Φελνίκος

Είναι σίγουρον ότι το φετινό Πάσχα οι ρέποντες στην πολιτικολογία Έλληνες, εν μέσω οίνου και οβελία, θα συζητούν και θα διχάζονται για το αν τον Ιούνιο θα ψηφίσουμε μόνον για την Ευρωβουλή ή θα στηθούν «δίδυμες κάλπες».

Ενδεχομένως η συζήτηση αυτή να διαρκέσει έως και την Πρωτομαγιά, ενώ θα πρέπει να έλθει η 10η Μαΐου για να κλείσει αυτό το κεφάλαιο. Όχι, βέβαια, οριστικά, καθώς μετά και εφόσον αποκλειστεί, όπερ και το πιθανότερο, η δίδυμη προσφυγή στις κάλπες, θ’ ανοίξει νέος κύκλος πιθανολόγησης ως προς τον χρόνο των πρόωρων εκλογών. Θα γίνουν τον Σεπτέμβριο, θα υποστηρίζουν οι μεν. Όχι, οι πρόωρες κάλπες θα στηθούν τον Μάρτιο με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, θ’ αντιτείνουν οι δε. Και ο καιρός θα περνά· με τους πολιτικούς και τους δημοσιολογούντες να τυρβάζουν περί τις εκλογές και τα σκάνδαλα.

Το ερώτημα σχετικά με τις «δίδυμες κάλπες» είναι ένα και μόνο. Εάν το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών επιβεβαιώσει τα δημοσκοπικά ευρήματα και η διαφορά του ΠΑΣΟΚ έναντι της Ν.Δ. είναι πέντε και πλέον μονάδες, μπορεί να κυβερνηθεί ο τόπος; Μπορεί η κυβέρνηση να συνεχίσει, όχι τύποις αλλά ουσία, το όποιο έργο της; Μπορεί ο Κ. Καραμανλής, όχι τύποις αλλά ουσία, να κατέχει το αξίωμα του πρωθυπουργού;

Ας μην αυταπατώμεθα. Σαφέστατα και όχι. Εάν τα δημοσκοπικά ευρήματα επιβεβαιωθούν στην ευρωκάλπη, από τις 8 Ιουνίου η χώρα θα μετατραπεί σε ακυβέρνητη πολιτεία. Οι πιέσεις για να λήξει η «εκκρεμότητα» της διακυβέρνησης θα πολλαπλασιαστούν και πιθανότατα θα οδηγηθούμε σε πτώση της κυβερνήσεως. Τα «βαρελότα» που θ’ αρχίσουν να σκάνε μετά την 8η Ιουνίου θα είναι πολλά και εκκωφαντικά. Ας τα δούμε ένα ένα:

Πρώτον, η αντιπολίτευση, και ιδίως η αξιωματική, βασίμως θα προβάλλει το επιχείρημα της δυσαρμονίας με το λαϊκό αίσθημα. Στο επιχείρημά της δεν θα είναι αρωγοί οι κ. Μαύρος, Μαυρής, Φαναράς, Βερναρδάκης, Παναγόπουλος και οι άλλοι δημοσκόποι, αλλά οι Έλληνες πολίτες με την ψήφο τους. Δεν θα είναι τα «δείγματα» της MRB ή της Public Issue, αλλά οι Αιτωλοακαρνάνες, οι Αθηναίοι, οι Μακεδόνες, οι Κρητικοί, αυτοί που θα καθιστούν πειστικό και πιεστικό το αίτημα του ΠΑΣΟΚ ν’ αλλάξει βάρδια η εξουσία. Δεν θα είναι η «φωτογραφία της στιγμής», αλλά η αυθεντική, διά της ψήφου, έκφραση των πολιτών που θα αποτυπώνει τον νέο πολιτικό συσχετισμό στην κοινωνία.

Εάν ο πήχυς της διαφοράς ξεπεράσει το 3% ή το ποσοστό της Ν.Δ. πέσει κάτω από το κατώτερο χαμηλό, 32,65%, που είχε λάβει επί Μιλτ. Έβερτ το 1994, πώς θα μπορέσει η συμπολίτευση να συνεχίσει χωρίς προβλήματα συνοχής; Το πιθανότερο είναι το συνολικό πολιτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα να μετατεθεί, συμπυκνούμενο, στη Ν.Δ. ως πρόβλημα ενότητας, αλλά και προοπτικής, της συντηρητικής παράταξης.

Για λόγους και (αυτο)προστασίας του συστήματος, όλα τα «άνθη του κακού» και οι παθογένειες της εξουσίας θα περιοριστούν στον κήπο της Ρηγίλλης, παραχωρώντας το έδαφος καθαρό στον Γ. Παπανδρέου, προκειμένου να εφαρμόσει το πρόγραμμά του και να κάνει πράξη το νέο ήθος και ύφος της διακυβέρνησης που επαγγέλλεται. Οι πολίτες αλλά και τα λεγόμενα «διαπλεκόμενα συμφέροντα» -έστω και για ιδιοτελείς και μόνον λόγους- θα ρίχνουν, μετά την 8η Ιουνίου, όλο το ανάθεμα στη Ν.Δ. και θα συμπαρατάσσονται με την απαίτηση του ΠΑΣΟΚ να προκηρυχθούν άμεσα εκλογές.

Δεύτερον: Συναφές με το πολιτικό θα είναι και το (εσω)κομματικό «βαρελότο» που θα σκάσει εντός των τειχών της συμπολίτευσης. Φαντάζει αδύνατο να παραμείνει χωρίς «ερείπια» το κυβερνών κόμμα έπειτα από μια «σεισμική δόνηση» της κάλπης. Το πιθανότερο είναι να τεθεί ευθέως θέμα αλλαγής ηγεσίας, εάν δεν το θέσει οικεία βουλήσει ο ίδιος ο Κ. Καραμανλής.

Μπορεί προσώρας η πλειονότητα των βουλευτών και στελεχών της Ν.Δ. να ομνύει στην «καταλληλότητα» του πρωθυπουργού, την επομένη όμως ενός δυσμενούς αποτελέσματος είναι σίγουρον ότι θα αρχίσουν οι διαδικασίες «αποκαθήλωσης», καθώς από τους υπάρχοντες βουλευτές περισσότεροι και από τους μισούς θα συνειδητοποιήσουν ότι θα μείνουν εκτός κοινοβουλευτικού νυμφώνος.

Οι φυγόκεντρες τάσεις που θα αναπτυχθούν -σε συνδυασμό με τη «Βαβυλωνία» των απόψεων που θα διατυπώνονται ως προς το τι έφταιξε για την ήττα, αλλά και το δέον και μέλλον γενέσθαι- είναι σίγουρο ότι σε προβλεπτό χρόνο θα οδηγήσουν σε απώλεια της ούτως ή άλλως ισχνής δεδηλωμένης. Την επομένη της 8ης Ιουνίου, ακόμη και ανασχηματισμό ή και έκτακτο συνέδριο να κάνει ο Κ. Καραμανλής, αυτό που θα βιώσει η συντηρητική παράταξη είναι η «δελφινομαχία».

Είτε ανοιχτά είτε κεκαλυμμένα, ο πόλεμος για τη διαδοχή θα γνωρίσει ημέρες δόξης. Πιθανότατα δε η κατάληξή του να είναι και η διάσπαση. Ακόμη κι αν αποφευχθεί όμως μια τέτοια δραματική εξέλιξη, είναι σίγουρο ότι η συντηρητική παράταξη θα μπει σ’ έναν φαύλο κύκλο εσωστρέφειας, που δεν θα της επιτρέψει να διεκδικήσει, σε σύντομο χρόνο, την επιστροφή στην εξουσία.

Το τρίτο «βαρελότο» που θα σκάσει θα είναι το κοινωνικό. Εφόσον η ήττα της Ν.Δ. είναι τέτοιας έκτασης που να αποσταθεροποιεί τον κυβερνητικό πόλο, είναι σίγουρο ότι θα φουντώσουν οι κοινωνικές διεκδικήσεις. Τα μέτρα που ελήφθησαν ή πρόκειται να ληφθούν στο όνομα της δημοσιονομικής εξυγίανσης και της αντιμετώπισης της κρίσης θα αμφισβητηθούν έντονα.

Το συνδικαλιστικό κίνημα θα εντείνει τους διεκδικητικούς του αγώνες, καθώς θα έχει απέναντί του μια ηττημένη, σπαρασσόμενη και εν πολλοίς φοβισμένη κυβέρνηση. Μάλιστα, το πιθανότερο, και προκειμένου να μην υπάρξει ανοιχτός κοινωνικός πόλεμος, είναι τα υπουργεία ή οι κρατικές υπηρεσίες να κατεβάσουν ρολά, μη υπογράφοντας αποφάσεις και μη παίρνοντας μέτρα τα οποία θα μπορούσαν να εκληφθούν είτε ως «αντιλαϊκά» είτε ως «χαριστικά» σε κάποιους που συμμετέχουν σε διαγωνισμούς για προμήθειες και έργα του Δημοσίου. Ο φόβος της μελλοντικής δικαστικής διερεύνησης είναι λίαν πιθανό να εξαφανίσει τα στιλό από τους υπεύθυνους για υπογραφή, καθώς μάλιστα βρίσκονται σε εξέλιξη υποθέσεις όπως αυτές του Αριστ. Παυλίδη, της Siemens, των ομολόγων, του Βατοπεδίου, του Γερμανού κ.ά.

Το φαινόμενο της ανυπακοής σε υποχρεώσεις έναντι του κράτους ίσως προσλάβει μαζικές διαστάσεις, καθώς οι περισσότεροι φορολογούμενοι πολίτες και επιχειρήσεις θα εκμεταλλευθούν την πολιτική αστάθεια, η οποία -σε συνδυασμό με την εν εξελίξει οικονομική κρίση- μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη δημοσιονομική κατάρρευση.

Το τέταρτο «βαρελότο» θα είναι το οικονομικό και συνδέεται άμεσα με τα προαναφερόμενα. Οι κοινοτικές ντιρεκτίβες απαιτούν τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων, προκειμένου να μην υπάρξει σκληρή επιτήρηση μετά τον Οκτώβριο. Προσώρας, η κυβέρνηση έχει αναβάλει ή μεταθέσει για μετά τον Ιούνιο την υλοποίηση των δεσμεύσεών της έναντι της Κομισιόν και των άλλων κοινοτικών οργάνων.

Όμως, όσο κι αν με αλχημείες επιχειρείται να καλυφθούν τα ελλείμματα και τα χρέη, η αλήθεια είναι αυτή που περιγράφεται στην έκθεση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, σε εκθέσεις διεθνών οίκων, αλλά και σε όσα κατ’ επανάληψιν έχει αποκαλύψει ο «ΚτΕ».

Με μηδενική ανάπτυξη, με φανερό έλλειμμα στο 4,8% και με κρυφά που αγγίζουν το 8%, με ανάγκη για ετήσιο φετινό δανεισμό ίσως και πάνω από τα 60 δισ. και συνολικό (κρατικό, ιδιωτικό και Ταμείων) χρέος κοντά στα 900 δισ., είναι εντελώς απίθανο να μπορέσει, μετά τις ευρωεκλογές, μια ηττημένη και οριακής πλειοψηφίας κυβέρνηση να διαχειριστεί τις δημόσιες και οικονομικές υποθέσεις.

Ακόμη και ο πλέον φανατικός υποστηρικτής της Ν.Δ. είναι δύσκολο να φανταστεί ότι μπορεί, έπειτα από μια πολιτική απονομιμοποίησή της στις ευρωεκλογές, η κυβέρνηση να λάβει «δεύτερο πακέτο» μέτρων. Η αρνητική ψυχολογία είναι λογικό να επιταθεί έπειτα από ένα δυσμενές αποτέλεσμα, που θα προσδιορίζει το βραχύ του βίου της παρούσης κυβερνήσεως.

Η εκτίναξη της ανεργίας προσεχώς σε διψήφιο νούμερο, σε συνδυασμό με την οικονομική δυσπραγία των μεσαίων και χαμηλότερων στρωμάτων, αλλά και την ανημπόρια δεκάδων χιλιάδων επιχειρήσεων να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, δημιουργεί ένα εκρηκτικό κοκτέιλ, το οποίο αναμειγνυόμενο με τα ζοφερά προβλήματα δημόσιας ασφάλειας ορθώνει ένα απροσπέλαστο τείχος σε αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές και σοβαρές επεμβάσεις σε τομείς όπως το Ασφαλιστικό, οι εργασιακές σχέσεις, το Δημόσιο και οι αποκρατικοποιήσεις.

Τα ημίμετρα όμως δεν αντιμετωπίζουν το εκρηκτικό δημοσιονομικό πρόβλημα. Αντίθετα, το επιτείνουν και μας φέρνουν ολοένα και πιο κοντά σε δυσάρεστες για τη χώρα κοινοτικές ή άλλες διεθνείς επεμβάσεις.

Η χώρα χρειάζεται άλλη ψυχολογία, άλλες προτεραιότητες, άλλο μείγμα οικονομικής πολιτικής. Μια κυβέρνηση μετέωρη εφεξής μόνον ζημιά θα κάνει. Χρειάζεται μια κυβέρνηση ισχυρή και με άλλον αέρα για να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις προκλήσεις.

Το πέμπτο «βαρελότο» καίγεται από τώρα και αφορά τις υποθέσεις των σκανδάλων. Η εξέλιξη της υπόθεσης Παυλίδη, η εκκίνηση της ποινικής διερεύνησης της Siemens και του C4I και οι εκκρεμότητες που υπάρχουν για το Βατοπέδι, τα ομόλογα και τον Γερμανό μπορεί, εάν δεν γίνουν οι κατάλληλοι χειρισμοί, να σκάσουν με εκκωφαντικό τρόπο και να «κάψουν» τα χέρια της κυβέρνησης, αλλά και συνολικότερα της υπάρχουσας πολιτικής τάξης πραγμάτων. Εάν δεν παραταθεί η κοινοβουλευτική σύνοδος και δεν υπάρξουν διαδικασίες κοινοβουλευτικής διερεύνησης, παραγράφονται τον Ιούνιο.

Θα μπορέσει, εκτός από τα άλλα, η κυβέρνηση να αντέξει και το «στίγμα» της παραγραφής τόσο σημαντικών υποθέσεων που προκάλεσαν ζημία του Δημοσίου; Δύσκολα. Στην κριτική που θα της ασκείται για τα άλλα, θα προστεθεί και ο ηθικός στιγματισμός. Και ίσως αυτός να αποδειχθεί πλέον οδυνηρός από τα προηγούμενα. Τα πρώτα σχετίζονται με την (αν)ικανότητα διαχείρισης, το τελευταίο με την πρόθεση.

Για μια κυβέρνηση που κέρδισε δύο εκλογικές αναμετρήσεις στο όνομα της κάθαρσης η παραγραφή σκανδάλων ίσως αποτελέσει την ταφόπλακά της. Θα ήταν μάλιστα και ήκιστα έντιμο και σίγουρα ενάντια στο πολιτικό σύστημα να επιχειρηθεί το «στίγμα» να κηλιδώσει το σύνολο του πολιτικού κόσμου. Η λογική του «αποθανέτω μετά των αλλοφύλων» δεν έσωσε τον Σαμψών. Η παραγραφή ή το κουκούλωμα των σκανδάλων δεν μπορεί να συνεχίζουν να είναι αντικείμενο κομματικών διενέξεων.

Κάποτε, με τη συμφωνία όλων, πρέπει να μπει ένα τέλος στις εκκρεμότητες του παρελθόντος. Τώρα είναι η ευκαιρία να διαλευκανθούν όλες οι σκοτεινές υποθέσεις και να αποκαλυφθούν όλες οι «αμαρτίες». Η επόμενη κυβέρνηση θα ήταν επιζήμιο για τη χώρα και το πολιτικό σύστημα, εκτός από τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, να έχει να αντιμετωπίσει και δυσώδεις υποθέσεις του παρελθόντος.

Επιτέλους, ας ξεκινήσει μια κυβέρνηση με μηδενισμένο το κοντέρ από σκάνδαλα του παρελθόντος. Έχουμε τόσα προβλήματα ως κοινωνία, χώρα και έθνος να αντιμετωπίσουμε, που είναι αυτοκαταστροφικό να λείχουμε το πύον από πληγές του παρελθόντος. Κάποτε πρέπει να γευτούμε έστω και ένα δράμι από τον βασιλικό πολτό του μέλλοντος. Εάν υπάρχει.

Τούτων δοθέντων, ο πειρασμός του Κ. Καραμανλή για διπλές εκλογές τον Ιούνιο είναι προφανές ότι είναι μεγάλος, καθώς μετά τον Ιούνιο δύσκολα θα μπορέσει να κυβερνήσει. Οι συνεργάτες του λένε ότι τις οριστικές αποφάσεις για το τι θα πράξει θα τις λάβει μετά τις 27 Απριλίου.

Δεν ξέρω αν ελπίζει στις δημοσκοπήσεις που θα δημοσιευθούν το πρώτο Σαββατοκύριακο του Μαΐου. Μάλλον θα απογοητευθεί, καθώς πιθανολογείται ότι τα «βαρελότα» των δημοσκοπήσεων εκείνων των ημερών θα είναι ίσως πιο ισχυρά από τα μέχρι τούδε. Θα έχει μεσολαβήσει, βλέπετε, το Πάσχα, οπότε το κλίμα που θα μεταφερθεί από το κέντρο στην περιφέρεια θα είναι λίαν αρνητικό και θα επιβαρύνει τη δυσμενή θέση της κυβερνήσεως.

Μέχρι όμως να σκάσουν αυτά τα «βαρελότα», ας αφεθούμε στη μαγεία των χαλκουνίων της Μεγάλης Παρασκευής. Καλή Ανάσταση!

Η Ελλάδα είναι μια αστεία χώρα. Τους τελευταίους μήνες η κυβέρνηση εξαγγέλλει μέτρα, παγώνει μισθούς και συντάξεις, βάζει φόρους με στόχο την αύξηση των εσόδων και τη μείωση των δαπανών προκειμένου να συμμαζευτούν τα δημόσια οικονομικά.

Τι ελπίζει να εισπράξει; Περίπου 600 εκατ. ευρώ, άντε να φτάσει το 1 δισ. ευρώ αν όλα πάνε καλά και επιτευχθεί και η κατά 10% μείωση των ελαστικών δαπανών. Να μαζέψει κι άλλο 1 δισ. ευρώ από νομιμοποιήσεις αυθαίρετων ημιυπαίθριων χώρων, πωλήσεις ποσοστών ΔΕΚΟ που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, ποσοστό καζίνο Πάρνηθας, Ολυμπιακή ή οτιδήποτε άλλο ήθελε σκεφθεί το οικονομικό επιτελείο;

Ένα και ένα μάς κάνουν δύο (2) δισ. ευρώ. Θέλετε περισσότερα; Ας είναι τρία, άντε και τέσσερα. Κι όμως, υπάρχουν τρόποι με τους οποίους το Δημόσιο θα μπορούσε να εισπράξει πολλαπλάσια, χωρίς μάλιστα να υπάρξει κοινωνική αναστάτωση. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει η κυβέρνηση να αποφασίσει ότι θα συγκρουστεί προκειμένου να αναιρεθεί η πεποίθηση του «εύκολου κράτους», την οποία έχουν οι μεγάλες πολυεθνικές για τη χώρα μας.

Εάν το πράξει μπορεί να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα ακόμη και πέντε φορές απ’ ό,τι ελπίζει με όλα αυτά τα (ημί)μετρα να εισπράξει η κυβέρνηση. Εκ παραλλήλου θα αποτινάξει και τη ρετσινιά της ατολμίας και του ραγιαδισμού που αποδίδεται στην ιθύνουσα αστική πολιτική τάξη.

Είναι γεγονός ότι στη δύσκολη οικονομικά εποχή που ζούμε απαιτείται η λήψη δυναμικών μέτρων δημοσιονομικού χαρακτήρα, τα οποία θα έχουν στόχο τη συνεχή ενδυνάμωση της αγοράς και τη μόνιμη ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων ως αποτέλεσμα διαρθρωτικών αλλαγών, σε αντίθεση με μέτρα βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα, των οποίων το μοναδικό αποτέλεσμα είναι η παροδική τόνωση της αγοράς, δημιουργώντας συγχρόνως την ψευδαίσθηση ότι έχει επέλθει η εκτόνωση της οικονομικής κρίσης, ενώ η καθημερινή πραγματικότητα παραμένει τελείως διαφορετική.

Ένα τέτοιο μέτρο, το οποίο θα επιφέρει διαρθρωτικές αλλαγές στη λειτουργία της αγοράς γιατί θα οδηγήσει αναγκαστικά στη βελτίωση των τιμών προς τον τελικό καταναλωτή, αποτελεί και η πρόσφατη εισαγωγή κανόνων τεκμηρίωσης στις ενδοομιλικές συναλλαγές -το γνωστό transfer pricing- από το υπουργείο Ανάπτυξης, αφού η τιμολογιακή πολιτική που ακολουθεί ένας πολυεθνικός όμιλος επιχειρήσεων στις ενδοομιλικές συναλλαγές του έχει άμεση επίδραση στην κατανομή των κερδών στις διάφορες εταιρείες του ομίλου και μπορεί να αυξήσει με τεχνικό τρόπο την τιμή πώλησης των προϊόντων στον τελικό καταναλωτή, μειώνοντας έτσι την αγοραστική δύναμη του τελευταίου.

Ωστόσο, μολονότι η εισαγωγή κανόνων τεκμηρίωσης αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, το γεγονός ότι προέρχεται από το υπουργείο Ανάπτυξης -και όχι από το υπουργείο Οικονομικών, όπως συμβαίνει σε κάθε άλλο κράτος του κόσμου- περιορίζει σημαντικά την αποτελεσματικότητά του για τους παρακάτω λόγους:

Η πρωτοβουλία του υπουργείου Ανάπτυξης, οπωσδήποτε αξιέπαινη και θεμιτή, στοχεύει κυρίως στην καταπολέμηση της τεχνικής αύξησης των τιμών στα ράφια των σούπερ μάρκετ, έτσι ώστε να καταπολεμηθεί η ακρίβεια που βιώνει καθημερινά ο πολίτης. Αυτός όμως δεν είναι ούτε ο μοναδικός ούτε ο κύριος στόχος του transfer pricing.

Ο βασικός του στόχος είναι να εξασφαλίσει ότι οι ενδοομιλικές τιμολογήσεις γίνονται μέσα στα πλαίσια που καθορίζουν οι συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού, έτσι ώστε να μην παρατηρείται το φαινόμενο της μεταφοράς φορολογικής ύλης από τη χώρα στην οποία αυτή δημιουργείται σε άλλες χώρες όπου θα τύχει διαφορετικής αντιμετώπισης προς όφελος των πολυεθνικών εταιρειών.

Γι’ αυτόν τον λόγο σε όλα τα κράτη όπου υπάρχει νομοθεσία transfer pricing, αυτή έχει εισαχθεί από το αντίστοιχο υπουργείο Οικονομικών, αρμόδιες για τον έλεγχο και την ορθή τήρηση των κανόνων του είναι οι φορολογικές Αρχές, ενώ και η παράβαση των σχετικών κανόνων συνεπάγεται την επιβολή σοβαρών φορολογικών κυρώσεων.

Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να γίνει και στην Ελλάδα η άμεση σύνδεση της νομοθεσίας του transfer pricing με τη φορολογική νομοθεσία, η οποία στο σημείο αυτό παραμένει ανεπαρκής, αφού έχει ξεπεραστεί πλέον από τις εξελίξεις.

Πράγματι, η σχετική διάταξη της φορολογίας εισοδήματος σχετικά με τις υπερτιμολογήσεις και υποτιμολογήσεις αδυνατεί να αντιμετωπίσει περιπτώσεις όπου οι ελληνικές πολυεθνικές εταιρείες είναι αυτές που χρησιμοποιούν αθέμιτες πρακτικές transfer pricing είτε υπερτιμολογώντας την αγορά αγαθών και τη λήψη υπηρεσιών από το εξωτερικό είτε υποτιμολογώντας την πώληση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών, χρησιμοποιώντας παρένθετες ξένες εταιρείες, μεταφέροντας με αυτόν τον τρόπο σημαντική φορολογική ύλη εκτός Ελλάδας.

Το νομικό αυτό κενό όμως έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια σημαντικών φορολογικών εσόδων κάθε χρόνο για το ελληνικό Δημόσιο, το οποίο επιχειρεί να αντισταθμίσει την απώλεια με σπασμωδικές κινήσεις, όπως είναι η επιβολή νέων φόρων, σαν τον πρόσφατο κεφαλικό φόρο, που επιβαρύνουν κυρίως τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, παρ’ όλο που ήδη σηκώνουν το μεγαλύτερο φορολογικό βάρος.

Σύμφωνα με μελέτη η οποία έγινε από τον «ΚτΕ» σε συνεργασία με μία από τις πλέον έγκυρες και μεγάλες εταιρείες που ειδικεύονται σ’ αυτά τα θέματα, το Δημόσιο θα μπορούσε να εισπράξει τουλάχιστον 15 δισ. ευρώ. Ναι, όπως το διαβάζετε. Όχι 1, 2, 3 ή 4 δισ., αλλά 15 δισ. ευρώ!

Ένα άλλο δραστικό αλλά εξίσου αναγκαίο νομοθετικό μέτρο -το οποίο σε πολλά κράτη θεωρείται συμπληρωματικό της νομοθεσίας του transfer pricing, αφού εφαρμόζεται κυρίως στο πλαίσιο ενός πολυεθνικού ομίλου, και το οποίο θα τονώσει σημαντικά τη ρευστότητα των επιχειρήσεων, αφού θα εμποδίζει την απογύμνωση των χρηματικών διαθεσίμων μιας εταιρείας με τη μορφή της αποπληρωμής δανειακών υποχρεώσεων, οι οποίες τις περισσότερες φορές έχουν δημιουργηθεί ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο- είναι η εισαγωγή κανόνων που απαγορεύουν τον εκτεταμένο ενδοομιλικό δανεισμό μιας εταιρείας σε σχέση με τα ίδια κεφάλαιά της (thin capitalization).

Με βάση τους κανόνες αυτούς, η σχέση των ιδίων κεφαλαίων μιας εταιρείας συγκρινόμενων με τα ξένα κεφάλαια (δηλ. τον εξωτερικό δανεισμό της) δεν πρέπει να υπερβαίνει μια συγκεκριμένη αναλογία, π.χ. 1 προς 3.

Εάν δηλαδή μια εταιρεία έχει ίδια κεφάλαια 100, ο εξωτερικός της δανεισμός δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερος του 300. Ως εξωτερικός δανεισμός θεωρείται ο ενδοομιλικός δανεισμός ή ο δανεισμός τον οποίο εγγυώνται οι εταιρείες του ομίλου, και όχι βέβαια ο δανεισμός που προέρχεται από ανεξάρτητους πιστωτικούς ή χρηματοοικονομικούς οργανισμούς.

Στα προηγμένα κράτη της Δύσης και στα περισσότερα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης η συγκεκριμένη νομοθεσία υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια, ενώ σε άλλα κράτη όπως η Μεγάλη Βρετανία το σχετικό φαινόμενο ρυθμίζεται στο πλαίσιο της transfer pricing νομοθεσίας.

Η σχέση ιδίων και ξένων κεφαλαίων, ανάλογα με το πόσο αυστηρό είναι το σχετικό νομικό πλαίσιο, κυμαίνεται από 1 προς 1,5 μέχρι 1 προς 4. Για παράδειγμα, στη Γαλλία είναι 1 προς 1,5, στην Πορτογαλία 1 προς 2, σε Ισπανία, Πολωνία, Ολλανδία και Ουγγαρία 1 προς 3, ενώ στις Ιταλία, Τσεχία, Σλοβενία και Δανία 1 προς 4. Τι ισχύει στη χώρα μας; Η αναλογία είναι 1 προς 1.000 ή και πολύ περισσότερο.

Σε περίπτωση δε όπου η σχέση αυτή υπερβεί την αναλογία που προβλέπει ο νόμος, τότε οι υπερβάλλοντες τόκοι που έχουν καταβληθεί σε παράβαση του νόμου δεν εκπίπτουν από τα φορολογικά έσοδα των εταιρειών, ενώ μπορεί να επιβάλλονται και άλλες φορολογικές κυρώσεις.

Στην Ελλάδα, επειδή δεν υπάρχει ανάλογο νομοθετικό πλαίσιο, παρατηρείται πολύ συχνά το φαινόμενο ελληνικές εταιρείες θυγατρικές πολυεθνικών ομίλων να έχουν ελάχιστα ίδια κεφάλαια και τεράστιο δανεισμό, κυρίως από άλλες εταιρείες του ομίλου που έχουν την έδρα τους σε διεθνή χρηματοοικονομικά κέντρα με χαμηλό φορολογικό συντελεστή.

Η ανυπαρξία του κατάλληλου νομικού πλαισίου έχει ως αποτέλεσμα τη φορολογική έκπτωση των τόκων των ενδοομιλικών δανειακών υποχρεώσεων, με συνέπεια τη μείωση της ρευστότητάς τους, η οποία θα μπορούσε να διοχετευθεί σε άλλους διαύλους περισσότερο επωφελείς για την ελληνική οικονομία. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι η σχετική νομοθεσία των ΗΠΑ απαγορεύει την πληρωμή τόκων σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των χρηματικών διαθεσίμων της εταιρείας.

Εάν όμως υπήρχε και στη χώρα μας αντίστοιχο νομικό πλαίσιο, τότε ο δανεισμός από τις εταιρείες του ομίλου θα μειωνόταν εκ των πραγμάτων, η φορολογική βάση των ελληνικών εταιρειών θα μεγάλωνε σημαντικά, αφού πλέον οι εταιρείες θα εξέπιπταν λιγότερους τόκους, ενώ και η ρευστότητά τους ασφαλώς θα βελτιωνόταν με γρήγορους ρυθμούς, αφού δεν θα ήταν αναγκασμένες να στερούνται τα χρηματικά τους διαθέσιμα.

Σε περίπτωση δε που το μέτρο αυτό συνδυαστεί και με την κατάργηση του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων, ο οποίος ανέρχεται σε 1% του μετοχικού κεφαλαίου, σύμφωνα και με όσα ευαγγελίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση για το έτος 2010 και μετά, τότε οι ελληνικές εταιρείες θα έχουν ένα επιπλέον κίνητρο για να βελτιώσουν την καθαρή τους θέση, αφού η εισροή ιδίων κεφαλαίων θα γίνει δίχως φορολογικό κόστος.

Εάν λοιπόν η ιθύνουσα αστική πολιτική τάξη δεν ετύρβαζε περί άλλα και ήθελε όντως να καταστήσει τη χώρα σοβαρό δυτικοευρωπαϊκό κράτος, θα έκανε το αυτονόητο. Θα νομοθετούσε να ισχύσει και σ’ εμάς ό,τι ισχύει παντού. Ούτε επαναστάσεις, ούτε ζοριλίκια και πομφόλυγες.

Είναι διεθνής πρακτική, αλλά και κοινοτική σύσταση προς τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γιατί η Ελλάδα να αποτελεί εξαίρεση; Γιατί να χάνει κεφάλαια; Γιατί να μην εισπράττει έσοδα; Δεν θα ήθελα να πιστέψω ότι μια τέτοια ρύθμιση, όπως και η προηγούμενη του transfer pricing, μπορεί να αποτελεί αντικείμενο «άλλων» διαπραγματεύσεων.

Ποιο το όφελος από το δεύτερο μέτρο; Οι εταιρείες πιθανότατα θα αναγκάζονταν να προχωρήσουν σε αυξήσεις κεφαλαίων τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ. Αυτό τουλάχιστον είναι το συμπέρασμα της μελέτης που προαναφέραμε. Η εισαγωγή ενός τέτοιου ποσού, ειδικά αυτή την περίοδο, στην ελληνική οικονομία νομίζω ότι δεν θα ήταν καθόλου αξιοκαταφρόνητη.

Εφόσον η παρούσα κυβέρνηση δεν εμφανίζεται διατεθειμένη να πράξει τα αυτονόητα, να επιβάλει δηλαδή να ισχύει και στη χώρα μας ό,τι ισχύει και στα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., αλλά και διεθνώς, ελπίζω τις δύο προτάσεις να τις υιοθετήσει και να τις κάνει πράξη η επόμενη.

Οι δύο προτάσεις ούτε επαναστατικές, ούτε ριζοσπαστικές ή καινοτόμες είναι. Είναι στοιχειώδης απόδειξη ότι η χώρα που λέγεται Ελλάς συμβαδίζει, τουλάχιστον νομοθετικά, με τους εταίρους της.

Εάν αυτή η νομοθετική εξίσωση είναι και επωφελής, που είναι, για τα δημόσια έσοδα, δεν βλέπω τον λόγο γιατί να μη γίνει. Εάν υπάρχει αντίλογος, ευχαρίστως να τον ακούσουμε...