Φελνίκος

H συνηθέστερη αποστροφή των αντιπολιτεύσεων όταν αμφισβητούν και επικρίνουν τα πεπραγμένα των κυβερνήσεων είναι «όταν ευημερούν οι αριθμοί, δυστυχούν οι άνθρωποι». Τι συμβαίνει όμως όταν εκτός των ανθρώπων... δυστυχούν, όπως στα καθ’ ημάς, και οι αριθμοί; Η απάντηση της κυβερνήσεως είναι κάντε... ευτυχισμένους τους ανθρώπους αγνοώντας τους αριθμούς!

Πώς μπορεί να γίνει αυτό το μαγικό; Με τις εγγυήσεις του κράτους που φαίνεται ότι είναι το νέο δόγμα οικονομικής πολιτικής. Θαρρείς και το αφεντικό τρελάθηκε και ό,τι και να του ζητήσουν το εγγυάται. Πρόβλημα με τις τράπεζες; Δώστε εγγυήσεις. Δάνεια για το ΤΕΜΠΜΕ; Δώστε εγγυήσεις. Λεφτά για τους αγρότες; Δώστε εγγυήσεις. Δεν τελεσφορεί ο διαγωνισμός για την Ολυμπιακή; Βάλτε τις κρατικές τράπεζες, Αγροτική και Εθνική, να συνεισφέρουν για να διατηρηθεί εν ζωή μέχρι να βρεθεί αγοραστής. Μα θα βυθιστούν τα «χαρτιά» των τραπεζών; Δώστε και σ’ αυτές εγγυήσεις. Για τα χρέη των νοσοκομείων; Και γι’ αυτά, μέσω έκδοσης ομολόγων, εγγυήσεις.

Εγγυήσεις, εγγυήσεις, για τα πάντα εγγυήσεις. Από ποιον; Από ένα κράτος κατ’ εξοχήν καταχρεωμένο και αφερέγγυο. Ένα κράτος του οποίου το χρέος το 2009 θα φθάσει τα 240 δισ. ευρώ – κατ’ άλλους είναι 260 δισ. εάν προσθέσουμε και την «άσπρη τρύπα» των ασφαλιστικών ταμείων, η οποία κακώς, κατά τη γνώμη μου, δεν αθροίζεται κι αυτή στο δημόσιο χρέος. Από ένα κράτος του οποίου το έλλειμμα ξεπέρασε το κοινοτικό όριο του 3% και θα «πετάξει» φέτος στο 3,7% και του χρόνου στο 4,2% – κατ’ άλλους είναι ήδη υπερδιπλάσιο και αγγίζει το 7%.

Ένα κράτος στο οποίο η επίσημη ανεργία πάει για 9%, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών φτάνει το 13% και το εμπορικό έλλειμμα το 17% του ΑΕΠ. Ένα κράτος του οποίου η ανάπτυξη θα κινηθεί οριακά πάνω από το μηδέν, όπως μηδενικές (0,1% για την ακρίβεια) ήταν και οι επενδύσεις που έγιναν (ή καλύτερα δεν έγιναν) το 2008. Ένα κράτος το οποίο εξ όλων αυτών, αλλά και λόγω της μειωμένης αξιοπιστίας του ένεκα του κακού παρελθόντος, της κυβερνητικής αστάθειας και της κοινωνικής έντασης, έχει το μεγαλύτερο spread δανεισμού στην Ευρωζώνη.

Και το ερώτημα που ανακύπτει είναι πώς θα μπορέσει να εκπληρώσει όλες αυτές τις πρόσθετες υποχρεώσεις τις οποίες υπό τύπον εγγυήσεων αναλαμβάνει; Όταν η παραγωγική του βάση είναι σαθρή και τα προϊόντα του μη ανταγωνιστικά, πώς μπορεί να καλυφθεί αυτό το συνεχές άνοιγμα; Μέχρι πότε θα δανείζεται με ολοένα και επαχθέστερους όρους; Μέχρι πότε θα εκδίδει και πόσα έντοκα και ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου; Δεν κατανοούν στην κυβέρνηση ότι με αυτή την πολιτική χτίζουν ένα κράτος-«πυραμίδα» ανάλογη μ’ αυτήν του Μάντοφ, που έριξε το μεγαλύτερο «κανόνι» στην παγκόσμια επενδυτική αγορά; Δεν φοβούνται ότι η «διεθνής τοκογλυφία» κάποια στιγμή, και αφού κυριολεκτικά μας «γδύσει», θα μας εγκαταλείψει και τότε ο Κ. Καραμανλής (ή ο διάδοχός του εφόσον συνεχιστεί αυτή η πολιτική) θα αναγκαστεί να πει, όπως ο Χαρ. Τρικούπης το 1893, «δυστυχώς επτωχεύσαμεν»; Θεωρούν άραγε οι κυβερνώντες ότι οι συνέταιροί μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα αποτρέψουν μια τέτοια εξέλιξη, επειδή δήθεν δεν θέλουν να πληγούν η Ευρωζώνη και το ευρώ;

Αν ρίξουν μια ματιά στον ευρωπαϊκό Τύπο, στις εκτιμήσεις των αναλυτών και στις προβλέψεις των διεθνών οίκων, ίσως αναγκαστούν να σοβαρευτούν. Μπορεί ορισμένοι να υποστηρίξουν ότι τα «μαύρα σενάρια» τα διακινούν κυρίως οι Αγγλοσάξονες, επειδή θέλουν να πλήξουν την Ευρωζώνη και κατ’ επέκτασιν τη διαδικασία ενοποίησης της Ευρώπης. Να δεχθώ ότι μπορεί και να παίζεται αυτό το παιχνίδι. Είναι όμως μόνον οι Αγγλοσάξονες; Και γιατί επιλέγουν κατά κύριο λόγο να χτυπήσουν την Ελλάδα; Μήπως όντως είμαστε ο «αδύναμος κρίκος»;

Σαφέστατα και είμαστε. Για όλα όσα προαναφέραμε, αλλά και επειδή αντί να συμμαζέψουμε το «μαγαζί» συνεχίζουμε την αμεριμνησία, βαυκαλιζόμενοι ότι δήθεν η παγκόσμια κρίση δεν θα μας επηρεάσει και πολύ επειδή είμαστε μικρή χώρα με «κλειστή», κατά βάσιν, οικονομία, της οποίας οι τράπεζες δεν είχαν «τοξικά» προϊόντα.

Αυτό θα μπορούσε να συμβεί αν όντως είχαμε ένα σοβαρό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση που θα συγκέντρωνε πολιτική και κοινωνική συναίνεση. Ένα πρόγραμμα που θα άλλαζε τις προτεραιότητες και το μείγμα της οικονομικής πολιτικής. Ένα πρόγραμμα που θα έστελνε άλλα μηνύματα στους δανειολήπτες μας ως προς το τι προτιθέμεθα να κάνουμε για να τηρήσουμε τις εγγυήσεις που αναλαμβάνουμε.

Προσώρας, τους πείθουμε αυξάνοντας τον τόκο με τον οποίον θα τους επιστρέψουμε τα δανεικά και μάλιστα σύντομα. Οι εποχές που δανειζόμασταν για 30 ή και 50 χρόνια παρήλθαν. Πλέον, ούτε για 20 ή 10 χρόνια δεν μας δανείζουν. Μάξιμουμ για τρία ή πέντε. Αν και πολύ φοβούμαι ότι, ύστερα από λίγο και εφόσον συνεχίσουμε έτσι και συνεχιστεί η παγκόσμια κρίση, θα αυξάνεται ο δανεισμός σε τρίμηνα, εξάμηνα και ετήσια έντοκα. Και τότε να δούμε πώς θα τα αποπληρώνουμε. Θα δανειζόμαστε μόνον για να αποπληρώνουμε τα ληξιπρόθεσμα δάνεια.

Και, βέβαια, να σταματήσει το καλαμπούρι ότι δεν πρόκειται να προσφύγουμε σε δανεισμό στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μα ήδη δανειζόμαστε, έστω και διά της τεθλασμένης, από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Όλα τα ομόλογα που εκδίδουμε με περίπου 6% τόκο στις τράπεζες, αυτές πηγαίνουν αμέσως στην ΕΚΤ και τα καταθέτουν ως κολάτερα και δανείζονται με 2-2,5%. Τελευταία ανακάλυψη τα «λαϊκά ομόλογα». Μέχρι να εξαντληθεί κι αυτό. Και να βρεθεί άλλο «υλικό» για να μεγαλώσει η «πυραμίδα» αλά Μάντοφ που χτίζει το ελληνικό κράτος.

Για το 2009 το ελληνικό Δημόσιο έχει να πληρώσει, με μάλλον υποτιμημένους υπολογισμούς, περίπου 110 δισ. ευρώ για όλες τις υποχρεώσεις του. Ευελπιστεί ότι θα εισπράξει 65 δισ. Πρέπει, λοιπόν, να δανεισθεί περίπου 45 δισ. Πέρσι έπρεπε να δανειστούμε 37 δισ. και τελικά δανειστήκαμε 44.

Θα πρέπει να θεωρείται πλέον βέβαιον ότι θα ξεπεράσουμε τα 50. Ενδεχομένως και πολύ περισσότερα, αφού εν τω μεταξύ, πέραν του δημόσιου χρέους των 240 δισ. (κατ’ άλλους, όπως προείπαμε, 260 δισ.), έχουμε εγγυηθεί περίπου 20 δισ. (πρόγραμμα για τις τράπεζες, ΤΕΜΠΜΕ, αγρότες κ.ά.), ενώ υπάρχει και το κρυφό χρέος των 10 δισ. (5 για τα χρέη των νοσοκομείων, 3 στις κατασκευαστικές και 2 για τα ασφαλιστικά ταμεία). Σύνολο 270 ή 290, ανάλογα με το πώς κάνεις τον υπολογισμό. Και, βέβαια, στους αριθμούς αυτούς δεν υπολογίζονται η αιφνιδίως ενσκήψασα παροχολογία της κυβέρνησης, η περίπτωση να γίνουν μία ή δύο φορές εκλογές το 2009, η ειλημμένη (;), όπως λέγεται, απόφαση να επανέλθει το αφορολόγητο όριο για τους επαγγελματοβιοτέχνες (άρα οι προϋπολογισθέντες φόροι πρέπει να αφαιρεθούν και να αναζητηθούν από αλλού), η αναμενόμενη πτώση των φορολογικών εσόδων είτε λόγω της ελλειμματικής κερδοφορίας των επιχειρήσεων είτε λόγω γενίκευσης της φορολογικής «ανυποταξίας» που έχει επιφέρει η οικονομική κρίση.

Δοθέντων όλων των ανωτέρω, αναρωτιέται κανείς πώς είναι δυνατόν ο πρωθυπουργός και κάποιοι που εθεωρούντο τουλάχιστον μέχρι πρότινος σοβαροί και νουνεχείς υπουργοί, όπως λόγου χάρη ο Γ. Σουφλιάς, να μη θέτουν και μάλιστα με δραματικό τρόπο στην κοινωνία, στα κόμματα, στα συνδικάτα, στους επιχειρηματίες το πρόβλημα που υπάρχει και το οποίο καλούμαστε με θυσίες και συναίνεση να αντιμετωπίσουμε εάν δεν θέλουμε να χρεοκοπήσουμε.

Πώς είναι δυνατόν αντί να μιλήσουν τη γλώσσα της αληθείας να καταφεύγουν σε δηλώσεις αλλά και να λαμβάνουν αποφάσεις οι οποίες είναι ανεπίτρεπτες; Είναι δυνατόν όλα να υποτάσσονται στο κομματικό συμφέρον; Τα πάντα να θύονται, σπονδή στους δημοσκόπους και τα εβδομαδιαία δήθεν ευρήματά τους;

Eίναι δυνατόν η διατήρηση και η νομή της εξουσίας να είναι υπέρτερα αγαθά από το δημόσιο και εθνικό συμφέρον; Είναι δυνατόν στο όνομα του προσπορισμού κάποιων δεκάδων χιλιάδων ψήφων να θυσιάζεται το μέλλον εκατομμυρίων ανθρώπων και ιδιαίτερα των μελλούμενων γενεών; Είναι δυνατόν να πρυτανεύει η λογική «άσε, δεν πειράζει, να τα λουστούν οι επόμενοι»; Είναι δυνατόν να μην υπάρχει έστω και ένας ο οποίος να βγει και να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου της χρεοκοπίας από το κράτος-«πυραμίδα» που χτίζεται;

Αφού δεν το πράττει η κυβέρνηση, ας τολμήσει η αξιωματική αντιπολίτευση. Αντί ο Γ. Παπανδρέου να ψάχνει -όπως ορισμένοι, ιδιοτελώς, του υποδεικνύουν να κάνει- είτε για να βρει την ομάδα με την οποία θα κυβερνήσει είτε για να εξαγγείλει κλαδικά μέτρα, το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει είναι να θέσει την κοινωνία προ των ευθυνών της, αποκαλύπτοντας το πρόβλημα σε όλο του το μεγαλείο. Να καλέσει αυτός σε εθνική συστράτευση και να δεσμευτεί ότι, ακόμη κι αν κερδίσει την αυτοδυναμία, θα επιδιώξει να κυβερνήσει με την ευρύτερη δυνατή πολιτική και κοινωνική συναίνεση. Και να το κάνει με δραματικό τρόπο.

Όπως ο πατέρας του, όταν το 1993 με την περίφημη φράση «ή το χρέος θα αφανίσει τη χώρα ή το έθνος θα εξαφανίσει το χρέος» έκανε τη μεγάλη στροφή και έθεσε τις βάσεις για μια οικονομική πολιτική που για περισσότερο από μία δεκαετία -και με την καθοριστική συμβολή του Κ. Σημίτη- οδήγησε τη χώρα στην ανάπτυξη και την ενέταξε στο κλαμπ των ισχυρών της Ευρωζώνης και του ευρώ. Μάλιστα, μια ξεκάθαρη τοποθέτηση του Γ. Παπανδρέου ως προς το οικονομικό πρόβλημα της χώρας είναι και η ορθότερη εκλογικά στρατηγική. Να παρουσιάσει δηλαδή ωμά την κατάσταση όπως είναι και να πει ότι αυτή δεν θα αντιμετωπιστεί χωρίς θυσίες. Οι οποίες σαφέστατα θα πρέπει να κατανεμηθούν δίκαια και με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προστασία των αδύναμων.

Οι πολίτες γνωρίζουν τις δυσκολίες και είναι προετοιμασμένοι για χειρότερες μέρες. Δεν θέλουν κάποιον να τους χαϊδέψει τα αυτιά. Δεν περιμένουν μια νέα κυβέρνηση να τους λύσει αμέσως και ως διά μαγείας προβλήματα. Δεν θέλουν θαυματοποιούς, χορτάσανε απ’ αυτούς. Πλέον, είναι δύσπιστοι με αυτούς που «όλα τα σφάζουν και όλα τα μαχαιρώνουν».

Ειδικά μετά την τόσο σύντομη διάψευση των προσδοκιών τους από τον Κ. Καραμανλή, είναι δύο φορές καχύποπτοι με όσους τους τάζουν «λαγούς με πετραχήλια». Θέλουν κάποιον να εμπιστευτούν ότι έχει σχέδιο για να τους βγάλει από την κρίση. Και θα τον εμπιστευτούν αν τους πει την αλήθεια και μόνον την αλήθεια, όσο κι αν αυτή πονάει. Αρκεί αυτό το σχέδιο να έχει προτεραιότητες, αρχή, μέση και τέλος.

Οι πολίτες θέλουν την ελπίδα όχι ως βάρκα γενικά για το μέλλον, αλλά για να μπορέσουν να ξαναορίσουν τη ζωή τους και το μέλλον των παιδιών τους. Θέλουν να πιστέψουν ότι όντως ο κατήφορος μπορεί να σταματήσει.

Μπορεί ο Γ. Παπανδρέου με απλά, σαφή και σταράτα λόγια να περιγράψει σε όλη του την έκταση το πρόβλημα και να πει τι συγκεκριμένα μέτρα και πολιτικές θα εφαρμόσει για να το λύσει, ποιες θυσίες θα απαιτηθούν και για πόσο χρόνο; Αν το κάνει θα κερδίσει, ακόμη κι αν ο Κ. Καραμανλής δώσει επίδομα αεργίας στους οπαδούς του Λαφάργκ που ομνύουν στο δικαίωμα στην τεμπελιά.

Όπως οι αγορές για να γυρίσουν θέλουν άλλη ψυχολογία, έτσι και στην πολιτική η διαφορετική ψυχολογία είναι προϋπόθεση για μια νέα πορεία. Καλώς ή κακώς -και σίγουρα δυστυχώς-, η παρούσα κυβέρνηση, λόγω και της οριακότητας της δεδηλωμένης αλλά και των πολλών λαθών και παραλείψεων καθώς και της σκανδαλώδους συμπεριφοράς που επέδειξαν σημαντικά και ουκ ολίγα στελέχη της, δεν μπορεί, όταν μάλιστα είναι ήδη πέντε χρόνια στην εξουσία, να εμπνεύσει ή να προσδώσει τη νέα δυναμική που απαιτείται για να βγουν η χώρα και η οικονομία από την κρίση. Όταν μάλιστα τους τελευταίους μήνες πολιτεύεται με βασικό στόχο την ανατροπή των δημοσκοπικών δεδομένων και όχι την επίλυση των προβλημάτων που γεννά η οικονομική κρίση, είναι λογικό να επιτείνεται η δυσπιστία των πολιτών.

Η χώρα χρειάζεται νέα κυβέρνηση, νέα δυναμική, νέες προτεραιότητες, έξοδο από την κρίση. Διαφορετικά, το κράτος-«πυραμίδα» αλά Μάντοφ που χτίζεται, όταν θα καταρρεύσει, θα την καταστήσει παρία της Ευρώπης γυρίζοντάς μας πολλά πολλά χρόνια πίσω. Στο 1893. Στην εποχή του Χαρ. Τρικούπη.

Ευτυχώς, έχουμε τη γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου για να μας θυμίζει τον άνδρα, δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε και τα λόγια του...