Φελνίκος

Το σχέδιο προϋπολογισμού κατετέθη. Ασφαλώς δεν ήταν ευχάριστο για όσους αφελώς νόμιζαν ότι η νέα κυβέρνηση άμα τη ελεύσει της θα έλυνε τα προβλήματα, θα επετύγχανε την ανάπτυξη, θα κατάφερνε την αναδιανομή του εισοδήματος, θα βελτίωνε τη ζωή των λαϊκών στρωμάτων, θα αναστύλωνε τη μεσαία τάξη.

Σίγουρα όσοι αιθεροβάμονες πίστευαν ότι με το εκλογικό αποτέλεσμα της 4ης Οκτωβρίου περατούται η παγκόσμια οικονομική κρίση και άρχεται στα καθ’ ημάς ο τέταρτος δρόμος για τον σοσιαλισμό θα απογοητεύτηκαν από τις εξαγγελίες του υπουργού Οικονομικών.

Είναι βέβαιο ότι από προχθές, μετά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, θα άλλαξαν γνώμη και θα μελαγχόλησαν όσοι θεωρούσαν ότι αρκεί να φύγουν οι «κακοί» και να ’ρθουν οι «καλοί» για να μειωθεί η ανεργία, να αυξηθούν οι συντάξεις, να ζήσουν καλά οι φτωχοί, οι εργαζόμενοι, οι μισθοσυντήρητοι, οι αγρότες και καλύτερα οι έμποροι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επιχειρηματίες.

Όλοι αυτοί ορθώς απογοητεύτηκαν, επειδή δεν είχαν συνειδητοποιήσει τη δραματική κατάσταση στην οποίαν βρίσκεται η χώρα και φαντασιώνονταν με τις δήθεν υπερφυσικές δυνάμεις και τις μαγικές λύσεις του Γ. Παπανδρέου και της κυβέρνησής του.

Όμως, εκτός από αυτούς, κινδυνεύουν να απογοητευθούν και οι ρεαλιστές, οι πραγματιστές που γνωρίζουν ακριβώς πώς έχουν τα (άθλια) οικονομικά πράγματα και τι πρέπει να γίνει. Αυτοί απέσυραν την εμπιστοσύνη τους από τον Κ. Καραμανλή επειδή έβλεπαν ότι με το ήθος και το ύφος που ασκούσε την εξουσία, καθώς και με τη λαθεμένη και ανερμάτιστη πολιτική του, οδηγούσε τη χώρα στη χρεοκοπία και την εξαθλίωση.

Αυτοί επένδυσαν στον ερχομό του Γ. Παπανδρέου, πιστεύοντας ότι αφενός τουλάχιστον θα νοικοκυρέψει και θα εξορθολογίσει τα δημόσια οικονομικά και αφετέρου θα θέσει κανόνες διαφάνειας, ευνομίας και ορθής λειτουργίας του κράτους, αλλά και στην άσκηση της επιχειρηματικότητας.

Στο δεύτερο σκέλος των προσδοκιών τα πρώτα δείγματα της κυβέρνησης Παπανδρέου είναι όντως θετικά και ενθαρρυντικά. Στο πρώτο σκέλος, όμως, χωρούν πολλές ενστάσεις. Ο Γ. Παπανδρέου κακώς προσπαθεί να φανεί ευχάριστος στους αδύναμους και τα λαϊκά στρώματα. Κακώς δίνει επιδόματα και εξαγγέλλει ελαφρύνσεις. Κακώς προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο προεκλογικό του πρόγραμμα και την άθλια πραγματικότητα που παρέλαβε.

Η αλήθεια είναι μία και μόνη. Η χώρα είναι χρεοκοπημένη και είναι λάθος να δίνεται η εντύπωση ότι μπορεί να ανακάμψει με ημίμετρα. Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο ζοφερή από αυτή που περιγράφεται. Και αύριο θα γίνει χειρότερη αν συνεχίσει ο ημι-λαϊκισμός.

Αυτό που έπρεπε να κάνει ο Γ. Παπανδρέου, αφ’ ης στιγμής διαπιστώνεται η επικρατούσα δημοσιονομική αθλιότητα, είναι να πει τα πράγματα με το όνομά τους και να μην προσπαθεί με μέτρα και νομοσχέδια οριακής και αμφιλεγόμενης αποτελεσματικότητας να διατηρήσει το φιλολαϊκό προφίλ του (κυβερνώντος σήμερα) κόμματός του.

Έπρεπε προχθές στο Υπουργικό Συμβούλιο, διαγγελματικώ τω τρόπω, να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Να πει ευθέως ότι το κυβερνητικό μου πρόγραμμα, οι προεκλογικές μου εξαγγελίες και δεσμεύσεις δεν ισχύουν.

Διαγράψτε τα όλα, ως μηδέποτε λεχθέντα, επειδή η κατάσταση που παρέλαβα είναι χειρότερη ακόμη κι απ’ τις πιο κακές πιθανολογήσεις μου. Έπρεπε να δραματοποιήσει την κατάσταση μήπως και συναισθανθούν όλοι οι Έλληνες το αδιέξοδο και αποφασίσουν ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν να πορεύονται με ψεύτικα όνειρα που αύριο κιόλας, το 2010, θα γίνουν εφιάλτες.

Η πολιτική που επέλεξε η κυβέρνηση, αυτή της ακροβασίας μεταξύ αισιόδοξων προεκλογικών δεσμεύσεων και τρισάθλιας δημοσιονομικής πραγματικότητας στην οποίαν ευρίσκεται η χώρα, μπορεί να αποβεί καταστροφική. Αντί να βγει επιθετικά και να δηλώσει γιατί πρέπει να κλίνει προς τα δεξιά, προσπαθεί να αμυνθεί εξ αριστερών γιατί δεν υλοποιεί στο ακέραιο το πρόγραμμά της.

Αντί να σοκάρει εξαρχής και να αφοπλίσει το διεκδικητικό κίνημα, δίνει, με τη μεσοβέζικη πολιτική που υιοθέτησε, τροφή και ακροατήριο στην ανεύθυνη, βολονταρίστικη και λαϊκίστικη ρητορική σήμερα της Αριστεράς και αύριο της Δεξιάς, η οποία αφού λύσει το πρόβλημα ηγεσίας της θα ακολουθήσει -ως είθισται στις αντιπολιτεύσεις- την αντιπαραγωγική και δημαγωγική πολιτική της καταγγελίας.

Ο Γ. Παπανδρέου έπρεπε προχθές στο Υπουργικό Συμβούλιο να μιλήσει καθαρά, όπως αρμόζει σε υπεύθυνους ηγέτες που παραλαμβάνουν μια χώρα κατεστραμμένη, όπως άλλωστε την περιέγραφε ο προκάτοχός του στην πρωθυπουργία Κ. Καραμανλής. Να πει ότι αυτό που προέχει είναι να σωθεί η χώρα, και όχι να εφαρμόσει το οικονομικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ. Και να διαβεβαιώσει τους Έλληνες και τις Ελληνίδες ότι θα τη σώσει, αλλά για να γίνει αυτό, θα πρέπει για ένα-δυο χρόνια όλοι να «ματώσουμε».

Η θεραπεία-σοκ είναι πιο αποτελεσματική σε κλινικές περιπτώσεις, όπως η δημοσιονομική εκτροπή της Ελλάδος, από τα αναλγητικά και τους στάγδην ορούς ελπίδας.

Η οικονομική πολιτική που επέλεξε, με τον προϋπολογισμό, το Υπουργικό Συμβούλιο είναι, εξάλλου, και ημιτελής χωρίς φορολογικό νομοσχέδιο. Και βέβαια τα περισσότερα νούμερα το πιθανότερο είναι ότι βρίσκονται στον αέρα, αφού του χρόνου η φοροδοτέα ύλη δεν θα είναι η ίδια, θα είναι μικρότερη λόγω της κρίσης, της ύφεσης και της πτώσης του τζίρου των επιχειρήσεων.

Η χώρα χρειάζεται να βρει επιπλέον 20 δισ. ευρώ για να καθηλώσει τα ελλείμματα και να εξοικονομεί κάθε χρόνο άλλα 3 δισ. για να τα μειώσει, ώστε να επανέλθει εντός των κοινοτικών πλαισίων. Τα όσα εξήγγειλε ο υπουργός Οικονομικών δεν επιλύουν το πρόβλημα. Πρέπει να ευρεθούν και από αλλού πόροι. Δεν αρκούν οι φόροι. Και βέβαια η «πράσινη ανάπτυξη» θα καθυστερήσει να παράγει νέο πλούτο που μπορεί να σε βγάλει από τον φαύλο κύκλο των ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους.

Μπορούν, όμως, να βρεθούν, και από πού, νέοι πόροι; Σίγουρα η σύλληψη της φοροδιαφυγής είναι ένας τομέας όπως και η ενιαία και τιμαριθμοποιημένη φορολογική κλίμακα, για την οποίαν έχει δεσμευθεί η νέα κυβέρνηση.

Ο δεύτερος τομέας εξεύρεσης πόρων είναι σίγουρα η περιστολή των κρατικών δαπανών.

Αρκούν, όμως, όλα αυτά; Σίγουρα όχι, καθώς -εκτός των άλλων- δεν είναι άμεσης απόδοσης. Από πού, λοιπόν, μπορούν να ευρεθούν νέοι πόροι;

Πρώτον, θα μπορούσαν να επεκταθούν οι συμβάσεις παραχώρησης του Δημοσίου σε ιδιώτες, π.χ. στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος», στην Αττική Οδό κ.λπ.

Δεύτερον, να ιδιωτικοποιηθεί ο ΟΠΑΠ. Υπολογίζεται ότι το κράτος θα μπορούσε σ’ αυτή την περίπτωση να εισπράξει 4-5 δισ. ευρώ.

Τρίτον, να δοθούν και νέες άδειες καζίνο (π.χ. στην Αττική) και να πωληθούν κρατικά ποσοστά σε ήδη μεικτές επιχειρήσεις.

Τέταρτον, για όσο διαρκεί η κρίση να μην ισχύει το πόθεν έσχες για την απόκτηση κατοικίας. Να βγουν από τα σεντούκια και τις θυρίδες τα λεφτά γιατρών, δικηγόρων, μηχανικών και άλλων, τα οποία προφανέστατα τα απέκτησαν διά της «πλαγίας οδού», προκειμένου να αναθερμανθεί ο κλάδος της οικοδομής.

Πέμπτον, να νομιμοποιηθούν τα αυθαίρετα. Έτσι κι αλλιώς, δεν πρόκειται ποτέ κανείς να τα γκρεμίσει. Είναι εκατοντάδες χιλιάδες. Ακόμη και να ήθελε κάποιος να τα γκρεμίσει, δεν θα μπορούσε. Όχι για λόγους πολιτικού κόστους, ας πούμε ότι κάποιος «επαναστάτης» το αναλαμβάνει, αλλά επειδή ούτε τα μηχανήματα υπάρχουν και θα χρειάζονταν δεκάδες χρόνια για να συμβεί αυτό. Άσε δε που δεν θα ήξερες τι να κάνεις τα δισεκατομμύρια κυβικά μπάζων. Θα επιβάρυνες το περιβάλλον ανεπανόρθωτα.

Αφού λοιπόν δεν πρόκειται να τα γκρεμίσουμε, ας τα νομιμοποιήσουμε. Οι αυθαίρετοι να πληρώσουν το τίμημα της αυθαιρεσίας τους, που σίγουρα θα πρέπει να ’ναι διαφορετικό για την «παράγκα» του φτωχοδιάβολου στη Λούτσα και διαφορετικό για το «μέγαρο» του μεγαλοσχήμονα στον Διόνυσο. Ο φτωχός να πληρώσει ας πούμε 30 ευρώ το τετραγωνικό και ο πλούσιος 300.

Και αυτό να γίνει εφάπαξ. Να βγει δρακόντειος νόμος που να λέει ότι εφεξής όλα τα αυθαίρετα θα γκρεμίζονται και όποιος συνεργεί με οποιονδήποτε τρόπο να χτιστεί αυθαίρετο θα διαπράττει κακούργημα, είτε αυτός είναι δημόσιος λειτουργός, είτε αρχιτέκτονας, είτε μηχανικός, είτε εργολάβος, είτε ακόμη και εργάτης. Κάποιος μπορεί να πει ότι γιατί κάποιος να πληρώσει για να νομιμοποιήσει το αυθαίρετό του όταν ξέρει ότι δεν πρόκειται να του το γκρεμίσουν.

Επειδή το «φιρμάνι» που θα βγει θα πρέπει να προβλέπει ότι σε περίπτωση που δεν το νομιμοποιήσει θα του κοπεί αμέσως κάθε κοινόχρηστη υπηρεσία (φως, νερό, τηλέφωνο, αποχέτευση κ.ά.). Να γίνουν δε συνυπεύθυνοι και οι παρέχοντες την κοινόχρηστη υπηρεσία. Να διωχθούν, δηλαδή, και όσοι «αμελήσουν» να το πράξουν.

Η έννοια του περιουσιακού στοιχείου είναι και ένα επιπλέον κίνητρο για νομιμοποίηση. Νομιμοποιημένο ο κάτοχός του θα μπορούσε να το εγγράψει ως ενέχυρο, υποθήκη και περιουσιακό στοιχείο για να πάρει κάποιο δάνειο και να αυξηθούν έτσι η κατανάλωση και η ρευστότητα στους στενούς οικονομικά χρόνους της κρίσης που ζούμε.

Εκ παραλλήλου θα αυξηθεί και το ΑΕΠ και θα πέσουν και τα ελλείμματα, ενώ τα ευρώ που θα εισπράξει το Δημόσιο θα είναι πολλά δισ., περισσότερα ίσως απ’ ό,τι χρειάζεται για να σωθούν τα ασφαλιστικά ταμεία που κινδυνεύουν άμεσα με κατάρρευση.

Έκτον, επιτέλους, να τολμήσει η νέα κυβέρνηση να νομοθετήσει ορθά το transfer pricing και το thin capitalization rules, τις ενδοομιλικές συναλλαγές και τους κανόνες υποκεφαλαιοδότησης δηλαδή, για τα οποία έχουμε γράψει αναλυτικά στις 11 Απριλίου και στις 7 Ιουλίου του ενεστώτος έτους.

Από το πρώτο υπολογίζεται ότι ετησίως θα εισπράττει περί τα 5 δισ. ευρώ και από το δεύτερο τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ κατ’ έτος. Πολύ περισσότερα, δηλαδή, από αυτά που υπολογίζει να εισπράξει από το φορολογικό πακέτο που εξήγγειλε, στο πλαίσιο του προϋπολογισμού, ο υπουργός Οικονομικών.

Όμως και τα δυο «καίνε» γιατί πρέπει η κυβέρνηση να τσακωθεί με πολυεθνικούς ομίλους που διαθέτουν ισχύ και χρήμα. Γι’ αυτό, άλλωστε, δεν τα προχώρησε και η προηγούμενη κυβέρνηση.

Η τελευταία πρόταση σαφέστατα εντάσσεται στο πλαίσιο αναμόρφωσης του φορολογικού συστήματος, το οποίο πρέπει τάχιστα να γίνει και να μην αφεθεί για τον Μάρτιο ή τον Ιανουάριο.

Ειδικά για το transfer pricing καλόν είναι να γίνει τώρα -μια τροποποίηση στον υφιστάμενο, πλην απαράδεκτο νόμο του υπουργείου Οικονομικών χρειάζεται- προκειμένου να ισχύσει για το τρέχον οικονομικό έτος.

Όπως βλέπουμε λοιπόν, υπάρχουν τρόποι να εξευρεθούν πόροι και πέραν όσων ανακοίνωσε η κυβέρνηση και οι οποίοι δεν μπορούν να χαρακτηριστούν «φοροκαταιγίδα». Αρκεί να υπάρχουν βούληση, φαντασία και κυρίως απαλλαγή από εμμονές και αγκυλώσεις.

Ο Γ. Παπανδρέου έχει αποδείξει ότι ως πολιτικός δεν διακατέχεται από σύνδρομα και στερεότυπα. Καιρός να το αποδείξει και ως πρωθυπουργός. Και να ρυμουλκήσει και την κυβέρνησή του σ’ αυτή την κατεύθυνση.

Το σχεδιασθέν στην αντιπολίτευση κυβερνητικό του πρόγραμμα στον τομέα της οικονομίας δεν ισχύει επειδή προσκρούει στην άθλια πραγματικότητα που παρέλαβε. Οφείλει να διακηρύξει ότι το μόνο που ισχύει είναι η σωτηρία της χώρας και γι’ αυτήν θα εργαστεί χωρίς δεσμεύσεις και παρωπίδες.

Ίσως να μην έχει τις κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες που απαιτούνται για τη στροφή που πρέπει να κάνει. Μπορεί όμως να τις επιδιώξει και να τις οικοδομήσει στην πορεία. Ίσως είναι διαφορετικές από αυτές που ήλπιζε.

Αλλά έτσι είναι η ζωή. Δεν μας τα φέρνει όπως θέλουμε. Το θέμα είναι να εντοπίζουμε τα νέα δεδομένα και μ’ αυτά να πράττουμε.

Διαφορετικά, ίσως, όχι πολύ αργά, να διαπιστώσει ότι ο δρόμος του ημι-λαϊκισμού, που φαίνεται να βαδίζει η κυβέρνησή του, τον οδηγεί σε αδιέξοδο και τότε μπορεί να είναι αργά για να ψάξει και να βαδίσει κάποιον άλλον...