Φελνίκος

Yπάρχουν ορισμένες παραδοχές που αποτελούν κοινό τόπο. Ανεξαρτήτως πολιτικών ή άλλων ιδεολογικών πεποιθήσεων, σχεδόν όλοι πιστεύουν ότι η Ελλάδα, εδώ και μια εβδομάδα, δίνει την εντύπωση ακυβέρνητης πολιτείας. Κράτους υπό πολιορκία και κατάρρευση.

Κυβέρνηση ουσιαστικώς δεν υφίσταται. Είναι ένα σύμφυρμα προσώπων, χωρίς σχέδιο, εσωτερική συνοχή και αλληλεγγύη. Ένα φοβικό σύνολο που απλώς απεύχεται τα χειρότερα. Ο πρωθυπουργός -όσο κι αν αυτό είναι σκληρό για τη συμπολίτευση και τη συντηρητική παράταξη- δηλώνει ωσεί παρών. Διά διαγγελμάτων. Ήδη αμφισβητείται έντονα από υπουργούς, βουλευτές, στελέχη και οπαδούς του. Παρασκηνιακά οι δελφίνοι ετοιμάζουν την αποκαθήλωσή του...

Oι καθημερινές διαδηλώσεις, η βία, οι καταστροφές και το πλιάτσικο καταστημάτων και επιχειρήσεων ενσπείρουν τον φόβο και εμβάλλουν σε μελαγχολικές σκέψεις τους πολίτες για το αύριο, που θα ’ναι χειρότερο.

Η χώρα μας έγινε θέαμα και αποκρουστική εικόνα σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Χάνει οποιαδήποτε νομιμοποίηση και ισχύ όταν όλες οι εφημερίδες και τα τηλεοπτικά δίκτυα του εξωτερικού γράφουν και λένε ότι «η ελληνική κυβέρνηση βυθίζεται στα σκάνδαλα και τη διαφθορά και το μόνο που προσπαθεί είναι να παραμείνει γαντζωμένη στην εξουσία, αδύναμη να αντιμετωπίσει την κρίση». Ορισμένοι μάλιστα υποστηρίζουν, και δεν έχουν άδικο, ότι η Ελλάδα μπορεί να είναι η πρώτη χώρα που θα πτωχεύσει, χωρίς προηγουμένως να έχει πτωχεύσει κάποια τράπεζα ή μεγάλη της επιχείρηση. Και δεν έχουν άδικο, αν σκεφτεί κάποιος ότι τα δεκαετή ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου φθάνουν τις 200 μονάδες βάσης – την Πέμπτη ήταν ήδη στις 192, ενώ τα πενταετή είχαν «πετάξει» στις 220.

Το άλμα αυτό δεν ήταν απότοκο της οικονομικής κρίσης, αλλά της ενσκήψασας βίας και της συνακόλουθης εικόνας του διεθνούς διασυρμού. Σε λίγο, και εφόσον δεν υπάρξει ριζική αλλαγή της εικόνας που εκπέμπουμε στο εξωτερικό ως συντεταγμένη πολιτεία, είναι πολύ πιθανό να κλείσει κάθε πηγή δανεισμού ή να γίνει τόσο απαγορευτική, που να αναγκαστούμε να τεθούμε υπό επιτροπεία από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Μια χώρα που ανήκει στον λεγόμενο «σκληρό πυρήνα» της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Ευρωζώνη να βρίσκεται στον προθάλαμο της χρεοκοπίας σίγουρα δεν είναι ό,τι καλύτερο για τους άλλους εταίρους της. Και πιθανότατα θα σπεύσουν, όπως ήδη προτρέπουν ορισμένοι, να λάβουν αποστάσεις από αυτήν. Υποβαθμίζοντάς την στη δεύτερη ταχύτητα. Κάτι μάλλον λογικό, αφού κανείς δεν θέλει η αλυσίδα του να έχει κάποιον αδύναμο κρίκο.

Μέχρι πρότινος προσπαθούσαμε να περιορίσουμε τις παρενέργειες από τη διεθνή οικονομική κρίση, ενισχύοντας τη ρευστότητα των τραπεζών, εγγυώμενοι τις καταθέσεις, παίρνοντας μέτρα υπέρ των δανειοληπτών κ.ά. Προσπαθούσαμε με οικονομικά αντίμετρα να δώσουμε λύση στο οικονομικό πρόβλημα. Πλέον το πρόβλημα καθίσταται πρωτίστως πολιτικό.

Η μόνη ουσιαστική και ενδεδειγμένη απάντηση στο οικονομικό πρόβλημα είναι πολιτική. Η χώρα χρειάζεται αλλαγή πορείας. Νέο σχέδιο. Διαφορετικές προτεραιότητες. Καινούργια κυβέρνηση. Η παρούσα, όσες «μαλάξεις» και να της γίνουν, δεν μπορεί να ανανήψει. Ακόμη και ο ανασχηματισμός που, ίσως, προ καιρού, να αποτελούσε μια κάποια λύση, θεωρείται σχεδόν απίθανο να αντιστρέψει την παρακμιακή της πορεία.

Δεν είναι τυχαίο ότι, πλην ορισμένων ιδιοτελών, ακόμη και κορυφαία κυβερνητικά στελέχη και παράγοντες της συντηρητικής παράταξης δεν πιστεύουν στο «θαύμα», γι’ αυτό και προετοιμάζονται για άλλες λύσεις, ορισμένες εκ των οποίων είναι -αν όχι νόθες- τουλάχιστον ανεπίτρεπτες, όπως οι πολιτικές τερατογενέσεις με τη συνδρομή εξωπολιτικών κέντρων και συμφερόντων.

Επειδή όμως στα δημοκρατικά καθεστώτα τις μόνες καθαρές λύσεις τις δίνει ο λαός, η προσφυγή στις κάλπες καθίσταται επιτακτική ανάγκη. Είναι καλύτερα για τη χώρα, αλλά και για την κυβέρνηση ,να οδηγηθούμε συντεταγμένα στις εκλογές παρά να συρθούμε εξ ανάγκης σ’ αυτές.

Αφ’ ης στιγμής η κυβέρνηση αποδεδειγμένα είτε δεν θέλει είτε δεν ξέρει είτε δεν μπορεί να δώσει λύση στο πολιτικό πρόβλημα, είναι προτιμότερο -αντί να ευτελίζεται, δίνοντας την εντύπωση ότι το μόνο που την ενδιαφέρει είναι η επίλυση ή η συγκάλυψη προσωπικών υποθέσεων και εκκρεμοτήτων-να δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες να αποφανθούν ποιος και πώς κατά τη γνώμη τους πρέπει να κυβερνήσει τον τόπο.

Και αν η μισή ευθύνη για να επιλυθεί το πολιτικό και κατ’ επέκτασιν κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα ανήκει στην κυβέρνηση, η άλλη μισή ανήκει στην αντιπολίτευση, και ιδιαίτερα στη μείζονα. Οφείλει ο Γ. Παπανδρέου και το κόμμα του -αντί να αρέσκονται στην κυβερνητική αποσύνθεση- να πολλαπλασιάσουν τις πιέσεις τους προκειμένου η χώρα να αλλάξει ρότα όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Είναι ηλίθιο και απαράδεκτο και σίγουρα δεν θα της βγει σε καλό της αξιωματικής αντιπολίτευσης εάν στους κόλπους της βρουν γόνιμο έδαφος παιδαριώδεις και απολίτικες απόψεις όπως «όσο αργότερα, τόσο καλύτερα» ή «να “φάει” το μεγαλύτερο μέρος της κρίσης η Ν.Δ. κι εμείς να αναλάβουμε προς το τέλος, όταν θα διαφαίνονται και προοπτικές ανάκαμψης».

Οι πρωτοβουλίες για να λυθεί το πολιτικό πρόβλημα της χώρας πρέπει να αναληφθούν τώρα, επειδή αυτό επιτάσσει το εθνικό συμφέρον. Το συμφέρον των πολιτών, το συμφέρον της οικονομίας. Ένα κόμμα που καταστρώνει στρατηγικές με βάση την κομματική ιδιοτέλεια δεν έχει μέλλον. Μόνον τα κόμματα που προτάσσουν την επίλυση των προβλημάτων της κοινωνίας, της χώρας και του έθνους μπορούν να συγκροτούν νικηφόρες πολιτικές και εκλογικές στρατηγικές.

Ευτυχώς, ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, όπως δείχνουν και οι τελευταίες του -αφ’ ης στιγμής ξέσπασε η οικονομική κρίση και επ’ εσχάτων η κοινωνική βία- τοποθετήσεις και εμφανίσεις, παρουσιάζεται με το απαραίτητο οιονεί πρωθυπουργικό βάρος. Αυτές είναι απαραίτητο να συνεχιστούν, όχι όμως μέσω πολλών μικρών πρωτοβουλιών, αλλά με μεγάλες κινήσεις που θα εδραιώνουν την πεποίθηση ότι μπορεί ν’ ακουμπήσει σ’ αυτόν ο λαός τις ελπίδες του για να βγει η χώρα από το αδιέξοδο.

Αφού ο Κ. Καραμανλής αδυνατεί να γίνει ο σηματωρός της νέας πορείας που χρειάζεται η χώρα, ας είναι ο Γ. Παπανδρέου ο αγγελιοφόρος της εθνικής συστράτευσης και συνεννόησης. Ας πάει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να του θέσει το πρόβλημα. Ας έλθει σε συνεννόηση με τους αρχηγούς των άλλων κομμάτων. Ας καλέσει ευθέως τον ίδιο τον πρωθυπουργό και να τον θέσει προ των ευθυνών του. Ας απευθυνθεί ανοιχτά στις υγιείς και παραγωγικές δυνάμεις της εργασίας και του επιχειρείν. Στη νεολαία, στους (όποιους) διανοούμενους.

Όλοι αυτοί να πιέσουν, με δημοκρατικό και ομαλό τρόπο, για να δρομολογηθούν οι απαραίτητες διαδικασίες επίλυσης του πολιτικού προβλήματος της χώρας.

Δεν μπορεί η πίεση στην κυβέρνηση, στα κόμματα, στην κοινωνία, για αλλαγή πορείας, να ασκείται με βίαιο, αντιδημοκρατικό και οχλοκρατικό τρόπο. Η αλλαγή δεν μπορεί να γίνει με όρους εξέγερσης.

Η κοινωνική δυσαρέσκεια, ο θυμός και η οργή της νεολαίας χρειάζεται να απαλυνθούν, και όχι να καταστούν ανεξέλεγκτα φαινόμενα. Χρειάζεται να εκτονωθούν δημιουργικά μέσα από μια στρατηγική διακυβέρνησης, και όχι να υπηρετούν είτε κροποτνικές ονειρώξεις του τύπου «η βία για τη βία» είτε λενινιστικές τακτικές -που πλέον ανήκουν στη σφαίρα και το ενδιαφέρον της πολιτικής αρχαιολογίας- του τύπου «εξ εφόδου κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων».

Η χώρα, στην κατάσταση που βρίσκεται, χρειάζεται μεγάλες πολιτικές συναινέσεις και ευρύτατες προγραμματικές συμπτώσεις που θα την τροχοδρομήσουν σε μια διαφορετικού τύπου εξέλιξη και ανάπτυξη. Για να αντιμετωπίσει τους εφιάλτες του μέλλοντος, πρέπει πρώτα να θάψει τα πτώματα του παρελθόντος της. Και είναι πολλά. Και δακτυλοδεικτούμενα. Σχεδόν όλοι αναγνωρίζουν και συνομολογούν τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο πολιτικό σύστημα, στην οικονομία, στη διοίκηση, στο κράτος, στην εργασία, στην ασφάλιση, στο περιβάλλον κ.α.

Η κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή -προκειμένου να κερδίσει τις εκλογές- υπεσχέθη πολλά και έπραξε ελάχιστα. Η ανάγκη επανίδρυσης του κράτους συνεχίζει να είναι επίκαιρο αίτημα. Το ίδιο και η πάταξη της διαφθοράς. Όπως μόνιμοι στόχοι και διαχρονικά επίκαιρα αιτήματα είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση, ο διοικητικός εκσυγχρονισμός, η πολιτική μεταρρύθμιση, η κοινωνική ανασυγκρότηση.

Προϋπόθεση για να συμβούν όλα αυτά όμως, εδώ που φθάσαμε, είναι να μη χρεοκοπήσει οικονομικά η χώρα. Και για να μη συμβεί αυτό, χρειάζεται επίλυση του πολιτικού προβλήματος. Με θεσμικό, συντεταγμένο και ομαλό τρόπο. Σύμφωνα με τους δημοκρατικούς κανόνες και το σύνταγμα. Το ευκταίον θα ήταν -και ήδη διατυπώνεται από πολλούς ως πρόταση διεξόδου- η συγκρότηση Κυβέρνησης Εθνικής Σωτηρίας. Επειδή όμως αυτή χρειάζεται κοινοβουλευτική νομιμοποίηση, απαιτείται προηγουμένως η προσφυγή στις κάλπες.

Εάν οι πολίτες δεν δώσουν αυτοδυναμία σε ένα από τα δύο μεγάλα κυβερνητικά κόμματα και επειδή με τα σημερινά δεδομένα και όπως διαμορφώνεται η πολιτική και οικονομική ζωή ούτε το ΠΑΣΟΚ ούτε η Ν.Δ. μπορούν να στηριχθούν στα εξ αριστερών ή εκ δεξιών άκρα τους, τότε ίσως θα μπορούσε -και αφού ο «μεγάλος συνασπισμός», η συνεργασία δηλαδή των δυο μεγάλων κομμάτων θεωρείται ήκιστα πιθανή λόγω έλλειψης πολιτικής κουλτούρας, αλλά και εξαιτίας των φυγόκεντρων τάσεων που θα αναπτύσσονταν σε ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ.- για κάποιο διάστημα να υπάρξει μια Κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας.

Το άριστο, βέβαια, θα ήταν να δοθεί ισχυρή εντολή στο ένα κόμμα, και αυτό -αντί να συγκροτήσει μονοκομματική κυβέρνηση- να επιδιώξει την ευρύτερη δυνατή συσπείρωση δυνάμεων, η οποία θα αποτυπώνεται και στο υπουργικό σχήμα και στη διοίκηση του κράτους.

Επειδή κατανοούμε ότι όλα αυτά εμπεριέχουν έναν πολύ μεγάλο βαθμό δυσκολίας, λόγω των πολιτικών παθών που επικρατούν, και επειδή θέλουμε να είμαστε πραγματιστές και ρεαλιστές, θεωρούμε ότι το πιθανότερο που θα συμβεί είναι ο μεν Κ. Καραμανλής να παραμένει γαντζωμένος στην εξουσία, περιμένοντας μήπως και αλλάξει κάτι, ο δε Γ. Παπανδρέου -βλέποντας ότι έρχεται αυτός στην εξουσία- να μη θελήσει να τη μοιραστεί με κάποιον άλλον. Επειδή όμως η χώρα δεν μπορεί να περιμένει και, αν η ενσκήψασα αναταραχή συνεχιστεί και μετά τις γιορτές, οπότε τους πρώτους μήνες του νέου έτους η οικονομική χρεοκοπία θα μας κρούει δυνατά την πόρτα, τότε ίσως υπάρξει πτώση της κυβερνήσεως είτε λόγω εσωτερικής κατάρρευσης είτε λόγω αναγκαστικής παραίτησης και αλλαγής του πρωθυπουργού.

Σε μια τέτοια περίπτωση και επειδή, λόγω οριακότητος της δεδηλωμένης, είναι δύσκολο να υπάρξει -όπως λέγεται- αλλαγή «εν πλω» στον χώρο της συμπολίτευσης, τότε πιθανότατα θα παραστεί η ανάγκη να συγκροτηθεί μια βραχύβια Κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας, η οποία θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν ένα καλό σήμα και προς το εξωτερικό και το εσωτερικό της χώρας, μια εγγύηση προς όλους ότι στο διάστημα μέχρι να γίνουν οι εκλογές ο τόπος θα κυβερνάται. Σ’ αυτή την περίπτωση, πρωταγωνιστικό ρόλο θα μπορούσαν να έχουν προσωπικότητες, όπως ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλος, ο τέως πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, ο τέως πρόεδρος του Συνασπισμού Ν. Κωνσταντόπουλος, που καλύπτουν ολόκληρο το πολιτικό φάσμα.

Σε μια τέτοια κυβέρνηση θα μπορούσαν να συμμετέχουν και θεσμικοί εκπρόσωποι, όπως της ΚΕΔΚΕ ο δήμαρχος Αθηναίων Νικ. Κακλαμάνης, ο πρόεδρος του ΔΣΑ Δημ. Παξινός, του ΣΕΒ Δημ. Δασκαλόπουλος, της ΓΣΕΕ Ι. Παναγόπουλος, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γ. Προβόπουλος κ.ά.