Φελνίκος

Σίγουρα οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης δεν είναι τα καλύτερα παιδιά του κόσμου. Σίγουρα λειτουργούν με σκοπιμότητες. Σίγουρα ο ρόλος τους είναι σε αρκετές περιπτώσεις ύποπτος. Σίγουρα οι εκθέσεις τους δεν είναι θέσφατο, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις απεδείχθησαν αναξιόπιστες και διαβλητές. Σίγουρα στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό δεν μπορούν να υπάρξουν -και δεν υπάρχουν- αντικειμενικές προσεγγίσεις ή ενάρετοι, υπερκείμενοι συμφερόντων, ρυθμιστικοί κανόνες. Σίγουρα χρειάζονται ευρωπαϊκές Αρχές που θα ανταγωνιστούν τα αμερικανοβρετανικά «μαγαζιά».

Σίγουρα όμως, και μέχρι να βρεθεί κάτι άλλο, οι αγορές θα συνεχίσουν να συντονίζονται και να αναπνέουν με βάση το «οξυγόνο» που θα διοχετεύουν για κράτη, ομολογίες, τράπεζες, επιχειρήσεις, αμοιβαία κεφάλαια, μετοχές και ασφαλιστικές εταιρείες αυτοί οι οίκοι. Τα spreads -και συνακόλουθα οι τοποθετήσεις των επενδυτών- θα ανεβοκατεβαίνουν ανάλογα με τις αξιολογήσεις των Moody’s, Fitch και S&P. Σίγουρα μέλημά τους είναι όχι το συμφέρον του Έλληνα, του Ιρλανδού, του Πορτογάλου πολίτη, αλλά το portfolio των μεγάλων επενδυτικών κεφαλαίων. Και σίγουρα το διαβατήριο για να ξαναβγούμε στις αγορές θα μας το δώσουν οι τρεις αυτοί παγκόσμιοι «νταβατζήδες».

Μπορούμε να φωνάξουμε, να διαμαρτυρηθούμε, να καταγγείλουμε, να υποβάλουμε μηνύσεις και αγωγές, αλλά είναι φενάκη να πιστεύουμε ότι θα αλλάξουμε την ιστορία αν δεν αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι τα δεδομένα και το υλικό που τροφοδοτούν τις εκθέσεις τους. Και η αλήθεια είναι ότι το υλικό και τα δεδομένα που αυτοί επεξεργάστηκαν τους τα δώσαμε εμείς. Και τους τα δώσαμε επισήμως. Οι ελληνικές υπηρεσίες. Μ’ αυτές συνεργάστηκαν χθες η Moody’s, προχθές η Fitch και αύριο η S&P. Μπορεί να περιμέναμε μια διαφορετική αξιολόγηση. Μπορεί να ευελπιστούσαμε στη συμπάθειά τους. Μπορεί να δικαιούμασταν μια άλλη αντιμετώπιση.

Δυστυχώς, την έκθεση δεν τη συντάσσουν ο Γ. Παπακωνσταντίνου, ο Φίλ. Σαχινίδης ή ο Γ. Πεταλωτής. Τη συντάσσουν οι υπάλληλοι των οίκων. Όμως ακόμη κι αν συνέτασσαν τις εκθέσεις τους αυθαίρετα, χωρίς υλικό και χωρίς εγχώρια συνεργασία, σε ποιο διαφορετικό συμπέρασμα θα κατέληγαν εάν ως πρώτη ύλη είχαν το καθημερινό υλικό με το οποίο διαμορφώνεται η ελληνική κοινή γνώμη;

Εάν λάμβαναν υπόψη τους αυτά που λέγονται και γράφονται καθημερινά στα μέσα ενημέρωσης, εάν έπαιρναν τοις μετρητοίς την κομματική αντιπαράθεση, εάν έδιναν βάση στα λεγόμενα των Ελλήνων δημοσιολογούντων, σε ποιο συμπέρασμα έπρεπε να καταλήξουν για να προστατεύσουν τους πελάτες τους;

Όταν από εσπέρας μέχρι πρωίας όλοι συζητούν αν θα πτωχεύσουμε, αν θα μας «κουρέψουν» αναγκαστικά, αν θα γυρίσουμε στη δραχμή, αν το μνημόνιο οδηγεί στον όλεθρο και στην καταστροφή, αν πρέπει να κάνουμε εκλογές για να βροντοφωνάξουμε «non passaran», ποια εντύπωση αποκομίζει κάποιος ξένος ή τρίτος παρατηρητής; Σχηματίζει την εντύπωση ότι θα ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις μας ή του εδραιώνεται η πεποίθηση ότι ψάχνουμε τρόπο να τη σκαπουλάρουμε;

Όταν ψηφίζονται νόμοι και δεν εφαρμόζονται, όταν τα επαγγέλματα ανοίγουν, αλλά και δεν ανοίγουν, όταν ακούμε για μαζικές αποκρατικοποιήσεις και ακόμη περιμένουμε να δούμε ποια θα είναι πρώτη στον κατάλογο, όταν οι φορολογικοί νόμοι αλλάζουν σαν τα πουκάμισα και κατά το δοκούν των βουλευτών εκπροσώπων συντεχνιών, και όχι αντιπροσώπων του λαού και του έθνους, εσείς εάν ήσασταν στη θέση τους τι αξιολόγηση θα κάνατε; Τι βαθμό θα βάζατε σε ένα κράτος και μια οικονομία όταν εδώ και περίπου δύο μήνες σχεδόν όλοι, μηδέ υπουργών και κυβερνητικών βουλευτών εξαιρουμένων, υποστηρίζουν ότι το μνημόνιο δεν βγαίνει και ψάχνουν να βρουν τρόπο για να ρίξουν «χιόνι» στους δανειστές τους;

Δεν θα αποτρέπατε τους πελάτες σας από το να αγοράσουν ή να διακρατήσουν ελληνικά ομόλογα όταν, παρά τις συνεχείς διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού ότι δεν θα γίνουν εκλογές και δεν θα πάμε σε αναδιάρθρωση του χρέους, όλοι μιλούν και στοιχηματίζουν υπέρ και των δύο; Δεν θα συμβουλεύατε τους πελάτες επενδυτές σας να ξεγράψουν την Ελλάδα από τα σχέδιά τους όταν τα υπουργεία Ενέργειας, Οικονομίας και Υποδομών, που αποτελούν την καρδιά της ανάπτυξης, ασχολούνται με τον αργυροπελεκάνο, τους συνδικαλιστές του ΟΣΕ και το πώς θα μοιραστούν τα κονδύλια του ΕΣΠΑ που ενάμιση χρόνο τώρα το ακούμε και δεν το βλέπουμε;

Όταν υπάρχει, το πρώτο δίμηνο, υστέρηση 10% στα έσοδα, όταν οι υπουργοί τσακώνονται πλέον και δημόσια για ήσσονος σημασίας θέματα, όταν οι βουλευτές της συμπολίτευσης απειλούν σε ημερήσια βάση να καταψηφίσουν ή και καταψηφίζουν νομοσχέδια, όταν κάθε μέρα το κέντρο της Αθήνας είναι κλειστό από διαδηλώσεις και πορείες, όταν η ακίνητη περιουσία του Δημοσίου μένει αναξιοποίητη επειδή υπάρχει διαμάχη μεταξύ των εννοιών αξιοποίηση, πώληση και εκποίηση, όταν η φοροδιαφυγή όλο συλλαμβάνεται και όλο ασύλληπτη μένει, εσείς σε ποια κλίμακα φερεγγυότητας θα κατατάσσατε μια χώρα;

Θα μου πείτε, και ορθώς, τι δηλαδή υποστηρίζεις, ότι οι οίκοι αξιολόγησης είναι άμωμες παρθένες; Όχι βέβαια. Υπερεθνικά καθάρματα μπορεί να είναι, τοκογλύφοι που πίνουν το αίμα των λαών με το μπουρί της σόμπας, λακέδες του χρηματιστηριακού κεφαλαίου. Όπως θέλετε ονομάστε τους.

Όμως κι εμείς μόνοι μας βάζουμε τα χέρια μας και βγάζουμε τα μάτια μας. Μόνοι μας στέλνουμε λανθασμένα μηνύματα, και απαξιωτικό για τη χώρα υλικό. Όλοι -πολιτικοί, διαμορφωτές της κοινής γνώμης, συνδικαλιστές, πολίτες- ολοφυρόμαστε επί των ερειπίων και της αδυναμίας να εκπληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας.

Αν κάποιοι δεν βγάλουν τον σκασμό, αν δεν σοβαρευτούμε, αν δεν ομονοήσουμε γύρω από ένα εθνικό σχέδιο διάσωσης της χώρας και δεν δουλέψουμε σαν τα σκυλιά, αν δεν αλλάξουμε μυαλά, συνήθειες και τρόπο ζωής, αν δεν υπάρξει στιβαρή κυβέρνηση που θα κυβερνήσει με πολεμικό σχέδιο μην περιμένουμε ούτε καλύτερες εκθέσεις προόδου, που είναι απαραίτητες για να ξαναβγούμε για δανεισμό στις αγορές, ούτε καλύτερες μέρες.

Ναι, οι οίκοι αξιολόγησης παίζουν και στήνουν παιχνίδια. Ναι, η χρονική στιγμή που επέλεξε η Moody’s να μας υποβαθμίσει μπορεί να είναι μέρος ενός παιχνιδιού σε βάρος της χώρας, αλλά και του ευρώ. Η διαπίστωση δεν αλλάζει τα δεδομένα. Μπορεί όμως η καταγγελία να αποτελέσει ένα όπλο για να σφίξουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες τα λουριά στην καγκελάριο Μέρκελ.

Κι έρχομαι τώρα στο δεύτερο, αλλά συναφές με τα προηγούμενα, θέμα. Τη Σύνοδο Κορυφής. Τη χθεσινή -τα αποτελέσματα της οποίας, όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, δεν ήταν γνωστά- και την ερχόμενη, στις 24-25 Μαρτίου. Ο Γ. Παπανδρέου θα πρέπει να δραματοποιήσει την κατάσταση για να κερδίσει τα όποια οφέλη για την Ελλάδα. Να επισείσει τον κίνδυνο για το ευρώ και την Ευρώπη από τις επιθέσεις που δέχεται η Ελλάδα από τους οίκους αξιολόγησης, αλλά και την ακατανόητη στάση που επιδεικνύει η Γερμανίδα καγκελάριος.

Και εξηγούμαι. Αυτή τη στιγμή, αυτό που ζει η Ευρώπη είναι κάτι πρωτοφανές. Την τύχη της Ευρώπης δεν την καθορίζουν οι ηγεσίες της, αλλά η Βάδη-Βυρτεμβέργη. Ναι, το γερμανικό κρατίδιο στο οποίο θα γίνουν εκλογές στις 27 Μαρτίου είναι το μόνο που απασχολεί την Άνγκελα Μέρκελ και το πολιτικό προσωπικό της Γερμανίας. Μπορεί να φαίνεται παράξενο, αλλά έτσι είναι.

Όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το κόμμα της κυρίας Μέρκελ κινδυνεύει να χάσει αυτές τις εκλογές. Και αν τις χάσει, χάνεται. Αντίο καγκελαρία, αντίο εξουσία για τους χριστιανοδημοκράτες. Γιατί είναι τόσο σημαντική η Βάδη-Βυρτεμβέργη; Επειδή είναι σαν να χάσει την Κρήτη ο Παπανδρέου ή τη Μεσσηνία ο Σαμαράς.

Δεν την ενδιαφέρει την κυρία Μέρκελ που έχασε το Αμβούργο ούτε την ενδιαφέρει αν χάσει στις 20 Μαρτίου τη Σαξονία-Άνχαλτ. Την ενδιαφέρει η Βάδη-Βυρτεμβέργη, που εκτός από παραδοσιακό κάστρο των χριστιανοδημοκρατών είναι και το 1/8 του εκλογικού σώματος και μαζί με τη Ρηνανία-Παλατινάτο (όπου επίσης γίνονται εκλογές στις 27 Μαρτίου) περίπου το 1/6 των Γερμανών ψηφοφόρων. Θέλει να δείξει πυγμή και ότι η Γερμανία είναι το αφεντικό της Ευρώπης, για να κερδίσει μια χούφτα ψήφους και να παραμείνουν αυτή και το κόμμα της στην εξουσία.

Ούτε το ευρώ, ούτε η Ευρώπη, ούτε η Ελλάδα και η Ιρλανδία, ούτε οι ΗΠΑ και το τι θα γίνει στον κόσμο αν πέσει μια χώρα της Ευρωζώνης την ενδιαφέρουν. Μόνον η Βάδη-Βυρτεμβέργη. Γι’ αυτό και κρατά αδιάλλακτη στάση, παρά το γεγονός ότι ακόμη και ο Γερμανός ταμίας του χρηματοπιστωτικού Μηχανισμού Σταθερότητας έχει ταχθεί υπέρ της επαναγοράς ομολόγων.

Είναι ντροπή για την Ευρώπη να καθοδηγείται σε μια τόσο κρίσιμη και οριακή στιγμή για το μέλλον της από μια τόσο στενοκέφαλη πολιτικό. Είναι ο απόλυτος ευτελισμός για την Ευρωπαϊκή Ένωση τα συμφέροντα και οι προοπτικές της να συνδέονται τόσο ξεδιάντροπα με την εκλογική συμπεριφορά ενός γερμανικού κρατιδίου.

Για μια Ευρώπη που καθοδηγήθηκε από έναν Μιτεράν, έναν Κολ, μια Θάτσερ, είναι κρίμα η τύχη της να παίζεται στο ψηφοδέλτιο που θα ρίξει ο Χανς και η Ούλρικε στη Βάδη-Βυρτεμβέργη. Δυστυχώς, η Ευρώπη από τα Πυρηναία μέχρι τα Ουράλια έχει συρρικνωθεί μεταξύ Στουτγάρδης και Φρανκφούρτης.

Και είναι δυο φορές κρίμα που στον ολισθηρό αυτόν δρόμο η Άνγκελα Μέρκελ έχει συνοδοιπόρο έναν επίσης ολίγιστο πολιτικό, όπως ο Νικολά Σαρκοζί. Ο Γάλλος πρόεδρος ακολουθεί τη Γερμανίδα καγκελάριο σαν πιστό σκυλάκι. Κολλάει δίπλα της για να φαίνεται κι αυτός ότι συνδιοικεί την Ευρώπη, αλλά ο πραγματικός λόγος είναι ότι υποτάσσεται στη βούλησή της επειδή φοβάται το δημόσιο χρέος της χώρας του. Φοβάται μην έρθει η σειρά της Γαλλίας. Και κυρίως μην έρθει ο Στρος-Καν, όταν γίνουν εκλογές, στα Ηλύσια Πεδία.

Τούτων δοθέντων, και με δεδομένο ότι Φινλανδία και Ολλανδία συμπαρατάσσονται με Μέρκελ και Σαρκοζί, τελευταία ελπίδα μας να αποδώσουν οι πιέσεις είναι οι ΗΠΑ. Για δύο λόγους.

Πρώτον, επειδή μια αναταραχή στην Ευρωζώνη που θα καταστήσει το ευρώ βούτυρο θα συμπαρασύρει και το δολάριο. Ήδη και οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το δικό τους χρέος, το οποίο είναι υπερβολικά μεγάλο, και δεν μπορούν επ’ άπειρον να εκδίδουν πληθωριστικό χρήμα. Δεν είναι τυχαίο ότι ένας κινεζικός οίκος αξιολόγησης (ανάλογος της Moody’s) υποβίβασε πρόσφατα από τρία σε δύο Α την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ.

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο επίσης πιέζουν οι ΗΠΑ τη Μέρκελ να μην οδηγήσει την Ελλάδα στην εξαθλίωση και εκτός Ευρωζώνης είναι ότι οι Αμερικανοί είναι πιο σοβαροί και σκέφτονται με περισσότερο στρατηγικό μυαλό.

Φοβούνται ότι, εάν αυτό συμβεί, το αντιμνημονιακό μέτωπο θα μετεξελιχθεί σε αντιευρωπαϊκό και αντιδυτικό μέτωπο. Όχι μόνον για συμβολικούς, αλλά και για ουσιαστικούς και γεωπολιτικούς λόγους, ειδικά αυτή την περίοδο που ο αραβικός κόσμος φλέγεται, θέλουν η Ελλάδα να είναι στο στρατόπεδο της Δύσης και σε συμμαχία με το Ισραήλ να είναι ισχυρό χαρτί στην περιοχή.

Και μάλιστα όταν δεν ξέρουν πώς θα μετεξελιχθεί σε βάθος χρόνου ο τουρκικός μουσουλμανισμός, αλλά και τι θα γίνει μελλοντικά στα Βαλκάνια, όπου η ρωσική επιρροή -παρά την υποχώρηση των τελευταίων 20 χρόνων- παραμένει ενεργός και μπορεί να καταστεί μελλοντικά πιο διακριτή εάν υπάρξει γερμανορωσικός άξονας, αρχής γενομένης από την ενέργεια.

Προφανώς οι Αμερικανοί διαθέτουν περισσότερο μυαλό από την κυρία Μέρκελ, που κοιμάται και ξυπνά με την αγωνία ποιο κόμμα θα ψηφίσουν στις 27 Μαρτίου στη Βάδη-Βυρτεμβέργη ο Χανς και η Ούλρικε.

Έπειτα απ’ όλα αυτά, τι περιμένουμε να συμβεί στην Ευρώπη; Αν χθες στη Σύνοδο Κορυφής των κρατών-μελών της Ευρωζώνης υπήρξε πολιτική δήλωση, σημαίνει ότι κερδίσαμε την επιμήκυνση, πήραμε κάτι στο επιτόκιο και κάτι όσον αφορά την ευελιξία του Μηχανισμού Στήριξης. Το τι συγκεκριμένα θα το μάθουμε στις 25 Μαρτίου μαζί με την αλλαγή της Συνθήκης. Εάν δεν υπάρξει πολιτική δήλωση, σημαίνει ότι καταγράφηκε αδιέξοδο και όλα παραπέμπονται για τις 25 Μαρτίου.

Πάντως είναι δύσκολο να μη δοθεί έστω μια μονάδα μείωσης του επιτοκίου στην Ιρλανδία, οπότε να επωφεληθούμε και εμείς. Εξάλλου, ο νέος πρωθυπουργός της Ιρλανδίας είναι ομοϊδεάτης της κυρίας Μέρκελ στο Λαϊκό Κόμμα, και όχι σοσιαλιστής, όπως ο Γ. Παπανδρέου.

Σε κάθε πάντως περίπτωση, η Ευρώπη -και συνακόλουθα η Ελλάδα- θα πορεύεται στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα όσο η Βάδη-Βυρτεμβέργη παραμένει στο μυαλό της κυρίας Μέρκελ και τη στοιχειώνει...