Φελνίκος

Aυτό το τριήμερο δικαιωματικά ανήκει στο ΠΑΣΟΚ. Προγραμματικό συνέδριο γαρ, και οι πολίτες δικαιούνται να μάθουν τις θέσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης για το πώς θα κυβερνήσει τη χώρα, εφόσον κερδίσει τις εκλογές.

Ουδόλως ενδιαφέρουν την κοινωνία οι τυχόν εσωκομματικές γκρίνιες και έριδες για το πώς κατανέμεται η ισχύς τής κάθε ομάδας των φιλόδοξων στελεχών στη Χαριλάου Τρικούπη. Αυτό που θέλουν να ξέρουν οι ψηφοφόροι της Κεντροαριστεράς, αλλά και ευρύτερα οι πολίτες, είναι τι προτίθεται να πράξει επ’ ωφελεία της χώρας ο Γ. Παπανδρέου εάν γίνει πρωθυπουργός και βέβαια με ποιους προτίθεται να κυβερνήσει.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ξεκαθαρίσει με ποιους θα πάει και ποιους θ’ αφήσει. Τίνος τα συμφέροντα θα εξυπηρετήσει και τίνι τρόπω. Αν έχει κάποιο ενδιαφέρον το προγραμματικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, αυτό είναι να μάθουμε σε ποιες κοινωνικές τάξεις και ομάδες θα στηριχτεί πρωτίστως για να διεκδικήσει την εξουσία. Ποιες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις θα προωθήσει. Αν έχει, και ποια, πολιτική συμμαχιών.

Οι πολίτες περιμένουν ν’ ακούσουν ποιες σημαντικές διαφορές υπάρχουν από τη συντηρητική παράταξη και ποιες διαφορετικές λύσεις προτείνονται στα μεγάλα θέματα, όπως είναι η οικονομία, η παιδεία, η υγεία, η ασφάλεια, η δημόσια διοίκηση. Επίσης, σαφέστατα ενδιαφέρεται να δει αν ο Γ. Παπανδρέου προτίθεται να κυβερνήσει με πρόσωπα που δεν είναι «σημαδεμένα» από την πολύχρονη άσκηση της εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ. Αυτό όμως είναι ένα αμέσως επόμενο, μετά το προγραμματικό συνέδριο, θέμα που πρέπει να ξεκαθαρίσει ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το πρόγραμμα είναι το ένα σκέλος, το δεύτερο είναι η ηγετική ομάδα και το τρίτο σχετίζεται με την προσωπική ικανότητα του Γ. Παπανδρέου να εμπνεύσει τους πολίτες και το κόμμα του, προκειμένου στον εναπομείναντα μέχρι τις εκλογές χρόνο να δημιουργηθεί ένα πλειοψηφικό εκλογικό ρεύμα, που θα συγκροτήσει και θα στηρίξει το νέο μπλοκ εξουσίας.

Τούτων δοθέντων, ο Γ. Παπανδρέου έχει ορισμένα πολύ απλά πράγματα να πράξει. Πρώτον, να διακηρύξει και να αιτιολογήσει με ποιο τρόπο η χώρα μπορεί να ξεπεράσει τις αυστηρές δημοσιονομικές νόρμες που έχουν τεθεί από την Κοινότητα. Όχι για να βγει από την επιτήρηση, αλλά για να μην ξαναμπεί και ξαναδούμε το ίδιο έργο. Θα αμφισβητήσει τη «Λισσαβώνα» και πώς;

Υπάρχει πολιτική βούληση να ξανασυζητηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο ο «κορσές» των ελλειμμάτων, του δημόσιου χρέους, του πληθωρισμού και των άλλων κανόνων που τέθηκαν στο Μάαστριχτ, με την ΟΝΕ και την ένταξη στη ζώνη του ευρώ; Οι περιοριστικές πολιτικές μπορούν να αμφισβητηθούν; Τίθεται από πλευράς ΠΑΣΟΚ τέτοιο θέμα; Μπορεί να υπάρξει μια ευρωπαϊκή συμφωνία κομμάτων ή κρατών που θα δουν με άλλους όρους και με διαφορετική ματιά την οικονομική ανάπτυξη στην Ευρώπη των «27»; Αν υπάρξει μια τέτοια προσέγγιση που να ορίζει με ρεαλιστικό τρόπο διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, τότε σίγουρα δημιουργούνται συνθήκες για να συγκροτηθεί ένα νέο μπλοκ εξουσίας, που θα είναι αφενός σημαντικά διαφορετικό από αυτό της συντηρητικής και (νεο)φιλελεύθερης παράταξης και αφετέρου ελκυστικό για τις δυνάμεις της Αριστεράς.

Αν απλώς διατυπώνονται κάποιες, έστω «έξυπνες», λύσεις διαχείρισης, τότε δεν πρόκειται να υπάρξει πλειοψηφικό ρεύμα υπέρ της Κεντροαριστεράς. Το πολύ πολύ να χάσει λόγω ανεπάρκειας, ανικανότητας και ηλιθιότητας η Νέα Δημοκρατία το γκουβέρνο. Άντε να κερδίσει οριακά το ΠΑΣΟΚ, για να ξαναβυθιστεί σχεδόν αμέσως στα προβλήματα της διακυβέρνησης. Αν ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ νομίζει ότι οι «έξυπνες» ιδέες σχηματίζουν πλειοψηφικά κοινωνικά ρεύματα και συγκροτούν δυναμικά και ανθεκτικά μπλοκ εξουσίας, είναι καλύτερα να δοκιμάσει τις ηγετικές του ικανότητες σε κάποιο σχολείο για ευφυή παιδιά.

Το σύνθημα για «ισχυρή Ελλάδα» σε μια χώρα που βρίσκεται σε διαρκή πρέσα από τις κοινοτικές νόρμες είναι κενό περιεχομένου και σίγουρα δεν γίνεται πιστευτό όταν συμπληρώνεται από το «δίκαιη κοινωνία», σε μια Ευρώπη που το μοντέλο ανάπτυξής της για να αντεπεξέλθει στις συνθήκες παγκοσμιοποίησης συνεχώς παράγει αδικίες και προκαλεί διαιρέσεις. Μέχρι πρότινος, συγκροτούνταν ισχυρά μπλοκ εξουσίας που έδιναν μακροχρόνιες διακυβερνήσεις σε χώρες επειδή υπήρχαν εθνικοί δρόμοι και εθνικές απαντήσεις. Έτσι οικοδομήθηκε το σκανδικαβικό μοντέλο, έτσι ο Α. Παπανδρέου έφτιαξε τον «τρίτο δρόμο» που διατήρησε για τόσα χρόνια το λαϊκιστικό ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Ακόμη και ο Μπλερ κρατήθηκε επί μακρόν στην εξουσία επειδή εξαίρεσε τη Βρετανία από το ευρώ ή άλλες κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές.

Ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης της οικονομίας που θα απαντά στα προβλήματα της φτώχιας, της ανεργίας, της οικονομικής δυσπραγίας και της ακρίβειας, χωρίς να βυθίζει τη χώρα στα ελλείμματα και το χρέος, εφόσον ετίθετο ως στόχος και εδικαιολογείτο με επάρκεια ότι είναι εφικτός, θα μπορούσε να δημιουργήσει μια ισχυρή και ανθεκτική νέα κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει και σε εκλογική σύμπραξη με τμήματα της Αριστεράς, αλλά και με δυνάμεις που για άλλους λόγους στις τελευταίες εκλογές στήριξαν τον Κ. Καραμανλή και τη Νέα Δημοκρατία. Εκτός από τα ζητήματα της οικονομίας και των συναφών εργασιακών σχέσεων, ένα τέτοιο νέο μπλοκ εξουσίας θα έπρεπε να θέσει ως πολιτικό αίτημα και κυβερνητική προτεραιότητα την εξυγίανση του δημόσιου βίου την ανατροπή της κομματικής φαυλοκρατίας στο Δημόσιο, τη διαφάνεια στις κρατικές προμήθειες και τα δημόσια έργα και να εγγυηθεί τον δημόσιο χαρακτήρα της υγείας και της εκπαίδευσης, χωρίς βέβαια τις αγκυλώσεις και τα νεοπλάσματα του άκρατου κρατικισμού.

Και σίγουρα ένα τέτοιο νέο μπλοκ εξουσίας θα πρέπει να εγγυηθεί τη ριζική ανατροπή του χρεοκοπημένου πολιτικού συστήματος. Ο δημόσιος βίος ασφυκτιά από τα «δεσμά» της Μεταπολίτευσης. Οι κομματικοί σχηματισμοί, όπως είναι δομημένοι, έχουν από καιρού εκμετρήσει τον βίο τους. Χρειάζεται μια συνολική και ριζική ανασύνθεση του πολιτικού τοπίου. Οι δύο μεγάλες πολιτικοϊδεολογικές οικογένειες, της Δεξιάς και της Αριστεράς, χρειάζεται να αναμορφωθούν κομματικά. Οι πρόσκαιρες ανακαινίσεις και οι μεταμορφισμοί έχουν προ πολλού εξαντλήσει τα όριά τους. Στην (κεντρο)Αριστερά είναι πιο εμφανές και εμφανίζεται πιο επιτακτικό ως αίτημα, επειδή άσκησε επί μακρόν τα τελευταία σχεδόν τριάντα χρόνια την εξουσία, αλλά και επειδή στην Ευρώπη και παγκοσμίως κυριαρχούν οι (νεο)συντηρητικές και (νεο)φιλελεύθερες δυνάμεις και ιδέες.

Αν λοιπόν περιμένουν κάτι οι οπαδοί της Κεντροαριστεράς και οι πολίτες από το προγραμματικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ είναι έναν νέο πλούτο ιδεών και δυνάμεις ανανέωσης που θα στηρίξουν το αίτημα για μια διαφορετική πορεία της χώρας. Περιμένουν να δουν ένα συνεκτικό πρόγραμμα διακυβέρνησης, που αφενός θα απαντά τελεσφόρα στα σύγχρονα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας και αφετέρου θα αιμοδοτεί τη συγκρότηση ενός νέου μπλοκ εξουσίας.

Περιμένουν να ακούσουν, εκτός από διακηρύξεις συγκεκριμένες δεσμεύσεις προκειμένου να προωθηθούν οι τομές και οι μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες -και περίπου κοινός τόπος- για να ξεμπλοκάρει η χώρα και να βγει από την αμεριμνησία, την αφασία, τη λαμογιά, την κακογουστιά και την ήσσονα προσπάθεια. Περιμένουν να ακούσουν καθαρές και σταράτες κουβέντες που θα επαναχαράσσουν τις πραγματικές διαχωριστικές γραμμές στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Περιμένουν έναν Σαρκοζί και όχι μια Σεγκολέν της Αριστεράς. Περιμένουν να δουν συγκεκριμένες προτάσεις και λύσεις που θα προωθηθούν και θα υλοποιηθούν. Περιμένουν ένα πρόγραμμα για τον πρώτο μήνα διακυβέρνησης, για τις πρώτες 100 ημέρες, για την τετραετία, αλλά και για την οκταετία. Κατ’ ουσίαν δηλαδή περιμένουν τέσσερα προγράμματα σε ένα.

Η παιδεία και το Ασφαλιστικό δεν λύνονται αμέσως, μπορούν όμως να λυθούν σταδιακά και σε βάθος οκταετίας. Υπάρχουν όμως προβλήματα που μπορούν να λυθούν άμα τη αναλήψει των καθηκόντων διακυβέρνησης. Χρειάζεται δηλαδή ακόμη και σε επίπεδο σχεδίου νόμου να είναι έτοιμα για να κατατεθούν και να ψηφιστούν αμέσως μετά την ορκωμοσία και τη συγκρότηση της Βουλής σε σώμα. Καλό είναι το πρόγραμμα των 200 σημείων και δεσμεύσεων, αλλά ο κόσμος ψηφίζει με βάση άμεσες, μεγάλες και ριζικές αλλαγές. Από το προγραμματικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ οι οπαδοί του και οι πολίτες δεν περιμένουν μια Χάρτα Δικαιωμάτων, αλλά ένα μικρό εγχειρίδιο άμεσης αλλαγής ορισμένων τομέων της ζωής τους. Να μας πουν λοιπόν ποιες είναι αυτές, πότε και πώς θα γίνουν. Με βάση αυτές θα κρίνουμε και θα αποφασίσουμε καταρχήν αν μας συμφέρει να ψηφίσουμε. Όταν μας παρουσιάσουν αυτά, θα πρέπει να μας πουν ποιοι θα αναλάβουν να τα εφαρμόσουν, για να ελέγξουμε την αξιοπιστία.

Ακόμη και το καλύτερο πρόγραμμα να παρουσιάσει το ΠΑΣΟΚ, ακόμη και τις ευγενικότερες των προθέσεων να έχει ο Γ. Παπανδρέου, αν οι «απόστολοι» του μηνύματός του και οι «χτιστάδες» της διακυβέρνησής του είναι οι «σημαδεμένοι» (ο κόσμος ξέρει καλά ποιοι είναι και αναγουλιάζει κάθε φορά που τους βλέπει στα τηλεοπτικά παράθυρα, τους ακούει στα ερτζιανά και τους διαβάζει στις στήλες των εφημερίδων), τότε θα χρειαστεί όχι προγραμματικό, αλλά συνέδριο επανίδρυσης για να ξανατοποθετήσει τον εαυτό του και το κόμμα του στον πολιτικό χάρτη.

Τέλος, το πρόγραμμα και η ηγετική ομάδα που θα εμφανιστεί στα ψηφοδέλτια και κυρίως στο ψηφοδέλτιο της Επικρατείας (αν το θεωρήσουμε ως δείγμα γραφής, αφού το ψηφοδέλτιο κατά εκλογική περιφέρεια είναι και αναγκαίο κακό) θα πρέπει να συγκροτούν μια νέα ενότητα του νέου μπλοκ εξουσίας που θα μπορέσει να ανασυνθέσει και να αναζωογονήσει τον χώρο της δημοκρατικής και σοσιαλιστικής Αριστεράς.

Η ικανότητα του Γ. Παπανδρέου να κυβερνήσει τη χώρα από αυτά τα τρία πράγματα θα κριθεί και όχι από τις φαντασιώσεις του καθενός για το πώς πρέπει να είναι η συμπεριφορά ή η ρητορική δεινότητα ενός ηγέτη. Ξέρω πολλούς ευφραδείς που ουδόλως το τάλαντο του λόγου τους βοήθησε να διακριθούν και πολλούς αντισυμβατικούς που έγιναν καθεστώς.