Φελνίκος

Σήμερα αποφάσισα να δημοσιεύσω τρεις από τις επιστολές που μου απεστάλησαν. Το κάνω επειδή προσυπογράφω το περιεχόμενό τους. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι είναι τέτοιος ο βαθμός ταύτισής μου με όσα υποστηρίζουν οι τρεις ανώνυμοι και άγνωστοι σ’ εμένα επιστολογράφοι, που είναι σαν να τα έγραψα εγώ ο ίδιος.

Μπαχτσές, το ανώτατο στάδιο του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού

Δεν ξέρω τι λέτε για την οικονομική κρίση ούτε ποιες συζητήσεις κάνετε σοβαρά ή εν ευθυμία στις ταβέρνες για τα επερχόμενα. Υποθέτω ότι θα είναι ανάλογες αυτών που εγώ έχω με φίλους. Ότι, δηλαδή, τα χειρότερα έρχονται. Και επίσης υποθέτω ότι οι πιο πολλοί προσπαθείτε να βρείτε τρόπους επιβίωσης. Εγώ και οι φίλοι μου, πάντως, τον βρήκαμε και σας τον συνιστώ. Είναι ο... μπαχτσές.

Στην αρχή το λέγαμε για πλάκα. Όσο όμως περνούσε ο καιρός και τα μηνύματα γίνονταν πιο ανησυχητικά, τόσο ωρίμαζε μέσα μου η ιδέα ότι ο μπαχτσές είναι το ανώτατο στάδιο του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Όπως ήταν η παγκοσμιοποίηση στην προηγούμενη φάση και ο ιμπεριαλισμός στην εποχή του Λένιν. Επειδή εγώ δεν έχω χωράφια, συμφώνησα με ορισμένους φίλους που έχουν να καλλιεργήσουμε, σε μικρές στην αρχή εκτάσεις, κάθε λογής ζαρζαβατικά. Ντομάτες, φασόλια, κολοκύθια, μελιτζάνες, πιπεριές. Κάποιοι έριξαν την ιδέα να θρέψουμε και κάποιες κότες για να έχουμε αυγά, αλλά και μια φορά τον μήνα σούπα αυγολέμονο. Κάποιοι άλλοι που έχουν κτήματα στην επαρχία λένε ότι μπορούμε να εκθρέψουμε και κουνέλια, αλλά και κάποια κατσίκια ή πρόβατα για να εξασφαλίσουμε και το γάλα των παιδιών μας.

Αν τελικά καταφέρουμε να περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη, νομίζω ότι θα είναι υπέροχο και πολλαπλώς ωφέλιμο και χρήσιμο. Καταρχήν θα ξαναέλθω σε επαφή με τη γη. Έπειτα από 30 και πλέον χρόνια, θα ζυμωθώ με το χώμα, που, ίσως επειδή μεγαλώνω και νιώθω ότι έχω σκουριάσει από τη δουλειά γραφείου τόσα χρόνια, μάλλον είναι κάτι που αποζητώ έστω και ως σωματική άσκηση, έστω και ως διάλειμμα στην πνευματική υπερεργασία.

Κατά δεύτερον, όντως θα έχουμε ένα πιάτο φαΐ τουλάχιστον για τα παιδιά μας, αν ήθελε συμβούν όλα τα κακά που καθημερινά προφητεύονται. Κατά τρίτον, θα σταματήσουμε να τρώμε όλες αυτές τις τοξικές και καρκινογόνες ουσίες, οι οποίες περιέχονται στις τροφές λόγω των φυτοφαρμάκων, των λιπασμάτων, των κρεατάλευρων και των διαφόρων Ε...ποιητών. Η ενασχόληση με τον μπαχτσέ σίγουρα δεν θα είναι κάποιας μορφής απασχόληση που θα δώσει λύση σε τυχόν ανεργία, αλλά σίγουρα θα είναι μια μερική απάντηση σ’ ένα πιθανό πρόβλημα.

Και σίγουρα η καλλιέργεια του μπαχτσέ θα αφορά την πραγματική οικονομία, και όχι την άυλη, όπου τρισεκατομμύρια «αέρα» παγκοσμίως δεν έχουν αντιστοίχηση σε καμία πραγματική οικονομική δραστηριότητα.

Με μάδημα της μαργαρίτας
δεν πας για πόλεμο

Η μία μετά την άλλη, οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν αυτό που όλοι γνωρίζουμε. Ότι δηλαδή το ΠΑΣΟΚ προηγείται, η διαφορά συνεχώς διευρύνεται υπέρ του και, εάν δεν συμβεί κάτι δραματικό και απρόοπτο, θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές. Όλοι οι δημοσκόποι όλων των εταιρειών υποστηρίζουν ότι όλοι οι ποιοτικοί δείκτες δείχνουν ότι έχει επέλθει ανατροπή στη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος. Τον δείκτη της καταλληλότητας για πρωθυπουργία ουδείς τον λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψιν, ούτε ο ίδιος ο Κ. Καραμανλής, επειδή γνωρίζει από την εποχή του «καταλληλότερου» Κ. Σημίτη ότι ουσιαστικά δεν σημαίνει τίποτε και μάλλον είναι θέμα χρόνου, όπως εξελίσσονται οι δημόσιες υποθέσεις, να πέσει και αυτό το «κάστρο» στα χέρια του Γ. Παπανδρέου.

Τούτων δοθέντων, το ερώτημα είναι τι κάνουν ο πρωθυπουργός, οι υπουργοί, οι βουλευτές και τα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας για να αποτρέψουν, εάν μπορούν, το προδιαγεγραμμένο τέλος τους. Τίποτε το ουσιαστικό. Ο ένας επιρρίπτει τις ευθύνες στον άλλον και όλοι μαζί μαδούν τη μαργαρίτα: «Θ’ αντέξει, δεν θ’ αντέξει», η κυβέρνηση. Θα συνεχίσει να έχει και μέχρι πότε τη δεδηλωμένη; Οι εκλογές θα γίνουν με λίστα, μέχρι τον Μάρτιο, μαζί με τις ευρωεκλογές, ή μήπως το 2010, όπως τις τελευταίες ημέρες υποστηρίζουν στεντορεία τη φωνή οι λεγόμενοι πρωτοκλασάτοι υπουργοί; Κι εκτός από το να μαδούν τη μαργαρίτα, ξεκίνησαν και τον αγώνα για τη διαδοχή του Κ. Καραμανλή.

Ντόρα και Αβραμόπουλος διαγκωνίζονται άγρια στο κομματικό παρασκήνιο για την pole position. Και πρώτα απ’ όλα για μια καλύτερη θέση στον ανασχηματισμό, που όλο επίκειται και ποτέ δεν γίνεται. Μια θέση που θα φέρνει κουκιά και θα διευρύνει τα ερείσματα στα συμφέροντα και τους λεγόμενους διαμορφωτές της κοινής γνώμης· εκεί δηλαδή όπου θα κριθεί ουσιαστικά το ποιος θα πάρει το χρίσμα.

Βεβαίως, τόσο ο πρωθυπουργός -που ξεκινά από σήμερα, από την Κοζάνη, την τελευταία προσπάθεια για να αντιστρέψει, με σοσιαλίζουσα ρητορική, το εις βάρος του κλίμα- όσο και οι δελφίνοι του δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν μια σοβαρή παράμετρο που εντοπίζεται στις δημοσκοπήσεις. Το πρόβλημα για την κυβέρνηση δεν είναι η διαφορά υπέρ του ΠΑΣΟΚ στην πρόθεση ψήφου και στην παράσταση νίκης, αλλά η κοινωνική πλειοψηφία της Κεντροαριστεράς που σχηματίζεται.

Έπειτα από πάρα πολλά χρόνια, η δεξαμενή της Κεντροδεξιάς (Ν.Δ. και ΛΑΟΣ) σμικρύνεται στο 40%, ενώ το ΠΑΣΟΚ μπορεί να αντλήσει ψήφους από μια κεντροαριστερή δεξαμενή (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, Οικολόγοι), που φτάνει το 60%. Η ταλάντωση του κοινωνικού εκκρεμούς τώρα προς τα αριστερά σίγουρα είναι απότοκο των λαθών και της ανεπάρκειας της κυβέρνησης, κυρίως όμως ωθείται από τη διεθνή οικονομική κρίση, που κάνει πιο ελκυστικά τα προστάγματα της σοσιαλδημοκρατίας. Και όσο η κρίση θα βαθαίνει, όπως όλοι προβλέπουν, τόσο η κεντροαριστερή πλειοψηφία θα διευρύνεται. Η εγκατάλειψη του (νεο)φιλελευθερισμού και η προσχώρηση στον κεϊνσιανισμό, που λέγεται ότι θα επιχειρήσει ο Κ. Καραμανλής, πιθανότατα θα φέρουν αντίθετα αποτελέσματα, αφού δεν θα γίνονται πιστευτές.

Μέχρι πρότινος η εμμονή στις μεταρρυθμίσεις, στη δημοσιονομική πειθαρχία, στις αποκρατικοποιήσεις και σε όλα όσα χαρακτήριζαν την οικονομική και κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης εκφραζόταν σε υψηλούς τόνους και ήταν η απάντηση στον λαϊκισμό της αντιπολίτευσης. Σε τελική μάλιστα ανάλυση συγκροτούσαν μια στρατηγική διακυβέρνησης.

Η αλλαγή της στρατηγικής και η προσχώρηση στη στρατηγική του αντιπάλου ενδεχομένως θα είναι και η ταφόπλακα της κυβέρνησης. Θα συμβεί ό,τι γίνεται και με την τραμπάλα.

Υπάρχει ισορροπία όταν κάθεσαι στις δύο άκρες. Όταν στο ένα άκρο ο ένας είναι ψηλά κι εσύ πηγαίνεις προς το κέντρο της τραμπάλας, το μόνο που καταφέρνεις είναι να κρατιέται ο άλλος ψηλά. Για να αλλάξεις την ισορροπία, πρέπει να μετακινηθείς στο άλλο άκρο. Όπως όμως διαμορφώνονται οι κοινωνικοοικονομικές -και κατ’ επέκτασιν και οι πολιτικές- συνθήκες, το ένα άκρο (της Κεντροαριστεράς) έχει μεγαλύτερο βάρος. Οπότε η μάχη είναι μάλλον χαμένη.

Επειδή όμως στην πολιτική, εν αντιθέσει με τον πόλεμο, οι μάχες δεν χάνονται πριν δοθούν, η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να δώσει τη μάχη, αν όχι για το κόμμα που εκπροσωπεί, τουλάχιστον για τη χώρα. Με σοβαρότητα, υπευθυνότητα και κυρίως για το συμφέρον των πολιτών και του έθνους που πρέπει να εξαφανίσει το δημόσιο χρέος, εάν δεν θέλει να αφανιστεί από αυτό. Κι αυτές οι μάχες μπορεί να χάνονται, αλλά δεν κρίνουν τον πόλεμο. Τουλάχιστον ας δώσει, μέχρι τις εκλογές, αυτή τη μάχη ο Κ. Καραμανλής. Ας μην παρασυρθεί από τον λαϊκισμό και την παροχολογία. Ακόμη και να χάσει τη μάχη των επόμενων εκλογών, θα πιστωθεί η παράταξή του με πολλά εφόδια για τις μεθεπόμενες. Άσε που μπορεί να μην υπάρξει εν τέλει αυτοδυναμία και να χρειαστεί να γίνουν «συνευρέσεις», που προσώρας απορρίπτονται.

Τα ραμμένα στόματα
της ανθρώπινης αξιοπρέπειας

Και μόνο να το ακούς, φρικάρεις. Αν μάλιστα δημοσιευθεί και κάποια φωτογραφία ή προβληθεί κάποιο βίντεο, είμαι σίγουρος ότι θα κάνω εμετό. Όχι μόνον εγώ, αλλά και πολλοί άλλοι. Υποθέτω οι περισσότεροι – αν όχι όλοι. Αναφέρομαι στο γεγονός ότι είκοσι ή και περισσότεροι κρατούμενοι -από αυτούς που συμμετέχουν στην αποχή από το συσσίτιο και στην απεργία πείνας που γίνεται σε όλες τις φυλακές της χώρας- έραψαν το στόμα τους για να μην ενδώσουν στον πειρασμό ή δεν αντέξουν την πείνα και φάνε.

Βέβαια, έχω την εντύπωση ότι η ακρότητα της πράξης θέλει να συμβολίσει την ακραία αθλιότητα που επικρατεί στις ελληνικές φυλακές. Δείχνει την ακραία απελπισία στην οποία έχουν περιέλθει οι έγκλειστοι εξαιτίας των επιεικώς απαράδεκτων συνθηκών που επικρατούν στα λεγόμενα σωφρονιστικά ιδρύματα, τα οποία -όπως αποδεικνύεται- δεν είναι τίποτε άλλο από έναν σκατόλακκο όπου η νομοταγής κοινωνία εκβάλλει τα απορρίμματά της.

Σε μια πολιτισμένη χώρα, σ’ ένα κράτος δικαίου, υποτίθεται ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια παραμένει υπέρτατη αξία και για τους απόβλητους και τους υπό περιορισμόν πολίτες. Δεν υποστηρίζω ότι οι συνθήκες κράτησης και ο τρόπος λειτουργίας μιας φυλακής είναι ο καθρέφτης όπου αντανακλάται το επίπεδο μιας κοινωνίας, όπως λένε ορισμένοι. Σίγουρα όμως ο βαθμός εκδημοκρατισμού της εξουσίας και ανεκτικότητας της κοινωνίας συναρτάται και με τη μεταχείριση που επιφυλάσσει στους παρανομήσαντες.

Δυστυχώς, στα καθ’ ημάς και όχι μόνον, οι φυλακές συνεχίζουν για την εξουσία να είναι ο απόπατος της κοινωνίας.

Αυτό μού φέρνει στο νου τη ρήση κάποιου, δεν θυμάμαι αυτή τη στιγμή ποιου, ο οποίος έλεγε: «Δείτε τις τουαλέτες – πάντα πίστευα ότι η βιομηχανική δημοκρατία αρχίζει από τα αποχωρητήρια».

Παραφράζοντάς την, θα λέγαμε «δείτε τις φυλακές – η ελληνική δημοκρατία τελειώνει σ’ ένα κελί του Κορυδαλλού».

Ειλικρινά αυτές τις μέρες ντρέπομαι μ’ αυτούς που είναι έξω και νιώθω αλληλέγγυος με όσους είναι μέσα και έχουν εξεγερθεί για ένα δράμι αξιοπρέπειας.

Και λυπάμαι όχι αυτούς που έραψαν τα στόματά τους, αλλά όλους εμάς που τα ’χουμε ραμμένα γι’ αυτή τη μορφή βαρβαρότητας και αθλιότητας. Και για πολλά άλλα...