Φελνίκος

Πριν από 190 χρόνια, η Ελλάς δεν υπήρχε. Η Γραικία ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι Ρωμιοί, υπόδουλοι στους Τούρκους. Μια μέρα το Γένος ξεσηκώθηκε. Στις 25 Μαρτίου 1821 στα Καλάβρυτα υψώθηκε το λάβαρο της Επανάστασης.

Σήμερα η Ελλάς είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οικειοθελώς, όταν ενετάχθη το 1981 στην ΕΟΚ και το 2000 στην ΟΝΕ, εκχώρησε ένα τμήμα της εθνικής της κυριαρχίας στις Βρυξέλλες. Σήμερα, λόγω της οξύτατης οικονομικής κρίσης, των υψηλών ελλειμμάτων και του τεράστιου δημόσιου χρέους, ευρίσκεται και πάλι σ' ένα καθεστώς ιδιότυπης σκλαβιάς και κατοχής.

Οι δανειακές ανάγκες την έχουν γονατίσει. Τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση ήταν σκληρά, αλλά όχι φαίνεται αρκετά για να πείσουν τις αγορές, τον σύγχρονο παγκόσμιο δυνάστη.

Το 1821, η Επανάσταση επεκράτησε γιατί τη συνέδραμαν και πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ο φιλελληνισμός, ακόμη και με τη ρομαντική μορφή του Μπάιρον, υπήρξε αρωγός στα καριοφίλια του Καραϊσκάκη, του Κολοκοτρώνη, του Ανδρούτσου και του Παπαφλέσσα.

Σήμερα, εξαιρουμένου ίσως του Σαρκοζί, κι αυτός βέβαια με το αζημίωτο, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν είναι πρόθυμοι να συνδράμουν την πτωχή πλην «άτιμη», λόγω των δημοσιονομικών εξαπατήσεων, Ελλάδα. Έθεσαν και θέτουν όρους για να το πράξουν.

Η Ελλάς, διά του πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου, ανταπεκρίθη. Έκανε αυτό που της υπέδειξαν. Πήρε μέτρα ίσως και περισσότερα απ' όσα της είχαν ζητηθεί. Οι εταίροι μας δήλωσαν ικανοποιημένοι. Μάλιστα με κάθε ευκαιρία δήλωναν ότι είναι έτοιμοι να μας συνδράμουν.

Την τελευταία στιγμή, η Γερμανία, διά της καγκελαρίου Μέρκελ, υπαναχώρησε. Αρνείται την ευρωπαϊκή βοήθεια στην Ελλάδα. «Να μη βιαστούμε να παράσχουμε στους Έλληνες την αλληλεγγύη μας», υποστηρίζει.

Ορισμένοι διατείνονται ότι αυτό το κάνει επειδή τον Μάιο έχει εκλογές στο κρατίδιο της Ρηνανίας - Βεστφαλίας και φοβάται μήπως τις χάσει και θέσει εν κινδύνω την κυβέρνησή της. Ίσως να 'ναι έτσι. Όμως ο ουσιαστικός λόγος είναι άλλος.

Η Γερμανία γυρίζει σελίδα στις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επί Κολ, ακόμη και Σρέντερ, το γερμανικό δόγμα ήταν «Εμείς είμαστε το στήριγμα της Ευρώπης» και υπεράνω όλων -ακόμη και των στενά εθνικών συμφερόντων της Γερμανίας- ετίθετο το συμφέρον και η προοπτική της Ενωμένης Ευρώπης.

Σήμερα η Γερμανία δίνει περισσότερο έμφαση στο εθνικό της συμφέρον. Κάνει διαχωρισμό του Βερολίνου από τις Βρυξέλλες. Αυτή η στροφή από το κοινοτικό στο εθνικό πριμοδοτεί και την τάση που ονειρεύεται μια γερμανική ηγεμονία στην Ενωμένη Ευρώπη.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και με την ένταξή τους στην ΕΟΚ, οι Γερμανοί ήθελαν να αποφύγουν την επανεμφάνιση μιας ακραίας ηγεμονικής τάσης στο εσωτερικό της χώρας τους, που τόσα κακά για την Ευρώπη, τον κόσμο, αλλά και την ίδια τη Γερμανία είχε επισωρεύσει.

Αυτή της η συμπεριφορά υπαγορευόταν και από την ανάγκη να απαλύνει και να εξαφανίσει τις συλλογικές ενοχές ενός έθνους.

Η κατάρρευση του κομμουνισμού, η επανένωση των δύο Γερμανιών, η αποδρομή μιας ολόκληρης γενιάς και πολιτικών από το προσκήνιο της χώρας δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για τη στροφή της Γερμανίας που σήμερα φαίνεται να συντελείται.

Η οικονομική κρίση ήταν ο καταλύτης για να αρχίσει να αποκρυσταλλώνεται αυτή η τάση και να εκφράζεται από μια πολιτικό που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ανατολική Γερμανία.

Ενδεχομένως η οικονομική κρίση να φόβισε τους Γερμανούς, καθώς επανήλθαν οι μνήμες του Μεσοπολέμου, όταν η τότε οικονομική κρίση εξέθρεψε τον πληθωρισμό, εκσφενδόνισε στα ύψη την ανεργία, που ήταν η μαγιά για την ανάπτυξη του ναζισμού.

Ίσως φοβούνται ότι, εάν δεν «αποστειρωθούν» από αυτά τα φαινόμενα στα οποία μπορεί να οδηγήσει την Ευρώπη η κρίση των «γουρουνιών» (PIGS, ήγουν Portugal, Italy, Greece, Spain), με αρχή την Ελλάδα, να αναπτυχθεί εκ νέου μια ακραία ηγεμονική τάση στο εσωτερικό τους.

Η συμπεριφορά όμως αυτή της Γερμανίας είναι αντιφατική άμα και επικίνδυνη, καθώς βοηθά στην ανάπτυξη κλίματος στερεοτύπων των εθνικών ταυτοτήτων (οι Έλληνες είναι «ζορμπάδες», οι Ιταλοί διεφθαρμένοι, οι Γάλλοι φανφαρόνοι, οι Βρετανοί αλαζόνες και ούτω καθεξής) αντί μιας κοινής ευρωπαϊκής αντιμετώπισης των προβλημάτων.

Εδώ ακριβώς είναι και το πρόβλημα της Ευρώπης, αλλά και της Ελλάδας. Εάν η Ελλάδα μείνει αβοήθητη σ' αυτή την κρίσιμη στιγμή, εάν σπάσει η αλυσίδα της αλληλεγγύης των κρατών-μελών της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τότε θα αμαυρωθεί και θα τεθεί εν αμφιβόλω το σύνολο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Η Ευρώπη είναι και πολιτική υπόθεση και όχι μόνον οικονομική συνεργασία. Θα είναι ντροπή να αφεθεί ένα κράτος-μέλος έρμαιο στις ορέξεις και τους εκβιασμούς των διεθνών τοκογλύφων, όταν μάλιστα αυτό το κράτος-μέλος πήρε όλα τα μέτρα που του υποδείχθηκαν.

Εάν η Ελλάδα δεν είχε συμμορφωθεί προς τας υποδείξεις και συνέχιζε να ατακτεί και να αυθαιρετεί, θα είχαν όλο το δικαίωμα οι εταίροι της να την τιμωρήσουν, να την ταπεινώσουν, ακόμη και να ανεύρουν τρόπους να την εκβάλουν από την ευρωπαϊκή οικογένεια.

Αφ' ης στιγμής όμως η Ελλάδα έκανε αυτό που έπρεπε -και της είπαν- να κάνει, είναι ανήθικο, ακατανόητο, αλλά και βλακώδες όσο και επιζήμιο να τη σπρώχνουν είτε στα νύχια των κερδοσκόπων είτε -ακόμα χειρότερα για το κύρος και την υπόσταση της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και του ευρώ- στην αγκαλιά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Εάν την προσεχή Πέμπτη στο Συμβούλιο Κορυφής δεν υπάρξει συγκεκριμένη και καθαρή απόφαση υποστήριξης της Ελλάδος, ο Γ. Παπανδρέου αποδεσμεύεται από την υποχρέωση να βρει λύση στο πρόβλημα της χώρας εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου. Ουδείς θα μπορεί να τον κατηγορήσει για την όποια απόφαση λάβει προκειμένου να σωθεί η χώρα.

Σίγουρα το επιθυμητό και το άριστο είναι η ευρωπαϊκή λύση. Ο Έλληνας πρωθυπουργός έκανε ό,τι μπορούσε για να το καταστήσει αυτό σαφές προς όλους, και πρώτα απ' όλα στους εταίρους μας. Με κάθε τρόπο δήλωσε ότι επιθυμεί η ευρωπαϊκή επιλογή να είναι και ελληνική επιλογή και αντιστρόφως.

Πλέον, όμως, ο κόμπος έχει φθάσει στο χτένι. Πρέπει να αποφασίσει για το εθνικό συμφέρον της Ελλάδας, όπως πράττουν και τα άλλα κράτη-μέλη. Δεν μπορεί να παραταθεί κι άλλο η αβεβαιότητα. Δεν μπορεί η Ελλάδα να συνεχίσει να είναι σάκος του μποξ. Δεν επιτρέπεται να είναι το πειραματόζωο αλλότριων στρατηγικών ή το πεδίο βολής των κερδοσκόπων. Δεν μπορεί να συνεχίσει να ματώνει.

Χρειάζεται επειγόντως αντιβιοτικό ορό για τον δανεισμό της, αλλά και για την αξιοπρέπεια και τα συμφέροντά της. Χρονικά περιθώρια πέραν της 25ης Μαρτίου δεν υπάρχουν.

Δεν μπορεί να συνεχίζεται άλλο αυτή η ανυπόφορη κατάσταση, όπου ο καθένας λέει ό,τι θέλει για τη χώρα και τη «στολίζει» με διάφορους χαρακτηρισμούς, όπως «τεμπέληδες», «διεφθαρμένοι», «ανίκανοι», «παράσιτα που έχουν μάθει να ζουν σε βάρος των άλλων».

Αυτά πρέπει να τελειώνουν γιατί πλέον η ζημιά που υφίσταται η χώρα σε όλα τα επίπεδα, και όχι μόνον στο οικονομικό, τείνει να γίνει ανήκεστος βλάβη. Και πρέπει να τελειώνουν στο Συμβούλιο Κορυφής.

Ο Γ. Παπανδρέου, αφ' ης στιγμής ο ίδιος και η κυβέρνησή του ανταποκρίθηκαν και με το παραπάνω στα «πλάνα» που τους έθεσαν οι εταίροι μας, θα μπορούσε να μη βάλει καθόλου το θέμα την Πέμπτη στους συναδέλφους του και να κινηθεί χωρίς να λάβει υπ' όψιν του τις γνώμες και τις αιτιάσεις τους.

Η ευθύνη για ό,τι ήθελε συμβεί εφεξής δεν θα είναι δική του, αλλά δική τους. Ορθώς, όμως, κάνει και την ύστατη κίνηση. Να τους το θέσει εκ νέου προκειμένου να έχει και την οριστική θέση τους.

Πλέον δεν έχει να τους πει πολλά. Αρκεί ένα «Πείτε μου τι προτείνετε. Θέλω ένα “ναι” ή ένα “όχι”». Και ανάλογα με την απάντηση να πράξει.

Τι μπορεί να κάνει; Εάν μεν η απάντηση είναι θετική και υπάρξει ευρωπαϊκή στήριξη, καλώς καμωμένα. Δεν υφίσταται θέμα. Δύσκολα όμως θα υπάρξει θετική απάντηση εάν η Γερμανία δεν μεταβάλει γνώμη, κάτι που προσώρας δεν εκτιμάται ότι θα συμβεί.

Τούτου δοθέντος, μετά την Πέμπτη ο Γ. Παπανδρέου έχει δύο επιλογές. Πρώτον, βγαίνει να δανειστεί η χώρα εκ νέου από τις αγορές, ελπίζοντας σε μείωση του spread. Πιθανότατα το spread και του νέου δανεισμού θα είναι υψηλό, ενώ εάν υπάρξει και κάποιος συνδυασμός με διμερείς συνεννοήσεις, ίσως να επιτύχουμε καλύτερο επιτόκιο.

Ένας νέος δανεισμός απευθείας από τις αγορές θα κοστίσει κάποιες εκατοντάδες εκατ. ευρώ στη χώρα παραπάνω, όμως σε διατηρεί στο επίπεδο της αποδεκτής οικονομικής συμπεριφοράς, σε διεθνοποιημένο περιβάλλον, των ανεπτυγμένων χωρών.

Το ερώτημα είναι εάν θα μπορέσει η χώρα να αντεπεξέλθει περιμένοντας έναν, δύο, τρεις, τέσσερις ή και πέντε μήνες μέχρι να ομαλοποιηθούν τα spreads. Εάν ναι, τότε ίσως επιλεγεί αυτή η λύση, αναμένοντας εν τω μεταξύ, μετά και το δεύτερο τεστ, πιο ενεργή βοήθεια από τους εταίρους μας.

Εάν ο Γ. Παπανδρέου εκτιμήσει ότι η Ευρώπη είναι μόνον λόγια και οι κερδοσκόποι δεν πρόκειται να σταματήσουν τις επιθέσεις, τότε θα σηκωθεί το «λάβαρο της επανάστασης»· η προσφυγή στο ΔΝΤ.

Εδώ να ξεκαθαρίσουμε ορισμένα πράγματα. Τυχόν προσφυγή στο ΔΝΤ είναι σίγουρα μια ήκιστα ελκυστική επιλογή για τη χώρα, αλλά δεν σημαίνει οπωσδήποτε και νέα μέτρα, και σίγουρα δεν μπορεί να δρομολογήσει μια πορεία της χώρας εκτός Ευρωζώνης που θα ήταν καταστροφική.

Από τις σχετικές συζητήσεις της κυβερνήσεως με τους αξιωματούχους του ΔΝΤ αυτό που προκύπτει είναι ότι τα μέτρα που ελήφθησαν είναι αρκετά και δεν θα ζητηθούν, τουλάχιστον για φέτος, νέα.

Του χρόνου ίσως τεθούν θέματα απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας, κάτι όμως που το απαιτούν και οι Κοινοτικοί μας εταίροι. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι προχθές τα spreads ανέβηκαν επειδή υπήρξε έντονη φημολογία περί προσφυγής στο ΔΝΤ. Αυτό είναι λάθος.

Στο ΔΝΤ υπάρχουν τρία διαφορετικά πράγματα. Πρώτον, προσφεύγεις για να αποκτήσεις μια γραμμή πίστωσης. Αν δηλαδή χρειαστείς κάποιο δάνειο, να έχεις εξασφαλίσει ότι θα το πάρεις.

Δεύτερον, πηγαίνεις και σου δίνουν λεφτά και, τρίτον, σου δίνουν λεφτά, αλλά επειδή έχεις μεγάλο πρόβλημα, το ΔΝΤ «κόβει» κάποια κέρδη από τους πιστωτές που έχεις. Αυτό πρακτικά σημαίνει και η περίφημη χρεοκοπία.

Οι φήμες που ανέβασαν προχθές τα spreads προεξοφλούσαν ότι η Ελλάδα ανήκει στην τρίτη περίπτωση. Όμως η Ελλάδα, εφόσον προσφύγει στο ΔΝΤ, δεν υπάγεται και δεν θέλει να υπαχθεί στην τρίτη περίπτωση. Θα συνεχίσει να εξοφλεί κανονικά τους δανειστές της.

Εάν προσφύγει στο ΔΝΤ, θα είναι για να λάβει χρήματα προκειμένου να ανταποκριθεί πλήρως στις δανειακές της ανάγκες, ενώ θα μπορούσε να συνδυάσει τη γραμμή πίστωσης σε συνδυασμό με ευρωπαϊκές εγγυήσεις για τον δανεισμό της. Ίσως αυτό να είναι και το πιθανότερο εφόσον ο δανεισμός απευθείας από τις αγορές καταστεί απαγορευτικός.

Τι τελικώς θα συμβεί; Ό,τι και την 25η Μαρτίου του 1821. Εάν όντως το λάβαρο της Επανάστασης το σήκωσε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στα Καλάβρυτα, τότε ο ορμώμενος από το γειτονικό Καλέτζι Γ. Παπανδρέου ίσως θελήσει να τον μιμηθεί.

Εάν όχι, κάτι που ορισμένοι -βασιζόμενοι και σε ιστορικά στοιχεία- υποστηρίζουν, τότε ίσως να μην έχουμε μια δεύτερη «επανάσταση». Ό,τι πάντως κι αν συμβεί, η φετινή 25η Μαρτίου θα είναι ούτως ή άλλως εθνικής σημασίας.

Το μόνο που απευχόμαστε είναι τυχόν «επανάσταση» της Ελλάδας να μην οδηγήσει και σε διάλυση της Ευρωζώνης, όπως συνέβη με την Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά την Επανάσταση των Ελλήνων το 1821.