Φελνίκος

Tο σύνθημα «η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», με το οποίο ο Ανδρέας Παπανδρέου κατέκτησε το 1981 την εξουσία, μοιάζει και είναι παρωχημένο στις μέρες μας. Απτή απόδειξη, το σημερινό πρωτοσέλιδο του «ΚτΕ».

Η «άλωση» της χώρας από τα ξένα κεφάλαια είναι γεγονός. Αν πέρυσι έγιναν επιχειρηματικές συμφωνίες 15 δισ. ευρώ και φέτος αναμένεται να ξεπεράσουν τα 30, καταλαβαίνουμε τον βαθμό διείσδυσης των ξένων στο οικονομικό και, κατ’ επέκτασιν, στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Σε δύο χρόνια, 45 δισ. ευρώ (13,5 τρισ. δραχμές για τους παλαιονομισματομέτρες) είναι ένας αριθμός που προκαλεί ίλιγγο. Ισοδυναμεί με δυο Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης μιας δεκαετίας. Ίσως τα νούμερα να μην έχουν την απολυτότητα που εμφανίζουν, αφού πρέπει να συντρέξουν ορισμένες προϋποθέσεις. Όμως δεν αποκλείεται να είναι και μεγαλύτερα εφόσον υπάρξουν άλλες προϋποθέσεις.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, η χώρα εμφανίζεται ως υποδοχέας σημαντικότατων ξένων κεφαλαίων. Πολλά από τα κεφάλαια μπορεί να είναι κερδοσκοπικά ή να δημιουργούν υπεραξίες που δεν δικαιολογούνται, όμως δεν αναιρείται το γεγονός ότι σταδιακά η Ελλάδα μετατρέπεται σ’ ένα απέραντο πάρκινγκ κεφαλαίων. Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε, προκειμένου να υπάρξει και παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.

Να τα αρνηθούμε ή να ορθώσουμε φραγμούς στην έλευσή τους θα ήταν εγκληματικό. Όπως είναι και ανόητο να εξαντλούμε τις δυνάμεις μας σε ρόλο Σέρλοκ Χολμς για τις πηγές προέλευσής τους. Πλέον τα μεγάλα funds και οι τράπεζες έχουν αναπτύξει τόσο πολυδαίδαλους μηχανισμούς νομιμοποίησής τους, που ακόμη και οι πλέον επώνυμοι και φερέγγυοι μηχανισμοί ελέγχου έχουν σηκώσει ψηλά τα χέρια. Όσο αυστηρότερη γίνεται η νομοθεσία, τόσο τα «πλυντήρια» βρίσκουν καλύτερους τρόπους να ευωδιάζουν.

Αυτή είναι η σκληρή αλήθεια. Ναρκωτικά, πορνεία, παράνομος τζόγος, δουλεμπόριο, εμπόριο όπλων κ.ά. γυρνάνε τρεις και τέσσερις φορές τον κόσμο και φτάνουν στον τελικό προορισμό ως λευκά κεφάλαια για επένδυση. Γι’ αυτό αυξάνεται παγκοσμίως η διαφθορά και η διεθνής ρευστότητα απογειώνεται.

Η υπερεκμετάλλευση των πόρων της Γης, η υπερεργασία στον Τρίτο Κόσμο, η ενσωμάτωση των πρώην ανατολικών χωρών στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, η ανάδυση της Κίνας, της Ινδίας και άλλων περιφερειακών δυνάμεων και οικονομιών, σε συνδυασμό με την εξάπλωση των πολυεθνικών, τις συνέργειες, την τεχνολογία και την απουσία παγκοσμίων πολέμων για 60 χρόνια, έχουν συσσωρεύσει πρωτοφανή αποθέματα πλούτου στις κυρίαρχες ελίτ.

Πλούτος που πολλαπλασιάζεται από τις κεφαλαιαγορές που γνωρίζουν πρωτοφανή άνθηση και το τραπεζικό σύστημα που έχει μετατραπεί σε κεντρική αρτηρία του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Το ουσιαστικό γκρέμισμα των συνόρων διευκολύνει τις ροές του χρήματος και τις επανεπενδύσεις του. Το μπουμ του χρήματος είναι τόσον εκκωφαντικό, που μόνον κάποιος κουφός μπορεί να το αγνοήσει. Είτε αυτός είναι ιδιώτης είτε συλλογική οντότητα· εταιρεία ή κράτος.


Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι ούτε η παγκοσμιοποίηση ούτε η διεθνής ρευστότητα. Το πρόβλημα είναι σ’ αυτόν που ξαφνικά του χτυπούν την πόρτα. Όπως τώρα και στην Ελλάδα. Αν υπάρχει κάποιο εθνικό σχέδιο που μπορεί να θέσει προτεραιότητες, προκειμένου να υπάρξει ανάπτυξη και παραγωγική ανασυγκρότηση, έχει καλώς. Τα ξένα κεφάλαια είναι όχι μόνον καλοδεχούμενα, αλλά και πρέπει να μηχανευτούμε χίλιους δύο τρόπους για να τα προσελκύσουμε. Αν δεν τα θέλουμε ή αν δεν μπορούμε να τα διαχειριστούμε εμείς, θα χτυπήσουν την πόρτα του διπλανού. Ν’ αρπάξουμε την ευκαιρία, λοιπόν, χρειάζεται κι όχι να κάνουμε τους δύσκολους. Σαφώς με κανόνες, και μάλιστα αυστηρούς. Με στόχο να κερδίσουμε αμφότεροι. Και αυτοί, αλλά και η χώρα και οι πολίτες της.

Αυτό σημαίνει ότι δεν θα υποκύπτουμε στις επιθυμίες και τις ορέξεις του κάθε αεριτζή και στυγνού κερδοσκόπου, αλλά και δεν θ’ αφήνουμε τις ευκαιρίες να περνούν σαν τα τρένα που δεν έχουν προορισμό.

Να μη φοβηθούμε την «άλωση» της χώρας. Να την επιδιώξουμε. Αρκεί να ξέρουμε τι θα κάνουμε με τους κατακτητές της. Να εκχωρήσουμε εθνικό πλούτο, να ιδιωτικοποιήσουμε δημόσιες λειτουργίες, αρκεί να επανεφεύρουμε την έννοια του εθνικού, και τα ξένα κεφάλαια να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Αν είναι απλώς να επωφεληθούν κάποιοι επιτήδειοι και να ισχυροποιηθεί περαιτέρω μια ολιγαρχία του πλούτου, να τους γυρίσουμε την πλάτη. Αν είναι να αλλάξει η παραγωγική δομή της χώρας, να εξαλειφθούν οι στρεβλώσεις, να ξεπεραστεί η καθυστέρηση, να εξισορροπηθούν οι δημοσιονομικές ανισότητες, να ισχυροποιηθεί η οικονομία και να υπάρξει ένας νέος τύπος ανάπτυξης, πρέπει να υποδεχτούμε με ωσαννά τα ξένα κεφάλαια. Να βροντοφωνάξουμε ότι η Ελλάδα ανήκει στον πλανήτη Γη και να ξεχάσουμε την Ελλάδα που ανήκει στους Έλληνες.

Για να συμβεί όμως αυτό, απαιτούνται, επαναλαμβάνουμε, εθνικό σχέδιο, όραμα, στρατηγική, πολιτικές και προτεραιότητες. Χρειάζεται την πολιτική τάξη, την επιχειρηματική ελίτ, την ιντελιγκέντσια και την κοινωνική πρωτοπορία να τις δένει ένα νήμα αυτοπεποίθησης όσον αφορά τη θέση της χώρας στον νέο κόσμο που γεννιέται. Και ταυτόχρονα απαιτείται ένα ελάχιστο συναίνεσης σχετικά με τις προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν και να υλοποιηθούν. Αν δεν υπάρξουν όλα αυτά, η «άλωση» μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική. Να έχουμε ένα νέο 1453. Τότε ήταν τα στίφη του Μωάμεθ, τώρα είναι το χρώμα του χρήματος. Τότε οι Βυζαντινοί έμειναν μόνοι τους, χωρίς συμμάχους. Σήμερα δεν πρέπει να επαναληφθεί το ίδιο. Το κοινοτικό κεκτημένο είναι σήμερα ένα ισχυρό όπλο, το οποίο πρέπει να αξιοποιήσουμε.

Γι’ αυτό, άλλωστε, μας προτιμούν τα ξένα κεφάλαια. Είμαστε μια ευρωπαϊκή όαση σε μια «βάρβαρη» ευρύτερη περιοχή που πρέπει να κατακτηθεί. Τότε οι χριστιανοί της Κωνσταντινούπολης υπέκυψαν γιατί οι καθολικοί της Δύσης τής γύρισαν την πλάτη. Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι απλώς μια ασπίδα για την Ελλάδα, είναι ταυτόχρονα κι ένα δόρυ. Αρκεί να ξέρουμε να το χειριστούμε και να μην πληγωθούμε απ’ αυτό. Γιατί αυτός ο κίνδυνος υπάρχει. Τα ξένα κεφάλαια να έρθουν, να πολλαπλασιαστούν και να μας αφήσουν. Να τα κρατήσουμε λοιπόν όσο περισσότερο μπορούμε πρέπει. Και το διάστημα του «παρκαρίσματος» να αποδειχθεί επωφελές για τη χώρα. Αν απλώς μπουν και βγουν στο Χρηματιστήριο, σε πρόσκαιρες επενδύσεις, σε κερδοσκοπικούς μηχανισμούς, η «άλωση» θα είναι καταστροφική. Αν, αντίθετα, υπάρξει ανάπτυξη και παραγωγική ανασυγκρότηση, τότε ίσως αποδειχθεί «ευλογία».

Η θάλασσά μας, εκτός από τον εφοπλισμό και την ναυτιλία, μπορεί να αποδειχθεί ο ιχθυοκαλλιεργητής της Ευρώπης. Ο ήλιος και ο αέρας μας, ο τουριστικός πνεύμονάς της. Οι κάμποι μας, ο βιολογικός τροφοδότης της. Τα βουνά μας, η κτηνοτροφική μονάδα της. Βαριά βιομηχανία δεν μπορούμε να έχουμε, αλλά διαμετακομιστικό κέντρο προς την Ανατολή και την Αφρική μπορούμε άνετα να γίνουμε. Τα λιμάνια και οι αυτοκινητόδρομοί μας μπορούν να γίνουν κόμβος μεταφοράς εμπορευμάτων, όπως μπορούμε να γίνουμε και ενεργειακός κόμβος. Το τραπεζικό μας σύστημα να γίνει το «γκισέ» εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, στη Βαλκανική, την Τουρκία, τις παρευξείνιες χώρες, τη Μέση Ανατολή. Η ύπαιθρος -αντί να ερημώνει- μπορεί να ξαναζωντανέψει, αρκεί ν’ αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης.

Είναι πράγματι «ευλογία» που η διεθνής ρευστότητα μας χτυπά τώρα την πόρτα και μας πολιορκεί για να τη διαχειριστούμε στον ευρύτερο γεωοικονομικό χώρο. Αν της γυρίσουμε την πλάτη, μπορεί να μην καταφέρουμε να αντεπεξέλθουμε όταν η παγκόσμια οικονομία θα μπει σε στενωπό. Ή θα σερφάρουμε τώρα που το κύμα είναι ανοδικό ή θα σπάσουμε τα μούτρα μας, αν μας βρει να ρεμβάζουμε αμέριμνοι στην παραλία όταν θα «ξεφουσκώνει» στην ακτή.

Για να τα καταφέρουμε, χρειάζεται, επιπλέον, να εκσυγχρονίσουμε και να προσαρμόσουμε τη νομοθεσία και τη διοίκηση στις διεθνείς προδιαγραφές. Μόνον έτσι θα παραμείνουμε ελκυστικοί. Αν συνεχίζουμε να είμαστε στην 94η θέση, σε σύνολο 161 χωρών, από άποψη ελευθερίας στην οικονομία (σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της «Wall Street Journal» και του Heritage Foundation), τότε οι ξένοι θα βρουν άλλες θέσεις... παρκαρίσματος.

Η ελευθερία δεν έβλαψε ποτέ κανέναν. Αντίθετα, η δικτατορία και η ασυδοσία είναι αυτά που δημιούργησαν και δημιουργούν προβλήματα. Οι Έλληνες ανακάλυψαν τη δημοκρατία και ανέδειξαν την ελευθερία σε βασικό συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης και δραστηριότητας. Δεν μπορεί όψιμα να γίνονται οπαδοί των νόμων είτε του Στάλιν είτε του Μπακούνιν. Η χώρα δεν δικαιούται να αποφύγει την «άλωσή» της. Υποχρεούται όμως να διαλέξει αυτή τους πορθητές της. Και να κλείσει κατάμουτρα την πόρτα σε όσους νομίζουν ότι είναι βαλκανικό ξέφραγο αμπέλι. Η Ελλάδα είναι ευρωπαϊκή χώρα και, ως τέτοια, ανοιχτή στους νόμους της παγκοσμιοποίησης. Ούτε Φαρ Ουέστ είναι, ούτε τριτοκοσμική. Και ούτε μπορεί η διεθνής ρευστότητα να τη χρησιμοποιεί ως μήτρα κύησης υπεραξιών και μόνον.

Ο πλούτος πρέπει να διαχυθεί όσο το δυνατόν, έστω και μακροπρόθεσμα, ευρύτερα στο κοινωνικό σώμα. Αυτό είναι χρέος και ευθύνη των κυβερνήσεων και των συντεταγμένων οργάνων της πολιτείας να το διασφαλίσουν. Αρκεί να λειτουργήσουν με δημιουργικό, έξυπνο, παραγωγικό και τελεσφόρο για τα εθνικά συμφέροντα τρόπο. Αν η ενσκήψασα διεθνής ρευστότητα δεν ανακουφίσει και τη χειμαζόμενη πραγματική οικονομία και απλώς κάνει κάποιους πλουσιότερους, τότε -αντί για ευλογία και ευκαιρία- θα αποδειχθεί καταστροφή και κατάρα.