Φελνίκος

Aπό την ημέρα που προκηρύχθηκαν οι εκλογές και μέχρι σήμερα, ουδέν το αξιόλογο συνέβη ώστε να ανατραπεί το δημοσκοπικό προβάδισμα του ΠΑΣΟΚ.

Όπως όλα δείχνουν, δύο εβδομάδες πριν συμπληρωθούν 28 χρόνια από τη «μυθική» -με ποσοστό 48%- νίκη του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981, ο γιος του Γιώργος στις 4 Οκτωβρίου του ενεστώτος έτους θα επαναλάβει μια ανάλογης σημασίας θριαμβευτική νίκη επί της παραδοσιακής αντιπάλου οικογενείας των Καραμανλήδων και του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας.

Το εύρος της διαφοράς πιθανολογείται ότι θα κυμαίνεται μεταξύ 5 και 7 ποσοστιαίων μονάδων, όση δηλαδή κατέγραφαν οι δημοσκοπήσεις πριν απαγορευθεί η δημοσιοποίηση των ευρημάτων τους. Οι φανατικοί οπαδοί του Κ. Καραμανλή ελπίζουν ότι η διαφορά μπορεί να είναι μικρότερη, ενώ οι υπεραισιόδοξοι οπαδοί του Γ. Παπανδρέου ονειρεύονται νίκη με διαφορά που να προσεγγίζει ίσως και διψήφιο νούμερο.

Οι μεν πρώτοι πιστεύουν ότι το κόμμα τους δεν μπορεί να χάσει περισσότερο από το 10% της δύναμής του στις εκλογές του 2007. Οι δε δεύτεροι ότι θα καταφέρουν να αυξήσουν τουλάχιστον κατά 15% -αν όχι και περισσότερο- το ποσοστό που έλαβαν πριν από δύο χρόνια.

Δεν γνωρίζω αν η Ν.Δ. θα καταφέρει να συγκεντρώσει περίπου 38%, το πιθανότερο είναι να κυμανθεί μία ή δύο μονάδες πιο κάτω, ούτε αν το ΠΑΣΟΚ θα προσεγγίσει το 44%, το πιθανότερο είναι και αυτό να κυμανθεί μία ή δύο μονάδες λιγότερο.

Εκείνο που όλοι, όμως, συνομολογούν είναι ότι, πρώτον, νικητής σ’ αυτές τις εκλογές θα είναι το ΠΑΣΟΚ και, δεύτερον, πιθανότατα η αυτοδυναμία του θα υπερβαίνει τις 153 έδρες, ενώ δεν αποκλείεται το «διαθέσιμο» της δεδηλωμένης του να είναι πολύ υψηλότερο εάν το ποσοστό των κομμάτων που δεν θα εκπροσωπηθούν στη Βουλή είναι τουλάχιστον 5%.

Πόσο υψηλότερο, ουδείς μπορεί να το προβλέψει. Είναι συνάρτηση του ποσοστού που θα λάβουν οι Οικολόγοι, οι οποίοι πιθανολογείται ότι δεν θα πιάσουν το όριο του 3%, αλλά και του ποσοστού του ΣΥΡΙΖΑ, όστις όπως οι περισσότεροι εκτιμούν θα υπερβεί τελικά το 3% και δεν αποκλείεται να προσεγγίσει το 4%.

Βέβαια, για τις δύο αυτές περιπτώσεις, των Οικολόγων και του ΣΥΡΙΖΑ, καλόν είναι να αποφεύγονται οι προβλέψεις, επειδή είναι τα μόνα κόμματα για τα οποία όντως ισχύει η παλαιά ρήση «η κάλπη είναι έγκυος».

Στις περιπτώσεις του ΚΚΕ και του ΛΑΟΣ η ρήση ισχύει συμπληρωμένη με το «από τότε που τη θέση της μαμής πήρε ο υπέρηχος, ξέρουμε ποιο θα είναι το φύλο του παιδιού». Το ΚΚΕ και ο ΛΑΟΣ θα είναι, εκτός δραματικού απροόπτου, το τρίτο και το τέταρτο κατά σειρά κοινοβουλευτικής δύναμης κόμμα, με το πρώτο να φλερτάρει στο συν πλην 7, ίσως και 8%, και το δεύτερο στο συν πλην 5, ίσως και 6%.

Τα πολύ μικρά κόμματα, ως είθισται, θα συγκεντρώσουν συνολικά 2-3%. Σε επίπεδο εδρών, ο μεν ΣΥΡΙΖΑ πιθανολογείται ότι θα καταλάβει ίσως και 5 έδρες λιγότερες από αυτές που είχε. Ο ΛΑΟΣ ίσως κερδίσει 6 ή 7 έδρες και το ΚΚΕ θα κινηθεί περίπου στα ίδια επίπεδα. Το ΠΑΣΟΚ, λόγω και του εκλογικού μπόνους, θα αυξήσει κατά 50% την κοινοβουλευτική του δύναμη, ενώ η Ν.Δ. δύσκολα θα καταφέρει να συγκρατήσει τα 2/3 των βουλευτών της.

Αυτά είναι τα δεδομένα των αριθμών και σίγουρα συνιστούν μια μεγάλη ανατροπή στον συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων. Όχι μόνο μεταξύ των δύο κομμάτων εξουσίας, αλλά και ευρύτερα.

Πλέον η Κεντροαριστερά στην Ελλάδα παίρνει σημαντικό προβάδισμα έναντι της Κεντροδεξιάς. Περιλαμβανομένων και των Οικολόγων, τα ποσοστά είναι περίπου 58-60%, έναντι 40-42%. Το νέο τοπίο σαφώς και «κλειδώνει» εν τινι τρόπω και τον δρόμο τον οποίο καλείται να βαδίσει το ΠΑΣΟΚ.

Παρ’ ότι είναι αρκετοί αυτοί που υποστηρίζουν ότι το ΠΑΣΟΚ πρέπει λόγω της δημοσιονομικής αθλιότητας στην οποία ευρίσκεται η χώρα να πολιτευθεί με λογιστική πολιτική Βρυξελλών, εν τούτοις, εάν αυτό ήθελε συμβεί, τότε είναι σίγουρον ότι οι κάλπες δεν θα αργήσουν να ξαναστηθούν.

Το ΠΑΣΟΚ, για να μπορέσει να μακροημερεύσει στην κυβέρνηση, πρέπει να εφαρμόσει πιστά το πρόγραμμά του. Παρ’ όλες τις σοβαρές ενστάσεις που υπάρχουν, ο μόνος δρόμος για να αντιμετωπιστεί η κρίση και να βγει η χώρα από το αδιέξοδο είναι να υλοποιήσει, με κάποιες αναγκαίες προσαρμογές, ο Γ. Παπανδρέου το σχέδιό του. Εάν παραμείνει πιστός και χωρίς εκπτώσεις στην εφαρμογή των εξαγγελιών του, τότε θα κερδίσει το παιχνίδι.

Κατά έναν παράδοξο τρόπο, ο Γ. Παπανδρέου, παρά τα όσα του καταμαρτυρούν περί της δήθεν «πριγκιπικής» ανέλιξής του, εμφανίζεται στο προσκήνιο της Ιστορίας σε πολύ δύσκολες στιγμές για να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά.

Αυτό έγινε την πρώτη φορά, όταν ορίστηκε -εν μέσω γενικής απεργίας στην εκπαίδευση- υπουργός Παιδείας. Το υπουργείο Εξωτερικών το ανέλαβε όταν ξέσπασε η θύελλα Οτσαλάν. Το ΠΑΣΟΚ το παρέλαβε διαλυμένο, καθεστωτικό και διεφθαρμένο.

Τώρα θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας στην πιο κρίσιμη στιγμή – τουλάχιστον της Μεταπολίτευσης. Θα γίνει πρωθυπουργός μιας χώρας που βρίσκεται στα όρια της οικονομικής χρεοκοπίας, αλλά και σε διάλυση γενικότερα.

Τις τρεις πρώτες φορές τα κατάφερε. Ως υπουργός Εξωτερικών, μάλιστα, πιστώνεται πολλές επιτυχίες, ενώ σε ό,τι αφορά το ΠΑΣΟΚ κατάφερε το ακατόρθωτο. Από παρακμασμένο οργανισμό και με ισχυρές φυγόκεντρες τάσεις να το ξανακάνει ελκυστικό κόμμα με νέες δομές, σύγχρονο λόγο και ανανεωμένο στελεχικό δυναμικό.

Αντί για τη διάσπαση και τη διάλυση που πολλοί προέβλεπαν, το ΠΑΣΟΚ υπό την ηγεσία του επανέρχεται στην εξουσία. Μένει να δούμε αν θα μπορέσει να τα καταφέρει και ως κυβερνήτης.

Σχεδόν τα πάντα είναι εναντίον του. Η κρίση είναι βαθιά, εκτεταμένη και οξεία. Δεν είναι όμως μόνον η οικονομία. Είναι το πολιτικό-κομματικό σύστημα. Είναι το κράτος και η διοίκηση. Είναι η κοινωνία. Η συνοχή και η ηθική της. Όλα τελούν υπό κατάρρευση. Η απαξία είναι γενικευμένη.

Μόνος σύμμαχος του Γ. Παπανδρέου είναι η ανάγκη της χώρας να αναπνεύσει. Να ξανασταθεί στα πόδια της. Να βρει εκ νέου την αυτοπεποίθησή της. Να νιώσουν πάλι οι πολίτες της αισιόδοξοι, ασφαλείς και περήφανοι.

Από αυτή την άποψη, η κρίση είναι και μια ευκαιρία για τον Γ. Παπανδρέου. Η γενική διάθεση, ασχέτως κομματικών προτιμήσεων, ιδεολογικών πεποιθήσεων, κοινωνικής, μορφωτικής και οικονομικής τοποθέτησης, είναι να υπάρξει αλλαγή κατεύθυνσης, πολιτικών, προτεραιοτήτων, προτύπων, στόχων.

Ο άνεμος της αλλαγής που προκύπτει ως κοινός τόπος αντιφατικών εν πολλοίς επιθυμιών και ετερόκλητων δυνάμεων της κοινωνίας είναι αυτός που μπορεί να φουσκώσει τα πανιά της κυβέρνησης Παπανδρέου.

Εάν αυτόν τον χάσει -και θα τον χάσει εάν δεν πράξει ριζοσπαστικά και δεν τολμήσει μεταρρυθμιστικά τους πρώτους έξι μήνες-, τότε θα αρχίσουν τα «μελτέμια» της αμφισβήτησης, που πολύ γρήγορα μπορεί να μετατραπούν σε «κυκλώνες» αποσταθεροποίησης.

Εάν όντως καταφέρει ο Γ. Παπανδρέου να «καβαλήσει» το νέο κύμα ανάπτυξης της οικονομίας, την πράσινη ανάπτυξη, και κάνει συνετή διαχείριση, τότε η διακυβέρνησή του μπορεί να συμπέσει με τη γενικότερη ανάκαμψη της ευρωπαϊκής και διεθνούς οικονομίας και να ανοίξει ένας νέος ενάρετος κύκλος για τη χώρα.

Εάν ο Γ. Παπανδρέου, έχοντας πρόσφατο και το καταστροφικό παράδειγμα του Κ. Καραμανλή, επιβάλει εξαρχής υψηλούς ρυθμούς απόδοσης στους υπουργούς του και γενικότερα στον κρατικό μηχανισμό, τότε θα έχει κάνει ένα βήμα.

Εάν καταφέρει όντως να συγκροτήσει ένα επιτελικό κυβερνητικό σχήμα και ένα ισχυρό πρωθυπουργικό γραφείο, θα έχει κάνει ένα δεύτερο βήμα. Εάν τις πρώτες 100 ημέρες κάνει αυτά που έχει υποσχεθεί, θα έχει πραγματοποιήσει το τρίτο βήμα.

Εάν αποκομματικοποιήσει τη διοίκηση και χτυπήσει τη διαφθορά, στέλνοντας ακόμη και στη φυλακή παραβάτες, είτε αυτοί είναι πολιτικοί, είτε κρατικοί αξιωματούχοι, είτε κρίκοι της υπαλληλικής γραφειοκρατίας, θα έχει κάνει ένα ακόμη βήμα.

Εάν μπορέσει να επιβάλει κανόνες τουλάχιστον διαφάνειας στις σχέσεις και στις δοσοληψίες των επιχειρηματικών συμφερόντων με το Δημόσιο, θα αρχίσει να τρέχει. Μαζί του και η κοινωνία, στην οποία επίσης, όμως, πρέπει να τεθούν κανόνες και ειδικότερα στις οργανωμένες και συνδικαλιστικές εκφράσεις της – όσον αφορά τόσο τα δικαιώματα όσο και τις υποχρεώσεις που έχουν.

Εάν όλα αυτά συμβούν, τότε ίσως να μη μας πνίξουν τα ελλείμματα και να μην αφανιστεί το έθνος από το δημόσιο χρέος. Κι αυτό γιατί σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον μπορεί όντως να ευδοκιμήσουν προσπάθειες παραγωγικής ανασυγκρότησης, διοικητικού εκσυγχρονισμού και κοινωνικοπολιτικής αναμόρφωσης, που εν τέλει είναι και τα μεγάλα ζητούμενα.

Ο Γ. Παπανδρέου την Τετάρτη, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, θα ορκίζεται πρωθυπουργός. Θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας σε μια οριακή στιγμή. Τα προβλήματα είναι πολύ περισσότερα και μεγαλύτερα από όσα ίσως φαντάζεται.

Υπάρχουν πολλοί σκελετοί στην ντουλάπα και πολλή σκόνη κάτω από το χαλί. Διαγενομένου του χρόνου, θα αποκαλυφθούν κι άλλες «μαύρες τρύπες» κι άλλες δημοσιονομικές αβαρίες κι άλλες «βόμβες». Το πεδίο είναι ναρκοθετημένο. Χρειάζονται πιρουέτες για να μην τιναχθεί κι αυτή η ευκαιρία στον αέρα.

Την προσπάθεια Παπανδρέου οφείλουν όλες οι υγιείς δυνάμεις του τόπου να τη συνδράμουν, όπως συνέδραμαν το 2004 τον Κ. Καραμανλή.

Από την πλευρά του, ο Γ. Παπανδρέου οφείλει από την πρώτη κιόλας στιγμή να δώσει δείγματα γραφής. Από τη σύνθεση του Υπουργικού Συμβουλίου και την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβερνήσεως θα καταλάβουμε πολλά. Και ανάλογα θα κρίνουμε και θα τοποθετηθούμε…