένο με τον ιδρώτα, τον κόπο, τη δεξιότητα και πολλές φορές το αίμα μας. Η φτώχεια δεν ήταν παραίτηση. Ήταν προσπάθεια. Συνεχής και αδιάκοπη. Μέχρι να δούμε άσπρη μέρα, να φάμε γλυκό ψωμί. Δεν ήταν βαρυγκώμια. Ήταν ελπίδα για καλύτερο μέλλον. Δεν ήταν ταπείνωση. Ήταν περηφάνια.

Ναι, είχε και κρυφή ζήλια, ίσως και φθόνο για τους πλούσιους. Όχι τόσο για τους ίδιους, όσο για τ’ αγαθά τους. Για τα καλούδια τους. Για τις ανέσεις τους. Για τα παιχνίδια και τις ευκολίες των παιδιών τους· των ομηλίκων, των συμμαθητών μας.

Ναι, ο φτωχός ανήκε σε άλλη κοινωνική κατηγορία από τον πλούσιο, όμως δεν υπήρχε το τυφλό ταξικό μίσος που αναπτύσσεται σήμερα. Τουλάχιστον σε μένα, στην οικογένειά μου, στη γειτονιά μου, στην πόλη μου. Ίσως επειδή δεν ήταν και οι πλούσιοι τόσο προκλητικοί. Ίσως επειδή ήταν όντως πλούσιοι με αστική καταγωγή και μόρφωση, και όχι νεόπλουτοι επιδειξίες με ξέκωλα, κοχίμπα, καγιέν, κότερα και πισίνες. Ίσως και να υπήρχε και εγώ να μην το είχα καταλάβει. Όμως και πάλι κάτι θα ’χα πάρει χαμπάρι, αφού και έξυπνος ήμουν και ζωηρός και μέσα στη ζωή ή θα με είχαν ορμηνεύσει οι γονείς μου, οι μεγαλύτεροι. Και δεν το ’χαν κάνει.

Το ταξικό μίσος το ’μαθα αργότερα. Διαβάζοντας, συζητώντας, διαδηλώνοντας ως φοιτητής. Πάντως, σήμερα το βλέπω να διαλαλείται και να διοχετεύεται. Με άλλη μορφή. Όχι σαν στάγδην πολιτικός ορός της Αριστεράς, αλλά ως ένεση κοινωνικής ντρόγκας. Παντού. Χύμα και χύδην. Και να αιτιολογείται. Κι αύριο αν, παρ’ ελπίδα, η χώρα πτωχεύσει, μάλλον θα ’ναι ο πυροκροτητής της κοινωνικής εκθεμελίωσης.

Ναι, ήταν πλούσιοι και ήμασταν φτωχοί. Είχαμε όμως την ίδια περηφάνια και αξιοπρέπεια. Ορισμένες φορές ίσως και περισσότερη. Ίσως επειδή εμείς έπρεπε να καταβάλουμε διπλή και τρίδιπλη προσπάθεια για να κρατήσουμε την τιμή και την υπόληψή μας ή επειδή τις ορίζαμε και τις αξιολογούσαμε διαφορετικά.

Οπωσδήποτε είχαμε άλλες προτεραιότητες, άλλους στόχους, άλλες αξίες, διαφορετικά όνειρα. Σίγουρα αυτοί ζούσαν τα όνειρά τους τη μέρα και το βράδυ μπορεί να έβλεπαν εφιάλτες, ενώ εμείς ξορκίζαμε τους εφιάλτες της μέρας και το βράδυ ονειρευόμασταν.

Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Παρά τα όσα λέγονται και γράφονται, και παρά τους δείκτες μέτρησης της φτώχειας στους οποίους αναφέρονται οι αναλυτές, η ελληνική κοινωνία δεν είναι κοινωνία των φτωχών. Είναι μια κοινωνία μικροαστών βολεμένων που το άδηλο μέλλον την τρομάζει. Είναι μια κοινωνία που δεν έχει επιθυμίες, αλλά φαντασιώσεις. Μια κοινωνία που κοχλάζει. Όχι επειδή διεκδικεί, όπως κάναμε εμείς, το μέλλον, αλλά επειδή θέλει να διατηρήσει τα κεκτημένα. Είναι μια αμυντική, φοβισμένη και εσωστρεφής κοινωνία.

Σίγουρα είναι άλλες οι εποχές, άλλα τα δεδομένα, όμως κάποια στιγμή πρέπει να κοιταχτούμε και στον καθρέφτη. Για να δούμε σ’ αυτόν το πρόσωπό μας, και όχι τις ζωές των άλλων όπως αυτές εμφανίζονται στο εκράν των τηλεοράσεων και τις στήλες των λαϊφσταϊλίστικων περιοδικών.

Δεν μπορεί συνεχώς να μοιρολογούμε για το κακό που μας βρήκε με το ΔΝΤ, το μνημόνιο και την τρόικα. Δεν μπορεί να λέμε στα παιδιά μας «play» και πριν προλάβουμε να ολοκληρώσουμε τη λέξη, όχι τη φράση, να μας λένε «station» της τάδε έκδοσης.

Όταν η κοινωνία των παιδιών μας είναι μια κοινωνία playstation, λογικό είναι να έχει χαθεί η μπάλα. Είναι λογικό να μην μπορούμε να επιβιώσουμε όταν χρειαζόμαστε λεφτά για το ιδιωτικό σχολείο, για το φροντιστήριο, ακόμη και σε παιδιά του δημοτικού, για γκουβερνάντα και γυναίκα στο σπίτι, για γυμναστήριο και φρέντο, για μασάζ, μπουζούκια και κλαμπ, για πιστωτικές κάρτες, αυτοκίνητα και εξοχικά, για μπότοξ και σούσι.

Όταν έχουμε φτιάξει μια κοινωνία κατανάλωσης και όχι παραγωγική, ναι, θα πτωχεύσουμε, θα χρεοκοπήσουμε και θα γυρίσουμε δεκαετίες πίσω. Όταν τα χωράφια τα έχουμε για τις επιδοτήσεις και για να τα δουλεύουν οι ξένοι και εμείς για να καταγγέλλουμε τους κλέφτες, τους αλήτες και τους λωποδύτες πολιτικούς, ναι, θα πεινάσουμε και θα εξαθλιωθούμε.

Όταν η λέξη «αυτογνωσία» έχει διαγραφεί από το λεξικό των νεοελλήνων, ναι, θα πάμε στον αγύριστο και στο πυρ το εξώτερο. Όταν μας φταίνε οι Τούρκοι, οι Σκοπιανοί, οι Ευρωπαίοι, το ευρώ, οι μετανάστες, οι Αμερικανοί, οι Εβραίοι και τελευταία οι πολιτικοί και τα λαμόγια, πάντα οι άλλοι κι όχι εμείς που φέραμε τη ζωή μας μέχρι εδώ και τη φτιάξαμε όπως τη φτιάξαμε, είναι λογικό κάποια στιγμή να τελειώσει ο καιρός της αμεριμνησίας και να πρέπει να πληρώσουμε τον λογαριασμό.

Και ο καιρός ήρθε. Επέστη. Θα ξαναγίνουμε φτωχοί αν δεν αλλάξουμε μυαλό και ρότα. Όχι εμείς. Τα παιδιά μας θα πληρώσουν το μάρμαρο. Και δεν τα ’χουμε προετοιμάσει γι’ αυτό.

Αν συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε στα αυτονόητα και θέλουμε να διαιωνιστεί το σάπιο καθεστώς της ανομίας, της αρπαχτής, των προνομίων, της ήσσονος προσπάθειας, την κόλαση που ξορκίζουμε θα τη ζήσουμε. Και δεν θα την αντέξουμε. Γιατί έχουμε καλομάθει και ξεμάθει, ενώ και τα παιδιά μας τα ’χουμε κάνει... καλόπαιδα.

Τα γράφω αυτά επειδή το ρεπορτάζ, όπως θα διαβάσετε και στον «ΚτΕ», αναφέρει ότι επιτέλους οι Ευρωπαίοι εταίροι και δανειστές μας αποφασίζουν να κινηθούν επιθετικά και να επεξεργαστούν μια συνολική λύση για την κρίση χρέους των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τώρα που αχνοφέγγει μια ελπίδα τα γράφω. Τόσον καιρό δεν ήθελα να κάνω τον μάντη κακών. Υπήρχαν, άλλωστε, πολλοί πρόθυμοι να παίξουν τον ρόλο της Κασσάνδρας. Ούτε και είμαι σίγουρος ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο θα προχωρήσει όπως λένε και επιθυμούμε.

Νομίζω ότι πολύ δύσκολα η σημερινή ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ξεφύγει από τη λογική τού «ένα βήμα μπρος, μισό πίσω». Σίγουρα όμως μια συμφωνία κι ένα σχέδιο διάσωσης των περιφερειακών οικονομιών και των προβληματικών κρατών θα αλλάξουν την ψυχολογία, που ειδικά στην οικονομία είναι το ήμισυ του παντός, και θα δρομολογήσουν θετικές εξελίξεις.

Αν τον Φεβρουάριο το έκτακτο Συμβούλιο Κορυφής ή η τακτική Σύνοδος του Μαρτίου βγάλει λευκό καπνό για το δημοσιονομικό πρόβλημα, θα ήταν λάθος η κυβέρνηση και όλοι μας να βιαστούμε να πετάξουμε από πάνω μας τα μαύρα. Όποια απόφαση και να ληφθεί, η προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, παραγωγικής ανασυγκρότησης, θεσμικής επαναθεμελίωσης και περιστολής των δαπανών πρέπει να συνεχιστεί.

Αν πιστέψουμε ότι σε οκτώ μήνες ή έναν χρόνο θα λυθεί το πρόβλημα, είμαστε γελασμένοι. Όσο το ευρωπαϊκό περιβάλλον γίνεται καλύτερο, τόσο η χώρα θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της. Όσο μεγαλύτερη ευχέρεια κινήσεων θα αποκτούμε, τόσο θα πρέπει να σφίγγουμε τα λουριά της αυτοπειθαρχίας. Οποιαδήποτε χαλάρωση θα ήταν έγκλημα. Μόνον έτσι θα αποφύγουμε σίγουρα τη φτώχεια.

Καλές, ευπρόσδεκτες και ανακουφιστικές οι πιθανές αποφάσεις για την επιμήκυνση του δανείου, τη νέα επιτοκιακή πολιτική, την ενίσχυση του μηχανισμού χρηματοδότησης, την εξαγορά χρέους, τα ευρωομόλογα, όμως η κυβέρνηση πρέπει να επιμείνει στην πολιτική της, να την κάνει πιο ανελαστική και να επιταχύνει τους ρυθμούς της. Μόνον έτσι θα μπορέσει έπειτα από δύο χρόνια να ισχυριστεί ότι έφερε αποτελέσματα που όντως εγγυώνται την έξοδο από το τούνελ κι ένα πιο ευοίωνο μέλλον.

Είναι καλύτερα για ακόμη 16 μήνες να ακούει τα μύρια όσα και να προσφύγει στις κάλπες προς το τέλος της τετραετίας, έχοντας σώσει τη χώρα. Μόνον τότε θα έχει επιτελέσει το εθνικό της χρέος. Και θα επιβραβευθεί γι’ αυτό. Είναι καλύτερα να ταλαιπωρηθούμε για ένα-δύο χρόνια ακόμη και να γυρίσουμε οριστικά σελίδα, παρά να ατονήσει η προσπάθεια και το πρόβλημα να επιστρέψει αργότερα, μεγαλύτερο. Αφ’ ης στιγμής η προσπάθεια ξεκίνησε, πρέπει να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί.

Μόνον τότε και το πρώτο κομμάτι, περί φτώχειας, του παρόντος σημειώματος δεν θα έχει καμία αξία. Διαφορετικά, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, θα χρειαστεί να επανέλθουμε όχι με αναμνήσεις του παρελθόντος, αλλά με μνήμες του μέλλοντος και οδηγίες λειτουργίας του «πτωχοκομείου η Ελλάς»...

Ως γνωστόν, όταν δεν έχει τι να κάνει ο διάβολος, παίζει τρίλιζα με τα παιδιά του. Για τους πολιτικούς και τους δημοσιολογούντες η τρίλιζα ήταν ανέκαθεν οι εκλογές.

Ήδη δειλά δειλά και σε ήχο πλάγιο άρχισαν να εμφανίζονται σενάρια πρόωρης προσφυγής στις κάλπες. Σενάρια που το επόμενο διάστημα θα ενταθούν, είτε γιατί θα αυξάνει η κοινωνική πίεση προς την κυβέρνηση είτε γιατί θα πλησιάζει η καταληκτική ημερομηνία της 3ης Απριλίου, οπότε και λήγει η προθεσμία διεξαγωγής εκλογών με λίστα και όχι με σταυρό προτίμησης.

Πόσο πιθανό είναι όμως να γίνουν εκλογές; Θα έλεγα ελάχιστα ή και καθόλου. Ακόμα και αν υπήρχαν άφρονες υπουργοί ή σύμβουλοι οίτινες θα εισηγούνταν στον πρωθυπουργό να αναβαπτιστεί στη λαϊκή βούληση, είναι σίγουρον ότι αυτός δεν θα τους άκουγε.

Ο Γ. Παπανδρέου με τη μέχρι τούδε συμπεριφορά του έχει αποδείξει ότι είναι υπεύθυνος πολιτικός και σε καμία περίπτωση δεν θα επέλεγε να παίξει την τύχη της χώρας στα ζάρια. Μια τέτοια κίνηση, η οποία τοποθετεί το κομματικό ή το προσωπικό συμφέρον υπεράνω του εθνικού, θα ήταν τυχοδιωκτική, αδιανόητη, άμα και ανόητη, ενώ δεν προσιδιάζει στον χαρακτήρα του πρωθυπουργού.

Παρά τα όποια δημοσκοπικά ευρήματα, εάν γίνονταν εκλογές, ο Γ. Παπανδρέου θα τις κέρδιζε. Το ΠΑΣΟΚ θα ερχόταν πρώτο κόμμα. Αυτό το γνωρίζoυν και ο ίδιος και οι αντίπαλοί του και οι δημοσκόποι, αλλά και οι πολίτες, οι οποίοι μπορεί να είναι οργισμένοι και αγανακτισμένοι από την περιοριστική πολιτική και τα επαχθή μέτρα, εντούτοις είναι πεπεισμένοι ότι στην παρούσα συγκυρία ο Γ. Παπανδρέου είναι ό,τι καλύτερο διαθέτει ο τόπος για να διαπραγματευθεί με τους εταίρους και τους δανειστές μας.

Το πρόβλημα της χώρας δεν είναι να γίνουν εκλογές για να καταγραφούν οι όποιες ανακατατάξεις έχουν υπάρξει στην Αριστερά και τη Δεξιά ή για να μετρηθεί το ποσοστό των απωλειών που έχει υποστεί το ΠΑΣΟΚ.

Το πρόβλημα της χώρας είναι να βγει από την κρίση, να υλοποιηθούν οι αλλαγές που έχουν νομοθετηθεί, να προωθηθούν οι μεταρρυθμίσεις που και το μνημόνιο επιβάλλει, αλλά και είναι αδήριτη ανάγκη να γίνουν, και βέβαια να κυβερνηθεί με στιβαρό και αποτελεσματικό τρόπο.

Εάν γίνουν εκλογές, το ΠΑΣΟΚ δεν θα πάρει 44% και πιθανότατα δεν θα προσεγγίσει το 40% που θα του έδινε μια σχετική αυτοδυναμία. Με ένα ποσοστό της τάξεως του 37%-39%, ακόμη και με τον νόμο Παυλόπουλου που δίνει επιπλέον μπόνους 10 έδρες στον πρώτο, για να εξασφαλίσει αυτοδυναμία το πρώτο κόμμα χρειάζεται να συντρέξουν αρκετές προϋποθέσεις.

Συμπέρασμα: Οι πρόωρες εκλογές το μόνο που θα καταφέρουν είναι να φέρουν τη χώρα σε κατάσταση ακυβερνησίας. Και, το κυριότερο, σπατάλη χρόνου με διερευνητικές εντολές, απόπειρες συνεργασίας, επαναληπτικές εκλογές, σε μια περίοδο που η κυβέρνηση και η χώρα πρέπει να τρέξουν με ρυθμό κατοστάρη.

Πρόωρες εκλογές για ευνόητους λόγους δεν επιθυμεί, παρά τα όσα λέγονται, και η αξιωματική αντιπολίτευση. Μέχρι πρότινος ο Αντ. Σαμαράς μπορεί να τις επιθυμούσε για να εδραιώσει, μέσω της λίστας, το αρχηγικό του imperium. Τώρα όμως, που βλέπει τις απειλές της Ντόρας Μπακογιάννη και του Γ. Καρατζαφέρη να ξεθωριάζουν, δεν θα ήθελε να διακινδυνεύσει μια ήττα από τον Γ. Παπανδρέου ή να αναλάβει, εφόσον έρθει η Ν.Δ. πρώτο κόμμα, να βγάλει αυτός τα κάστανα από τη φωτιά.

Εξάλλου, ο Αντ. Σαμαράς γνωρίζει ότι ο χρόνος κυλάει υπέρ του. Αν γίνουν τώρα εκλογές και ανακύψει πολιτικό πρόβλημα διακυβέρνησης, οι εξελίξεις που θα σημειωθούν δεν τον ευνοούν να αναλάβει την πρωθυπουργία. Αντίθετα, το σκηνικό των πιέσεων, των αποσχίσεων και των διασπάσεων που θα στηθεί θα τον φέρει, όπως και τον Γ. Παπανδρέου, σε μειονεκτική θέση και σίγουρα όχι σε πρώτο ρόλο.

Όσοι λοιπόν ομιλούν -σήμερα δειλά και το επόμενο διάστημα με στεντόρεια φωνή- για πρόωρες εκλογές το κάνουν είτε για να στερήσουν από τον Γ. Παπανδρέου την ισχυρή αυτοδυναμία -ή ακόμη και για να τον εξαναγκάσουν να φύγει- είτε για να υπάρξουν συνεργατικά κυβερνητικά σχήματα, τα οποία όμως πρωτίστως θα εξυπηρετούν ιδιοτελή και αλλότρια συμφέροντα.

Υπάρχουν και μια σειρά άλλοι λόγοι που συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι δεν πρόκειται να γίνουν εκλογές, και μάλιστα μέχρι την 3η Απριλίου.

Πρώτον, όταν οι εκλογές διεξάγονται με λίστα και όχι με σταυρό προτίμησης, ευνοούνται τα κόμματα της αντιπολίτευσης και όχι αυτό που βρίσκεται στην κυβέρνηση.

Δεύτερον, εάν ο Γ. Παπανδρέου προκηρύξει πρόωρες εκλογές, είναι σαν να αναιρεί την πρόσφατη νίκη του κόμματός του στις περιφερειακές εκλογές.

Τρίτον, οι πρόωρες εκλογές θα πρέπει να έχουν ένα ισχυρό διακύβευμα. Ποιο θα είναι αυτό; Δεν μπορώ να κυβερνήσω εξαιτίας της κοινωνικής δυσαρέσκειας ή επειδή η Kοινοβουλευτική μου Oμάδα γκρινιάζει; Αστεία πράγματα.
Μια κυβέρνηση δεν αναλαμβάνει να διαχειριστεί δύσκολες υποθέσεις για να περνά ανέμελα τις μέρες της.
Αν είναι έτσι, να αναλάβει πρωθυπουργός η μάνα μου και υπουργοί οι φίλοι μου για να την περνάμε κοτσάνι.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ακόμα και αν υπάρξει ένταση της κοινωνικής δυσαρέσκειας, ο Γ. Παπανδρέου οφείλει να την τιθασεύσει και να μην προβάλει ως εκλογικό διακύβευμα την ικανότητα διακυβέρνησης. Εξελέγη για να μη βουλιάξει η χώρα. Μέχρι τώρα έχει καταφέρει να μην πτωχεύσει. Θα ήταν έγκλημα αίφνης να υποστείλει τη σημαία της προσπάθειας και να καταφύγει στην εύκολη λύση.

Εάν το επόμενο τρίμηνο γίνουν εκλογές, η χώρα θα «πέσει». Ούτε την τέταρτη δόση θα πάρουμε, οπότε θα οδηγηθούμε σε αναγκαστική χρεοκοπία. Ούτε ο ίδιος και το κόμμα του θα διασωθούν. Το πιο πιθανό είναι να υπάρξει πολιτική ανωμαλία με καταστροφικά αποτελέσματα.

Βεβαίως, ο Γ. Παπανδρέου δεν μπορεί να κυβερνά με τον φόβο ότι μετά το 18μηνο -οπότε και λήγει η προθεσμία εκλογής με λίστα- θ’ ανοίξουν τα στόματα των βουλευτών και οι δυσαρεστημένοι θα αρχίσουν να διαφωνούν ανοιχτά και δημόσια.

Όμως η διακυβέρνηση δεν γίνεται με υποθέσεις. Εάν και όταν παρατηρηθούν τέτοια φαινόμενα, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Τότε. Όχι τώρα. Και να τα αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα. Αν κάποιοι θέλουν να τον ρίξουν, ας αναλάβουν το κόστος να το κάνουν. Εάν κάποιοι θελήσουν να τον ανατρέψουν και να εγκληματήσουν εις βάρος της χώρας και της προσπάθειας που γίνεται για να διασωθεί, ας τους βαφτίσει «αποστάτες» και ας πάει σε εκλογές.

Τότε ναι, θα νομιμοποιείται να το κάνει και πρέπει να το κάνει και μάλλον σε καλό θα του βγει, αφού μπορεί στις έκτακτες εκλογές που θα γίνουν να βγει ενισχυμένος. Η μόνη λοιπόν περίπτωση να γίνουν εκλογές είναι εάν -κάτι που μοιάζει απίθανο- ανατραπεί η νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση.

Ας σταματήσουν, λοιπόν, οι σπερμολογίες, τα σενάρια και οι δήθεν πληροφορίες. Εάν εκπορεύονται από κυβερνητικά χείλη, είναι ανόητοι ή κακοπροαίρετοι αυτοί που τα διαδίδουν. Μόνον κακό κάνει στην κυβέρνηση η εκλογολογία, αφού ενσπείρει τη σύγχυση, δημιουργεί ψυχολογία φυγής και λειτουργεί διαλυτικά. Η κυβέρνηση έχει ορίζοντα τουλάχιστον μέχρι τον Ιούνιο του 2013 για να παραγάγει τα αποτελέσματα που θα πιστοποιούν την έξοδο από το τούνελ της κρίσης.

Εξάλλου, στο τρίμηνο που οι εκλογολογούντες τοποθετούν τις πρόωρες εκλογές πρέπει να παραχθεί, όπως έχει ανακοινωθεί, ένας όγκος νομοθετικού έργου που σε άλλες περιόδους θα χρειαζόταν μια τετραετία.

Και, βέβαια, θα είναι ένα «κολασμένο» τρίμηνο, αφού η Ευρώπη θα πρέπει να αποφασίσει για το μέλλον της. Τι θα κάνει με τον ευρωπαϊκό μηχανισμό διάσωσης, με τα ευρωομόλογα, με τις πιέσεις των αγορών που έπειτα από λίγο θα επιτεθούν εκ νέου με λύσσα στις περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης, ενώ εμείς πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε με την τέταρτη δόση του δανείου, με την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, με τις εκδόσεις εντόκων γραμματίων, με τις αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών, με τις πιθανολογούμενες νέες υποβαθμίσεις από οίκους αξιολόγησης, με τα κλειστά επαγγέλματα, με το φορολογικό νομοσχέδιο, με τις μεταφορές, την ενέργεια, την ανάπτυξη, το νέο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, την παιδεία.

Η κυβέρνηση έχει τόσα πολλά να κάνει και το μόνο που δεν πρέπει να την απασχολεί είναι οι εκλογές. Εκλογές μπορεί να θέλει η αντιπολίτευση, για να δει ποιος είναι ο νέος πολιτικός συσχετισμός δυνάμεων. Εκλογές μπορεί να θέλουν ορισμένοι νεόκοποι και νεοφώτιστοι «εγγυητές» και «σωτήρες». Εκλογές μπορεί να θέλουν ορισμένοι βουλευτές και κάποια στελέχη του ΠΑΣΟΚ, γιατί ίσως δεν μπορούν να αντέξουν την κοινωνική πίεση. Εκλογές μπορεί να θέλουν ορισμένοι ράθυμοι ή φοβισμένοι υπουργοί, που προτιμούν να τυρβάζουν περί άλλα, παρά να σηκώσουν τον σταυρό του μαρτυρίου.

Εκλογές, όμως, δεν θέλουν οι νουνεχείς πολίτες και δεν τις χρειάζεται η χώρα. Και -το βασικότερο- δεν τις θέλει ο πρωθυπουργός, που σε τελική ανάλυση είναι και αυτός που θα αποφασίσει. Και δεν τις θέλει, γιατί ξέρει ότι τα δύσκολα, παρά τα όσα λέγονται, είναι πίσω.

Εφεξής, εκτός από ένα-δύο δύσκολα προβλήματα, η ατζέντα των θεμάτων που ανοίγει αφορά το κράτος, ορισμένες συντεχνίες και θεσμικές αλλαγές που δεν θίγουν μισθούς και συντάξεις.

Τα επόμενα δύο χρόνια τα πράγματα για την κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου μπορεί να είναι πιο εύκολα. Μεγάλα έργα, αναπλάσεις πόλεων, αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, αξιοποίηση περιουσίας του Δημοσίου συνιστούν μια πιο δημοφιλή ατζέντα, ενώ θα αρχίσουν να αποδίδουν και τα μέτρα που λαμβάνονται.

Εάν μάλιστα καμφθεί και η αδιαλλαξία των Γερμανών και ηρεμήσουν τα πράγματα στην Ευρωζώνη και τις αγορές, τότε η χώρα μπορεί να αναστηθεί...