Φελνίκος

Χειρότερο ξεκίνημα του φθινοπώρου δεν μπορούσε να υπάρξει για την κυβέρνηση. Ποτέ άλλοτε, σε μια εβδομάδα, δεν είχαμε τόσα πολλά και τόσα αρνητικά γεγονότα για τη συμπολίτευση. Και τι εβδομάδα! Αυτή που ο πρωθυπουργός πηγαίνει στη ΔΕΘ.

Θαρρείς και το σύμπαν συνωμότησε εναντίον του. Δεν του έφθαναν του Κ. Καραμανλή τα φορολογικά μέτρα, ήρθαν να προστεθούν οι «αμαρτωλές ιστορίες» του Βατοπεδίου, oι καταγγελίες του ΠΑΣΟΚ για νοθεία στη Βουλή και την επιχειρηματική δραστηριότητα του Γ. Βουλγαράκη, τα «μπλογκαρίσματα» του Πέτρ. Τατούλη σε Θόδ. Ρουσόπουλο, Γ. Βουλγαράκη, Ντ. Μπακογιάννη και εν τέλει στον ίδιο τον πρωθυπουργό, καθώς είναι ηλίου φαεινότερον ότι ο βουλευτής Αρκαδίας ρίχνει το γάντι, όχι κάτω, αλλά στα μούτρα του Κ. Καραμανλή, περιμένοντας την απάντηση-διαγραφή του, η οποία όλως περιέργως δεν έρχεται ή τουλάχιστον δεν γίνεται στην ώρα της.

Και μαζί μ’ όλα αυτά έχουμε τέσσερις δημοσκοπήσεις (αρχής γενομένης από αυτήν της ΚΑΠΑ Research στο «Βήμα της Κυριακής», που κατεβάζει τη διαφορά μεταξύ Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ στο 1,2%, και κλείνοντας με αυτή της MRB, που θα δημοσιοποιηθεί στον «Ελεύθερο Τύπο» της Κυριακής και δείχνει, σύμφωνα με τις διοχετευθείσες πληροφορίες, τη διαφορά περίπου στο 2%), που προκαλούν μελαγχολία και εκνευρισμό στο Μαξίμου.

Εν αντιθέσει με τη Χαρ. Τρικούπη, που για πρώτη φορά αρχίζει -συγκρατημένα πλην βασίμως- να αισιοδοξεί ότι μπορεί, εάν συνεχιστεί η κατάσταση γενικευμένης απαξίας της κυβέρνησης, σύντομα, ενδεχομένως και πριν από την έλευση του χειμώνα, να περάσει, έστω και οριακά, μπροστά στις δημοσκοπικές προτιμήσεις των ψηφοφόρων. Ενδιαμέσως αυτών των αρνητικών για την κυβέρνηση γεγονότων, υπήρξε και μια μάλλον καλή ανοιχτή συγκέντρωση του Γ. Παπανδρέου για τα 34 χρόνια από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ.

Δεν ξέρουμε τι πρόκειται να πράξει ο πρωθυπουργός για να αποδράσει απ’ αυτό τον ασφυκτικό κλοιό, γνωρίζουμε όμως πώς διαμορφώνεται εφεξής το πολιτικό σκηνικό και σε ποιες πολιτικές και κοινωνικές ράγες δρομολογούνται για να τρέξουν οι εξελίξεις. Ας προσπαθήσουμε να τις αναλύσουμε:

Πρώτον, ο εκτροχιασμός του προϋπολογισμού και η φοροκαταιγίδα που ξέσπασε προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα δημοσιονομικά και ταμειακά ελλείμματα εγγράφονται αρνητικά στην κοινωνική συνείδηση. Ακόμη και διορθώσεις να γίνουν, ακόμη και παροχές να δοθούν (όπως η περίφημη «χάρτα» του Κ. Σημίτη το φθινόπωρο του 2003), είναι αμφίβολο έως απίθανο να αντιστρέψουν το δυσμενές για την κυβέρνηση κλίμα. Η εικόνα που κυριαρχεί είναι αυτή της αντιπαλότητας της κυβέρνησης με τη συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας. «Απέτυχε η οικονομική πολιτική και τα σπασμένα θα τα πληρώσουμε πάλι εμείς», είναι αυτό που ακούς σχεδόν απ’ όλους, από τους χαμηλόμισθους και τους μικρομεσαίους μέχρι τους δημοσίους υπαλλήλους και τη μεσαία τάξη.

Οι δικαιολογίες, οι υποσχέσεις, οι εξαγγελίες, οι αριθμοί βρίσκονται πλέον απέναντι και συγκρούονται με τη διαμορφωμένη κοινή γνώμη. Κι αυτό έχει αποδειχθεί ότι ποτέ καμία κυβέρνηση δεν μπόρεσε να το ξεπεράσει. Όταν εδραιώνεται η πεποίθηση της αντιπαλότητας κυβέρνησης - κοινωνίας, όσες υποσχέσεις, ακόμη και παροχές να δώσεις, δεν πιάνουν. Οι πολίτες θα περιμένουν την κάλπη για να σε τιμωρήσουν. Έχοντας, μάλιστα, ως δεδομένα ότι η οικονομική στενότης, η εργασιακή ανασφάλεια και η ακρίβεια δεν πρόκειται να αλλάξουν, τότε το κλίμα θα γίνεται έτι χειρότερο για την κυβέρνηση.

Δεύτερον, η εφαρμογή του Ασφαλιστικού, η εκπαιδευτική αναταραχή που μονίμως σιγοκαίει, τα μέτωπα με τους εργαζομένους σε ΔΕΚΟ όπως η Ολυμπιακή, ο ΟΣΕ και πιθανότατα η ΔΕΗ (σχετικό ρεπορτάζ στο ένθετο Οικονομία) εκτιμάται ότι εφεξής θα πυροδοτούν αλλεπάλληλες κοινωνικές εντάσεις. Βεβαίως μπορεί να υποστηριχθεί ότι η κυβέρνηση στη σύγκρουσή της με τις συντεχνίες έχει δίκιο.

Όμως, δυστυχώς για την κυβέρνηση, το πρόβλημα δεν είναι αν έχει δίκιο, αλλά πότε και πώς προσπαθεί να το επιβάλλει. Αν υπήρχε ένα ολοκληρωμένο, ιεραρχημένο και καθαρό σχέδιο, θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό και να παραγάγει αποτελέσματα. Αυτό όμως έπρεπε να γίνει στην ώρα του. Όταν η κυβέρνηση ήταν ισχυρή. Όταν είχε την πολιτική ηγεμονία και υπήρχαν μεγάλα περιθώρια κοινωνικής ανοχής. Αυτό που χθες ήταν σωστό σήμερα μπορεί να αποδειχθεί καταστροφικό, καθώς οι κοινωνικοί καθρέφτες έχουν μετατραπεί σε παραμορφωτικούς, με αποτέλεσμα οι διαθλάσεις τους να σε παγιδεύουν σε είδωλα-εικόνες της κοινωνίας που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Τρίτον, η εικόνα της κυβερνήσεως δεν είναι απλώς κακή, είναι δύσμορφη και απωθητική. Η κυβερνητική πλειοψηφία, η δεδηλωμένη, τυπικά μόνον υπάρχει. Και μόνον η ανάγνωση των δημόσιων δηλώσεων πλειάδας βουλευτών για τα συμβαίνοντα το αποδεικνύει. Η θεωρία της καταψήφισης νομοσχεδίου για να τεθεί κάποιος εκτός Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Ν.Δ. πλέον μόνον τον γέλωτα προκαλεί.

Ουδείς κατανοεί πώς μπορούν τόσοι πολλοί και κατά τεκμήριο σοβαροί άνθρωποι να υποκρίνονται ότι υφίσταται η δεδηλωμένη, όταν καθημερινά με τα όσα δηλώνονται από τους κυβερνητικούς βουλευτές είναι εδραία και γενική η πεποίθηση ότι αυτή δεν είναι εικόνα στοιχειωδώς σοβαρής κυβέρνησης, αλλά θιάσου σκιών. Ούτε ενότητα υπάρχει, ούτε αλληλεγγύη, ούτε καθοδήγηση, ούτε τίποτε που να σε πείθει ότι αυτή η κατάσταση μπορεί να συνεχιστεί. Τουλάχιστον δεν μπορεί να γίνεται ανεκτή απ’ όσους αγαπούν αυτόν τον τόπο και μοχθούν γι’ αυτή τη χώρα. Και, κυρίως, απ’ όσους εργάζονται και συνεισφέρουν.

Όταν φθάνει ένας βουλευτής, ο Πέτρ. Τατούλης, να «φτύνει» στα μούτρα και δημοσίως τον πρωθυπουργό και σειρά υπουργών, πώς μπορεί αυτός να αθροίζεται στην κυβερνητική πλειοψηφία; Πώς μπορεί να λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν ένας πρωθυπουργός που ανέχεται μια τέτοια συμπεριφορά; Όσο τον προκαλεί να τον διαγράψει και ο Κ. Καραμανλής δεν το κάνει, είναι λογικό τη συμπεριφορά του Τατούλη να τη μιμηθούν κι άλλοι. Και το πράττουν. Όχι ίσως τόσο προκλητικά, αλλά ο καθείς με τον τρόπο του το πράττει.

Δεν ξέρουμε ποιο είναι το σχέδιο του Κ. Καραμανλή, αλλά είναι αστείο και να προβάλλεται, δήθεν ως επιχείρημα, ότι «δεν θα καθορίσει τις εξελίξεις ο Τατούλης, αλλά ο Καραμανλής». Τι εξελίξεις να καθορίσει ο Τατούλης; Να πέσει η κυβέρνηση; Αποκλείεται. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να άρουν την εμπιστοσύνη ακόμη άλλοι δύο. Τις εξελίξεις λοιπόν τις δρομολογεί η φοβική συμπεριφορά του πρωθυπουργού. Και είναι αρνητικές τόσο για τον ίδιο όσο και για την κυβέρνηση και το κόμμα της Ν.Δ., καθώς καθημερινά ευτελίζονται.

Μάλιστα, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα, καθώς ήδη οργιάζει η σπερμολογία ότι ο Κ. Καραμανλής δεν δείχνει τον δρόμο της εξόδου στον Πέτρ. Τατούλη, επειδή ο πρώην υφυπουργός Πολιτισμού έχει στο αρχείο του ντοκουμέντα και υλικό τα οποία θα δώσει στη δημοσιότητα εάν βρεθεί εκτός «μαντριού». Ένας πρωθυπουργός, όμως, δεν μπορεί να εκβιάζεται. Δεν είναι πρωθυπουργός.

Εδώ που έφθασαν τα πράγματα, ο Κ. Καραμανλής δεν μπορεί να μη σηκώσει το γάντι που συνεχώς του ρίχνει ο Αρκάς βουλευτής. Αν δεν το πράξει τώρα, η Κοινοβουλευτική Ομάδα της Ν.Δ. θα αποσυντεθεί. Και μετά ούτε ο ανασχηματισμός ούτε οι εκλογές θα μπορέσουν να την κάνουν αξιόμαχη πολιτική ομάδα. Και, εκτός από την απομάκρυνση Τατούλη, καθίσταται μονόδρομος και ο σαρωτικός ανασχηματισμός. Οι εκλογές, με οποιαδήποτε επίκληση, θα είναι παρωδία και, το πιθανότερο, θα οδηγήσουν σε αυτοκτονία τον Κ. Καραμανλή και τη Ν.Δ.

Ας αποφασίσει λοιπόν να συμμαζέψει, όσο μπορεί, το κόμμα του και να δώσει πολιτικές μάχες ο Κ. Καραμανλής, αντί να αφήνει απλώς τον χρόνο να περνά. Δεν βλέπει τηλεόραση, δεν διαβάζει εφημερίδες, δεν ακούει ραδιόφωνο, δεν συζητά, δεν γνωρίζει την εικόνα της κυβέρνησής του; Εάν συνεχίσει και μετά τη ΔΕΘ να παραμένει άπραγος και άβουλος, τότε υπεύθυνος θα είναι κατεξοχήν αυτός για οτιδήποτε ήθελε συμβεί. Πάντως, περίπτωση να φθάσει όχι την άνοιξη, αλλά τον Δεκέμβριο, οπότε ψηφίζεται ο προϋπολογισμός, μ’ αυτή την εικόνα δεν υπάρχει. Οι εξελίξεις θα τον ξεπεράσουν.

Τέταρτον, όλα τα ανωτέρω αποτυπώνονται στις δημοσκοπήσεις. Οι ποιοτικές μετρήσεις και των τριών που εμφανίστηκαν και αυτής που θα δημοσιευθεί την Κυριακή (βλ. σελ. 48), καθώς και των άλλων που διενεργούνται, αλλά τα αποτελέσματά τους δεν δημοσιοποιούνται, καταγράφουν ραγδαία φθορά της κυβερνήσεως. Δείχνουν για πρώτη φορά σοβαρές «ρηγματώσεις» στο πρόσωπο του ίδιου του πρωθυπουργού.

Το ΠΑΣΟΚ, εάν συνεχίσει -έστω και σε επίπεδο εικόνας- να εμφανίζεται ενωμένο, εάν ο Γ. Παπανδρέου σταματήσει την αντιφατική συμπεριφορά (π.χ. χαλαρή η ψήφος στις ευρωεκλογές τη μια φορά, δημοψήφισμα την άλλη) και παρουσιάσει μια εναλλακτική, απλή και συγκεκριμένη πρόταση διακυβέρνησης ιδίως στον τομέα της οικονομίας, τότε οι δημοσκόποι και οι αναλυτές συμφωνούν ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ του και ίσως δεν αργήσει να βρεθεί έστω και οριακά μπροστά στις δημοσκοπήσεις, κάτι που -ως είναι λογικό- θ’ αλλάξει όχι μόνον την ψυχολογία των οπαδών και στελεχών του, αλλά και το συνολικό πολιτικό κλίμα.

Η ΔΕΘ είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τον Γ. Παπανδρέου. Εάν καταφέρει να την αξιοποιήσει, τότε ίσως τα πάντα (ακόμη και εσωκομματικά, αλλά κυρίως στην κοινωνία) ν’ αλλάξουν. Υπέρ του.

Στα ατού του ΠΑΣΟΚ και του Γ. Παπανδρέου προστίθεται και το νέο δημοσκοπικό εύρημα που αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ. Αποδεικνύεται ότι το «φούσκωμά» του δεν ήταν αποτέλεσμα μιας γενικής δυσαρέσκειας, αλλά οι ψήφοι που πήγαιναν στο κόμμα των Αλ. Αλαβάνου - Αλ. Τσίπρα ήταν ψήφοι εξουσίας. Όσο ο ΣΥΡΙΖΑ αντιστέκεται στη στρατηγική πρόταση συμμαχικής διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, χάνει.

Οι πολίτες δεν θέλουν ένα κόμμα διαμαρτυρίας. Αναζητούν μια εναλλακτική διακυβέρνηση. Διαγενομένου του χρόνου και βλέποντας ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλει να «μολυνθεί» από τον ιό του κυβερνητισμού, επαναπατρίζονται ή κατευθύνονται στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μάλιστα, είναι πολύ πιθανόν να είναι τελικά το ΚΚΕ αυτό το οποίο θα εισπράξει την ψήφο γενικής διαμαρτυρίας, και όχι ο ΣΥΡΙΖΑ.

Τα νέα δημοσκοπικά ευρήματα, ως είναι φυσικό, θα δημιουργήσουν προβλήματα στον ΣΥΡΙΖΑ και ενδεχομένως να υπάρξουν ρήγματα στο εσωτερικό του εάν οι Αλ. Αλαβάνος - Αλ. Τσίπρας δεν αλλάξουν γρήγορα γραμμή και στάση απέναντι στο θέμα των συμμαχιών και της προοπτικής κυβερνητικής συνεργασίας.