Φελνίκος

Ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής συνήθιζε να λέει ότι «η κάλπη είναι γκαστρωμένη».

Η επιστήμη βέβαια, από τότε, έχει κάνει άλματα. Πλέον με διάφορα τεστ και τους υπέρηχους μπορείς να δεις το φύλο του παιδιού. Τον ρόλο αυτό υποτίθεται ότι τον παίζουν οι δημοσκόποι. Και λέμε «υποτίθεται» γιατί εν Ελλάδι οι περισσότεροι δημοσκόποι μοιάζουν και είναι κομπο-γιαννίτες, παρά σοβαροί γυναικολόγοι. Όπως οι περισσότερες ελίτ στη χώρα μας, είναι στενά συνδεδεμένοι με το γκουβέρνο και τα ευρήματα των μετρήσεών τους συνήθως προβάλλονται μέσα από τους παραμορφωτικούς καθρέφτες των σχέσεών τους με την εξουσία. Υπεύθυνη γι’ αυτό είναι βεβαίως και η κυβερνητική εξουσία, που για προφανείς και ιδιοτελείς λόγους απαγορεύει τη δημοσίευση -όχι όμως και τη διενέργεια- των δημοσκοπήσεων 15 μέρες πριν από τις εκλογές.

Οι πολίτες προσέρχονται, λοιπόν, στις κάλπες με τους δημοσκόπους σε ρόλο μαυραγορίτη και το γκουβέρνο σε ρόλο νταβατζή.

Αφ’ ης στιγμής δεν υπάρχει ισχυρό και ευδιάκριτο ρεύμα ανατροπής, η καθοδηγούμενη φημολογία αναλαμβάνει να επηρεάσει το «στατιστικό λάθος» που θα βγάλει τη νέα κυβέρνηση.

Το πρώτο, λοιπόν, μυστήριο που το βράδυ της Κυριακής θα λυθεί είναι αν η Ν.Δ. όντως προηγείται. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα αυτό υποστηρίζει. Το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να ισοφαρίσει τις εντυπώσεις, προβάλλοντας τις συγκεντρώσεις του αρχηγού του και την ίδια αντίληψη που διαμορφώνουν, όπως λένε, τα στελέχη του στην άμεση και αδιαμεσολάβητη σχέση τους με τους πολίτες.

Το γεγονός, πάντως, είναι ότι αυτή τη στιγμή ισχυρό ρεύμα ανατροπής όπως το 1981, το 1989, το 1993 ή το 2004 δεν υπάρχει. Από αυτή την άποψη η Ν.Δ. υπερτερεί και το ΠΑΣΟΚ υστερεί. Ενδεχομένως η λεγόμενη «βουβή ψήφος» και οι αναποφάσιστοι, το ποσοστό των οποίων παραμένει σημαντικό λίγες μόνον ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες, να κρύβουν εκπλήξεις και ανατροπές. Αυτό, όμως, θα το διαπιστώσουμε το βράδυ της Κυριακής.

Τούτων δοθέντων ας δούμε πώς έχουν τα πράγματα ανιχνεύοντας τους «κοινούς τόπους» των δημοσκόπων, των κομματικών επιτελείων και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας.

Πρώτον, η παράσταση νίκης είναι υπέρ της Νέας Δημοκρατίας. Το ΠΑΣΟΚ έχει μεγάλη τύχη εφόσον επαναπατρίσει ψήφους από την Αριστερά, αυξήσει το ποσοστό συσπείρωσης των ψηφοφόρων του το 2004 και οι αναποφάσιστοι το προτιμήσουν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους. Τα δύο μικρά κόμματα της κοινοβουλευτικής Αριστεράς (ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ) αναμένεται να αυξήσουν το ποσοστό τους. Από το 9,16% δεν αποκλείεται να φτάσουν ή και να υπερβούν το 12%. Ερώτημα είναι τι θα κάνει το κόμμα του Γ. Καρατζαφέρη.

Εφόσον η Ν.Δ. δεν καταφέρει να το συμπιέσει και μπει, όπως σχεδόν όλοι προβλέπουν, στη Βουλή τότε θα ζήσουμε πιθανότατα ένα ολονύχτιο θρίλερ σχετικά με την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος.

Τρεις, λοιπόν, «κοινοί τόποι» παρουσιάζουν ενδιαφέρον σ’ αυτές τις εκλογές: οι αναποφάσιστοι, η δύναμη των κομμάτων της Αριστεράς και η είσοδος ή μη του ΛΑΟΣ στη Βουλή. Σ’ αυτά προστίθενται και δύο αινίγματα. Πρώτον, η συμπεριφορά των 490.000 νέων ψηφοφόρων, η οποία ανησυχεί τη Ρηγίλλης επειδή δεν μπορεί να σταθμίσει την επίδραση που θα έχει στην ψήφο τους η μεγάλη καταστροφή στο περιβάλλον με τις πυρκαγιές, αλλά και το άτεγκτο πρόσωπο της εξουσίας έναντι των «ταραξιών» φοιτητών. Θα προτιμήσουν την αποχή, κάτι που εύχονται στο Μαξίμου; Θα κινηθούν προς τη λευκή και άκυρο ψήφο; Θα υπερψηφίσουν τα μικρά κόμματα που απορρίπτουν τον δικομματισμό; Ή μήπως η εικόνα του Γ. Παπανδρέου είναι περισσότερο ελκυστική λόγω και της ενασχόλησής του με τις νέες τεχνολογίες, αλλά και το πιο φιλικό-νεανικό πρόσωπο που εμφανίζει έναντι του Κ. Καραμανλή;

Και δεύτερον, ποιο θα είναι το ποσοστό που θα λάβουν τα κόμματα που θα μείνουν εκτός Βουλής. Όσο αυτό «φουσκώνει», τόσο περισσότερο εύκολη γίνεται η αυτοδυναμία. Αν το ποσοστό τους κυμανθεί περί το 2% ή και πιο κάτω, είναι δύσκολο το πρώτο κόμμα να έχει τη δεδηλωμένη. Αν -αντίθετα- υπερβεί το 3%, τότε, ακόμη και να μπει στη Βουλή ο ΛΑΟΣ, θα αρκεί ένα ποσοστό της τάξεως του 41% και κάτι για να υπάρξει έστω και οριακή αυτοδυναμία.

Κατά τα άλλα, και συνεχίζοντας τη στατιστική των εκλογών, δημοσκόποι και επιτελεία φαίνεται να συμφωνούν ότι στη «θηριώδη» Β΄ Αθήνας και συνολικά στο λεκανοπέδιο Αττικής σ’ αυτές τις εκλογές πρώτο κόμμα φαίνεται ότι θα είναι το ΠΑΣΟΚ. Η Ν.Δ. θα προηγηθεί στη Μακεδονία - Θράκη και την Ήπειρο, ενώ το ΠΑΣΟΚ θα έρθει πρώτο σε Δυτική Ελλάδα και Κρήτη. Η πρόβλεψη, βέβαια, είναι ότι σε Δυτική Ελλάδα και Κρήτη το ΠΑΣΟΚ πιθανότατα θα αυξήσει το προβάδισμα που είχε το 2004 έναντι της Ν.Δ., ενώ αντιθέτως η Ν.Δ. σε Μακεδονία - Θράκη και Ήπειρο μάλλον θα δει να μειώνεται η μεγάλη διαφορά που είχε κερδίσει το 2004 έναντι του ΠΑΣΟΚ.

Ερώτημα είναι πώς θα συμπεριφερθεί η πυρόπληκτος Πελοπόννησος. Θα συνεχιστεί η γαλάζια κυριαρχία ή θα αμφισβητηθεί; Αμφίρροπη αναμένεται η μάχη στη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα. Πιθανότατα θα πάμε σε μια πιο ισόρροπη κατάσταση μεταξύ των δύο κομμάτων εξουσίας, ίσως αντίστοιχη με αυτή των εκλογών του 2000. Οι διαφορές στο βόρειο, νότιο και κεντρικό Αιγαίο, καθώς και στα Ιόνια Νησιά, δεν αναμένεται να γείρουν αποφασιστικά υπέρ του ενός ή του άλλου κόμματος. Με μικρές προσθαφαιρέσεις το ντέρμπι αναμένεται να λήξει ισόπαλο.

Λαμβάνοντας όλα τα ανωτέρω υπόψη, κομματικά επιτελεία και δημοσκόποι προφητεύουν ότι η Ν.Δ. θα κυμανθεί μεταξύ του 40-42,5%, το ΠΑΣΟΚ μεταξύ του 39,5-41,5%, το ΚΚΕ μεταξύ του 7-8%, ο ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ του 4-5% και ο ΛΑΟΣ μεταξύ του 3-4%.

Αν τα κόμματα της Αριστεράς πιάσουν το ανώτερο ποσοστό και ο ΛΑΟΣ το κατώτερο, σαφέστατα ευνοείται η Ν.Δ. Αν, αντίθετα, ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ κινηθούν προς τα χαμηλά και ο ΛΑΟΣ στο υψηλό του ποσοστό, η πλάστιγγα της τύχης γέρνει υπέρ του ΠΑΣΟΚ. Επειδή όμως δεν μπορούν να πάνε όλα καλά στο ένα κόμμα και άσχημα στο άλλο, πιθανότατα ο μέσος όρος είναι αυτός που θα κρίνει τον νικητή και την αυτοδυναμία. Η Ν.Δ. και ο Κ. Καραμανλής θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα αν πέσουν κάτω από το 41% και το ΠΑΣΟΚ και ο Γ. Παπανδρέου αν είναι κάτω από 40%.

Τα πάντα, λοιπόν, συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι οι εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου θα είναι οι εκλογές του στατιστικού λάθους. Τόσο για την αυτοδυναμία πρωτίστως όσο και για την πρώτη θέση δευτερευόντως.

Αυτομάτως, λοιπόν, αναφύεται το ερώτημα: γιατί έγιναν οι εκλογές; Για να υπάρξει ισχυρή κυβέρνηση που θα προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές και τολμηρές μεταρρυθμίσεις ή για να μπει ο Καρατζαφέρης στη Βουλή, το ΚΚΕ να αυξήσει τις έδρες του από 12 σε 18 και ο ΣΥΡΙΖΑ από 6 σε 12; Όπως φαίνεται, το αποτέλεσμα της εσπευσμένης προκήρυξης των εκλογών θα είναι -αντί η κυβέρνηση να αποκτήσει ισχυρή εντολή- να γεμίσουν τα έδρανα της Βουλής από τους βουλευτές των μικρών κομμάτων. Από τις 18 που διαθέτουν σήμερα μπορεί να φτάσουν έως και τις 40, ενώ Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ από τις 282 μπορεί να πέσουν ακόμη και στις 260.

Από αυτή την άποψη, ακόμη και να κερδίσει τις εκλογές, ο Κ. Καραμανλής θα είναι χαμένος. Κινδυνεύει είτε να χάσει τις εκλογές είτε να μην έχει τη δεδηλωμένη είτε να έχει οριακή πλειοψηφία 151-152 εδρών. Ακόμη και στις 154-155 να φτάσει και εφόσον «το σύμπαν συνωμοτήσει υπέρ του», πάλι θα είναι αποδυναμωμένος. Ο Γ. Παπανδρέου έχει την ευκαιρία είτε να έλθει πρώτο κόμμα το ΠΑΣΟΚ είτε να αποκτήσει οριακή πλειοψηφία. Ακόμη και αν χάσει και δεν πέσει κάτω από το 40%, θα έχει απέναντί του μια πιεζόμενη και ανίσχυρη κυβέρνηση. Θα πρέπει «το σύμπαν να συνωμοτήσει εναντίον του» ώστε να αμφισβητηθεί βασίμως και σοβαρά η ηγεσία του. Βεβαίως, το σύμπαν είναι ανεξερεύνητο και ουδείς μπορεί να προβλέψει ότι δεν μπορεί να έλθουν τα πάνω κάτω και να πέσει σαν «κεραμίδα» στο κεφάλι είτε του ενός είτε του άλλου αρχηγού.

Φτάνουμε, έτσι, στο ουσιαστικό διακύβευμα των εκλογών. Γι’ αυτό το οποίο υποτίθεται ότι προκηρύχθηκαν εσπευσμένως οι εκλογές: τις προτεραιότητες της χώρας. Θα γυρίσει ή όχι σελίδα; Ποιος θα είναι επικεφαλής της προσπάθειας που απαιτείται για να λυθούν τα προβλήματα της καθημερινότητας, ο εκσυγχρονισμός της διοίκησης, η παραγωγική ανασυγκρότηση, η οικονομική ανάπτυξη, ο πολιτικός εξορθολογισμός και ο εθνικός αναστοχασμός; Θα είναι η Δεξιά ή η Κεντροαριστερά αυτή που θα έχει την πολιτική ηγεμονία; Θα υπάρξει απόδραση από τη μιζέρια της διαχείρισης των δημοσίων υποθέσεων; Θα μειωθούν οι διαφορές από την υπόλοιπη ευρωπαϊκή οικογένεια; Θα καταπολεμηθούν οι δυσπλασίες στην παιδεία, το Ασφαλιστικό, τις εργασιακές σχέσεις που πληγώνουν το κοινωνικό σώμα;

Θα υπάρξει μια Νέα Εμπιστοσύνη μεταξύ πολιτικής εξουσίας, επιχειρηματικής δράσης και των δυνάμεων της κοινωνίας προκειμένου η χώρα να πορευθεί με εφόδια στο μέλλον; Απ’ ό,τι φαίνεται, όχι. Ξεκινήσαμε για να δούμε ποια θα είναι η επόμενη κυβέρνηση και καταλήξαμε να κάνουμε λογαριασμούς για τα ποσοστά που μπορούν να λάβουν τα μικρά κόμματα. Αντί να συζητούμε για τη χημεία των κομμάτων εξουσίας, καλούμαστε να διαβάσουμε τη νέα κομματική γεωγραφία της Αριστεράς και της Δεξιάς.

Τελικά, και αν δεν αλλάξει κάτι δραματικά, η Δευτέρα ενδεχομένως να θέσει σε κρίση το πολιτικό σύστημα. Το πρόβλημα είναι ότι τα κόμματα δεν εμφανίζονται ικανά να ενσωματώσουν με θετικό και διέξοδο τρόπο τα νέα δεδομένα. Η Νέα Μεταπολίτευση ίσως ήρθε, αλλά τους πιάνει όλους εξ απήνης για να τη διαχειριστούν και με όρους κυβερνητικής εξουσίας.

Η εκ νέου προσφυγή στις κάλπες πιθανότατα δεν είναι η καλύτερη «μαμή» για το νέο που γεννιέται. Ίσως ήρθε η ώρα των μεγάλων ή μικρότερων συναινέσεων προκειμένου οι «σπασμοί» στο σύστημα να είναι υποφερτοί. Ίσως ο συντονισμός των ηγεσιών των δύο κομμάτων εξουσίας (ανεξάρτητα από τον τελικό νικητή) με τις Νέες Πραγματικότητες να είναι την επομένη των εκλογών αδήριτη ανάγκη.

Ας φροντίσουμε να είναι η ψήφος μας και όχι άλλες εξωθεσμικές διαδικασίες ο εμβρυουλκός του καινούργιου. Και, ει δυνατόν, οι ωδίνες του τοκετού να ταλαιπωρήσουν λιγότερο τη μητέρα...