Φελνίκος

O πόλεμος των δημοσκοπήσεων είναι η τελευταία πράξη πριν πέσει η αυλαία της θητείας της κυβερνήσεως. Όλοι λοιπόν θέλουν να κερδίσουν ή να ισορροπήσουν τις εντυπώσεις πριν αρχίσουν τα «μπάνια του λαού».

Επειδή το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου υποχωρεί το θερμόμετρο της πολιτικής και ανεβαίνει αυτό της φύσης, τα κόμματα, και ιδιαίτερα τα δύο της εξουσίας (Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ), θέλουν να «κλέψουν» τις εντυπώσεις της τελευταίας στιγμής – ποιος, δηλαδή, θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές.

Πλέον, το πολιτικό προσωπικό είναι πεπεισμένο ότι οι κάλπες θα στηθούν πριν ακόμη προλάβουν όλοι οι πολίτες να γυρίσουν από τις διακοπές τους. Γι’ αυτό οξύνουν και τους τόνους της αντιπαράθεσης. Γι’ αυτό τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται το φαινόμενο να στρέφονται όλοι εναντίον όλων, και μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις με λεκτικές υπερβολές έως ύβρεις. Θέλουν η δύναμη, η διαφορετικότητα, ο «τσαμπουκάς» να καταγραφούν στις δημοσκοπήσεις που διενεργούνται ή, ακόμη καλύτερα, να τις επηρεάσουν. Ο γενικευμένος πόλεμος δεν περιορίζεται μόνον μεταξύ των κομμάτων, αλλά επεκτείνεται και μεταξύ υπουργών και βουλευτών της ίδιας εκλογικής περιφέρειας, ενώ αρκετά «θερμά επεισόδια» σημειώνονται με φόντο το μετεκλογικό τοπίο και ιδιαίτερα τα παιχνίδια διαδοχής.

Η ενσκήψασα πόλωση είναι ευθέως συνδεδεμένη με το γεγονός ότι απομένουν μόλις 100 ημέρες μέχρι τις εκλογές. Η απόφαση του πρωθυπουργού να στηθούν οι πρόωρες κάλπες στις 23 Σεπτεμβρίου πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Μόνον εάν συμβεί κάτι πολύ απρόβλεπτο και δραματικό, έως τις 15 Αυγούστου, μπορεί ν’ αλλάξει την απόφασή του. Ο Κ. Καραμανλής θέλει τη συντομότερη δυνατή προεκλογική περίοδο προκειμένου να βρει αποσυντονισμένα, από την καλοκαιρινή ραστώνη, τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αλλά και επειδή βλέπει ότι δεν μπορεί να παραταθεί άλλο η ύφεση στην κυβερνητική λειτουργία ένεκα της αβεβαιότητας ως προς τις πολιτικές εξελίξεις.

Το καλοκαίρι μπορεί να δικαιολογήσει τις «σβηστές μηχανές», αλλά όχι και για έξι μήνες μετά. Επιθυμία του πρωθυπουργού είναι οι πολίτες να αρχίσουν τις θερινές διακοπές έχοντας στο μυαλό τους πέντε πράγματα. Πρώτον, τον πανηγυρικό τόνο του συνεδρίου της Ν.Δ. στις αρχές Ιουλίου. Δεύτερον, τις πρόσφατες υποσχέσεις και παροχές της κυβέρνησης. Τρίτον, τη δική του έντονη -έπειτα από μακρά αποχή- πολιτική δραστηριότητα όπως καταγράφεται το τελευταίο διάστημα. Τέταρτον, την αποδρομή, όσο είναι δυνατόν, του σκανδάλου των ομολόγων. Σ’ αυτό «σχεδιάζεται» (;) να συμβάλει και η «προαποφασισμένη» (;) -όπως καταγγέλλει το ΠΑΣΟΚ- δικαστική απόφαση για τη ΔΕΚΑ. Και πέμπτον, το προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις.

Μάλιστα, επειδή το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου είθισται για λόγους δεοντολογίας να μη γίνονται δημοσκοπήσεις, μπορεί να οδηγηθούμε στις κάλπες έχοντας στο μυαλό μας -και κατ’ επέκτασιν στην ψυχολογία των οπαδών των κομμάτων- τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων του Ιουνίου. Επειδή απαγορεύεται η δημοσιοποίηση των δημοσκοπήσεων 15 ημέρες πριν από τις εκλογές, είναι φανερό ότι το εκλογικό αποτέλεσμα θα «προφητευτεί» από τους γκαλοπατζήδες σε μια μόνον εβδομάδα, αυτή της πρώτης εβδομάδας του Σεπτεμβρίου. Σε μια τέτοια περίπτωση, το πλεονέκτημα βρίσκεται στο κυβερνών κόμμα, το οποίο έστω και οριακά αυτή τη στιγμή προηγείται.

Με απλά λόγια, ο Κ. Καραμανλής θα προκηρύξει τις εκλογές αμέσως μετά τον Δεκαπενταύγουστο, πιθανότατα στις 20 Αυγούστου. Το επόμενο δεκαήμερο -μέχρι να λήξει το καλοκαίρι- εικάζεται και λογικά ότι στο πολιτικό θερμόμετρο θα σημειώνονται βαρομετρικά χαμηλά. Η πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου θα «φαγωθεί» με τις δημοσκοπήσεις που θα πέφτουν σχεδόν καθημερινά σαν το «χαλάζι» και -επομένως- μπορούν να ερμηνεύονται κατά το δοκούν, κάτι που ευνοεί την κυβέρνηση, καθώς πλεονεκτεί στον τομέα της επικοινωνίας. Ο «ωφέλιμος» προεκλογικός χρόνος θα είναι τελικά δύο εβδομάδες.

Υπό αυτό το πρίσμα, της ειλημμένης δηλαδή απόφασης του πρωθυπουργού να γίνουν εκλογές στις 23 Σεπτεμβρίου, αντιμετωπίζονται και οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Η προχθεσινή της ALCO, που έδινε προβάδισμα μόλις 0,2% στη Ν.Δ. Η χθεσινή της MΑRC, που επίσης φέρνει τη διαφορά στα δέκατα της μονάδας (τα ακριβή ποσοστά δεν είναι γνωστά γιατί η εκτύπωση του «ΚτΕ» έγινε πριν από τη μετάδοσή τους). Και η αναμενόμενη, για τη Δευτέρα, της MRB, που πιθανολογείται ότι τα αποτελέσματά της θα βρίσκονται κοντά στα όρια του στατιστικού λάθους. Στο ίδιο μήκος κύματος αναμένεται να κινηθούν και οι όποιες τυχόν γίνουν τις αμέσως προσεχείς ημέρες από την Κάπα Research, την Μetron Analysis ή όποια άλλη. Όπως στο ίδιο μήκος (πτωτικό για την κυβέρνηση) κινήθηκε προ ημερών και η GPO.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε και τον προβληματισμό που αναπτύσσεται σχετικά με την αξιοπιστία των δημοσκοπήσεων. Το εύρος της διαφοράς (από το 0,2% της ALCO έως το, προ εβδομάδος, 4% της VPRC) εγείρει ερωτήματα για την ποιότητα των μετρήσεων. Ανάλογα με το εξαγόμενο -επιθυμητό ή όχι- αποτέλεσμα τα κομματικά επιτελεία, αλλά πλέον και οι πολίτες, υποψιάζονται ότι είναι «πειραγμένες» και υπηρετούν σκοπιμότητες.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η μεγάλη διαφορά ευνοεί την κυβέρνηση που θέλει να δείξει ότι αντέχει στη φθορά, αλλά και όσους άλλους θα ήθελαν έναν ανίσχυρο και, κατ’ επέκτασιν, «αναλώσιμο» Γ. Παπανδρέου. Άλλοι διατείνονται ότι η οριακή διαφορά που οδηγεί στην πόλωση ευνοεί τόσο τη Ρηγίλλης όσο και τη Χαρ. Τρικούπη. Οι μεν γαλάζιοι με αυτόν τον τρόπο μπορούν να συμπιέσουν τον Γ. Καρατζαφέρη, οι δε πράσινοι ανεβάζουν τη συσπείρωση των οπαδών τους, που είναι και ο πλέον κρίσιμος παράγοντας για το πού θα γείρει τελικά η εκλογική παλάντζα.

Ανεξάρτητα των «θεωριών συνομωσίας», το βέβαιον είναι ότι στο ΠΑΣΟΚ ζουν με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή κάποια δημοσκόπηση θα τους φέρει έστω και οριακά μπροστά. Μια δημοσκόπηση η οποία θα έδινε πρώτο κόμμα το ΠΑΣΟΚ είναι γεγονός ότι θα άλλαζε άρδην το πολιτικό τοπίο. Θα ανέβαζε την ψυχολογία των πράσινων στο ζενίθ και θα έριχνε των γαλάζιων στο ναδίρ. Και ως γνωστόν, οι εκλογές είναι πρωτίστως θέμα ψυχολογίας. Και την ψυχολογία, κατά μείζονα λόγο, τη διαμορφώνουν στην εποχή μας οι δημοσκοπήσεις. Τα δύο κόμματα κάνουν λοιπόν ό,τι είναι δυνατόν για να επηρεάσουν τις δημοσκοπήσεις.
Η πολιτική συμπεριφορά, οι προγραμματικές θέσεις, οι κομματικές δεσμεύσεις, οι προεκλογικές υποσχέσεις και οι ποικιλότροπες παρεμβάσεις πρωτίστως στοχεύουν στα επιθυμητά ευρήματα των δημοσκοπήσεων και δευτερευόντως στις ανάγκες της συγκυρίας, στην επίλυση των προβλημάτων και στην προοπτική της χώρας.

Εδώ εντοπίζεται και η «μαύρη τρύπα» του πολιτικού συστήματος. Τα κόμματα, οι αρχηγοί, οι βουλευτές και τα στελέχη υποτάσσουν κυρίαρχα τον λόγο και τη δράση τους στους δημοσκόπους και όχι στους πολίτες. Αυτό όμως -και πλέον αναγνωρίζεται, σχεδόν από όλους- συνιστά και τον «αδύναμο κρίκο» του συστήματος. Εξ ου και οι χαμηλές συσπειρώσεις των κομμάτων, η διάχυτη κοινωνική δυσαρέσκεια και η ισχυρή πιθανότητα να έχουμε πεντακομματική Βουλή.

Το παιχνίδι των δημοσκοπήσεων ενδεχομένως να έχει ολέθρια αποτελέσματα για όσους επενδύουν αποκλειστικά σ’ αυτό, υποβαθμίζοντας την ουσιαστική πολιτική, προγραμματική και ιδεολογική αντιπαράθεση. Η κάλπη όντως μπορεί να εκπλήξει. Αν πάντως θέλουμε να εξαγάγουμε ορισμένα σίγουρα συμπεράσματα από τις μέχρι τούδε δημοσκοπήσεις, αυτά επιγραμματικά είναι τα εξής:

● Η υπόθεση των ομολόγων προκάλεσε ζημιά και στην κυβέρνηση και προσωπικά στον πρωθυπουργό.

● Οι ποιοτικοί δείκτες δείχνουν μια αναστροφή της τάσης. Προσώρας βελτιώνονται για το ΠΑΣΟΚ και τον Γ. Παπανδρέου.

● Το εκλογικό σώμα εμφανίζεται να αντέχει ακόμη τρία χρόνια Καραμανλή παρά έναν Γ. Παπανδρέου με το ΠΑΣΟΚ του παρελθόντος.

● Οι νέοι ψηφοφόροι και οι περιοχές με εργατικό και αγροτικό πληθυσμό αποκτούν μεγαλύτερη κινητικότητα υπέρ του ΠΑΣΟΚ.

● Στην προσωπική μονομαχία, ο Κ. Καραμανλής υπερτερεί του Γ. Παπανδρέου.

● Ο χρόνος λειτουργεί σε βάρος της κυβερνήσεως, καθώς το παραγόμενο κυβερνητικό έργο εξαντλείται πρωτίστως στη διαχείριση των υποθέσεων και δεν συγκροτεί ατζέντα μεταρρυθμιστικής ανατροπής, η οποία εμπνέει και στρατεύει δυνάμεις.

● Αυτήν τη στιγμή τα δύο μεγάλα κόμματα μπορούν να παρομοιαστούν με τους οδηγούς της Φόρμουλα 1, οι οποίοι στα δοκιμαστικά διεκδικούν με ελάχιστη διαφορά την Poll Position.

Τούτων δοθέντων, οι πρόωρες εκλογές είναι περίπου μονόδρομος. Ορθώς ο πρωθυπουργός επιλέγει την 23η Σεπτεμβρίου για προσφυγή στις κάλπες και σύντομη προεκλογική περίοδο. Τη Ν.Δ. την ευνοεί η «μονομαχία των πρωθυπουργών», ενώ το ΠΑΣΟΚ το συμφέρει ο «πόλεμος των θεμάτων».