Φελνίκος

Όσοι πιστεύουν στις δημοσκοπήσεις αυτών των ημερών πιθανότατα θα τρίβουν τα μάτια τους το βράδυ της 16ης Σεπτεμβρίου. Ακόμα και οι ίδιοι οι δημοσκόποι παραδέχονται ότι τα ποσοστά που δίνουν βρίσκονται στον αέρα.

Παρουσιάζοντας τα ευρήματά τους στις τηλεοπτικές οθόνες, φροντίζουν να τονίζουν ότι η απροσδιοριστία είναι τόσο μεγάλη που δεν μπορούν να εκτιμήσουν την επίπτωση των πυρκαγιών στο εκλογικό αποτέλεσμα. Και είναι λογικό, αν σκεφτούμε ότι δίπλα στο μειονέκτημα των μετρήσεων τον Αύγουστο (που για λόγους δεοντολογίας δεν διενεργούνται) προσετέθη η εθνική τραγωδία από την πύρινη λαίλαπα, που αυτομάτως έθεσε εκτός δημοσκοπικού δείγματος περίπου το 15% του εκλογικού σώματος, αφού τόσο είναι -στους επτά νομούς της Πελοποννήσου και στην Εύβοια- το ποσοστό του εκλογικού πληθυσμού. Στα δύο αυτά μειονεκτήματα προστίθεται και το ψυχολογικό σοκ, η οργή, ο θυμός και η αγανάκτηση των πολιτών ολόκληρης της Ελλάδας.

Οι απαντήσεις υπό το κράτος της ακραίας συναισθηματικής φόρτισης σίγουρα δεν προσφέρονται για την εξαγωγή ψύχραιμων και ψυχρών συμπερασμάτων. Πιθανολογείται -και υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα συνεχίζονται οι πυρκαγιές ή δεν θα συμβεί κάτι επίσης «αναπάντεχο»- ότι μια πρώτη καθαρή, σοβαρή και αντικειμενική «ακτινογραφία» του εκλογικού σώματος θα έχουμε την τελευταία εβδομάδα προ των εκλογών. Μόνον που τότε, λόγω της απαγόρευσης να δημοσιεύονται τις τελευταίες 15 ημέρες πριν την ψηφοφορία δημοσκοπήσεις, οι πολίτες δεν θα μπορούν να τις πληροφορηθούν.

Αν, λοιπόν, αυτές τις ημέρες υφιστάμεθα πλύση εγκεφάλου από τις εν πολλοίς αναξιόπιστες έως και «πειραγμένες» σε ορισμένες περιπτώσεις δημοσκοπήσεις, καταλαβαίνετε τη «μαύρη προπαγάνδα» που θα ασκηθεί ιδίως το τελευταίο δεκαήμερο.

Ξεχάστε, λοιπόν, τις δημοσκοπήσεις. Άλλωστε, ούτε τα ίδια τα κομματικά επιτελεία τις πιστεύουν. Απλώς τις αξιοποιούν, κατά το δοκούν, ως επικοινωνιακό μέσο για να επηρεάσουν την κοινή γνώμη. Η μόνη πραγματική μέτρηση θα είναι αυτή της κάλπης. Δεν είναι τυχαίο ότι μέλος του στενού επικοινωνιακού επιτελείου του Μαξίμου υποστηρίζει ότι «το βράδυ των εκλογών θα εκπλαγούμε όλοι. Μπορεί η Ν.Δ. να κερδίσει με τέσσερις μονάδες, όπως μπορεί να κερδίσει το ΠΑΣΟΚ με δύο μονάδες. Μπορεί να υπάρχει αυτοδυναμία, άνετη, πάνω από 154 έδρες, μπορεί και να μην υπάρχει. Όλα παίζονται και όλα είναι ανοιχτά. Ακόμα και η πεντακομματική Βουλή, που τώρα θεωρείται δεδομένη, μπορεί στο τέλος να είναι τετρακομματική».

Τούτων δοθέντων, στο πολιτικό σκηνικό δημιουργείται μια ισορροπία τρόμου. Δεν είναι τυχαίο ότι ελάχιστοι πλέον συζητούν ως πιθανό ενδεχόμενο την ύπαρξη, μετεκλογικά, ισχυρής κυβέρνησης. Οι περισσότεροι ασχολούνται με τις πιθανές ή απίθανες κομματικές συνεργασίες που μπορεί να υπάρξουν.

Από αυτή την άποψη, κερδισμένοι είναι εκείνοι που επιθυμούν να «ελέγξουν» μετεκλογικά το πολιτικό παιχνίδι. Και είναι πολλοί. Από το λεγόμενο εκδοτικό κατεστημένο και την ονομαζόμενη διαπλοκή συμφερόντων έως τα «κέντρα» και τους παράγοντες που επιθυμούν να μανιπουλάρουν τις πολιτικοοικονομικές εξελίξεις, κρατώντας «αιχμάλωτη» την όποια κυβέρνηση ήθελε προκύψει.

Πέραν τούτων, όμως, υπάρχουν και αντικειμενικοί λόγοι -που είναι και οι κυρίαρχοι- οι οποίοι οδηγούν στην αλλαγή της σελίδας του πολιτικού σκηνικού, όπως αυτό γράφτηκε μετά τη Μεταπολίτευση.

Τα πολιτικά κόμματα -ιδίως τα δύο μεγάλα- έχουν μετατραπεί σε αποστεωμένους μηχανισμούς κατοχής και νομής της εξουσίας. Το πολιτικό τους προσωπικό στην καλύτερη περίπτωση είναι κουρασμένο και στη συνήθη εξωνημένο. Μια υπαλληλία συμφερόντων και ιδιοτέλειας. Αντιαισθητικό και δυσώδες, ενώ επ’ εσχάτοις δίνει και την εντύπωση του «κλουβιού με τις τρελές». Δείτε τη σύνθεση των ψηφοδελτίων και θα καταλάβετε. Γι’ αυτό και η διαφθορά φθάνει μέχρι το μεδούλι. Γι’ αυτό και το κράτος είναι οπερέτα. Γι’ αυτό και η δημόσια διοίκηση αποτελεί γάγγραινα που σαπίζει το κοινωνικό σώμα. Γι’ αυτό και ο παραγωγικός ιστός εμφανίζει τα ίδια συμπτώματα αρρυθμίας με τον κοινωνικό ιστό που έχει διαρραγεί. Γι’ αυτό, γι’ αυτό, γι’ αυτό…

Αλλά, και τα λεγόμενα μικρά κόμματα είναι προϊόν και συντελεστής της εκτεταμένης πολιτικής κρίσης, της βαθύτατης κοινωνικής αφασίας και της εθνικής αποπληξίας. Το ένα της κομμουνιστικής Αριστεράς (το ΚΚΕ) υπερασπίζεται ένα παρελθόν που θέλουμε να ξεχάσουμε και το άλλο της άκρας Δεξιάς (ο ΛΑΟΣ) ένα μέλλον που απευχόμαστε να ζήσουμε. Ακόμα και ο ΣΥΡΙΖΑ, που θέλει να εκφράσει τη λεγόμενη ανανεωτική δημοκρατική Αριστερά, όσο αρνείται να «μολυνθεί» από τον ιό του κυβερνητισμού, μοιάζει με κοτόπουλο βιομηχανικής πάχυνσης, αφού τα «συστατικά» του (Πάντζας, Παπαγιαννάκης, Ρινάλντι, Λαφαζάνης κ.ά.) μοιάζουν με πολιτικά κρεατάλευρα.

Υπάρχει λοιπόν ένα κενό εκπροσώπησης, υποαντιπροσώπευση το λένε οι δημοσκόποι, που όμως δεν εμφανίζεται οργανωμένα ούτε έχει ηγετικό πυρήνα που θα μπορούσε την κοινωνική δυναμική να τη μετατρέψει σε πολιτικό υποκείμενο εξουσίας. Η καταστροφή της Πελοποννήσου αποτελεί έναν ακόμα «κοιλόπονο», ισχυρό αυτήν τη φορά, όμως το μωρό αργεί μάλλον να γεννηθεί, ενώ φαίνεται να κυοφορείται και ως εξωμήτριο. Γι’ αυτό κρατήστε μικρό καλάθι όταν ακούτε τα «διαισθητικά ευρήματα» των δημοσκόπων να μετατρέπονται σε σενάρια ακυβερνησίας, υπερβολικής μεγέθυνσης των μικρών και υποχρεωτικής δίαιτας της Ρηγίλλης και της Χαριλάου Τρικούπη.

Είθισται οι Έλληνες όταν φθάνουν έμπροσθεν της κάλπης να σκέφτονται λιγότερο συναισθηματικά και περισσότερον υπολογιστικά. Ιδιαίτερα σήμερα, και κυρίως οι κάτοικοι των περιοχών που επλήγησαν, θέλουν η επόμενη μέρα της εθνικής καταστροφής να μην είναι μια μέρα που θα περιέχει και πολιτική ανασφάλεια. Θέλουν οι υποσχέσεις που δόθηκαν να τηρηθούν, θέλουν να πάρουν τις αποζημιώσεις τους, να ξαναχτίσουν με τη βοήθεια του κράτους τα σπίτια τους, να υλοποιηθούν τα προγράμματα ανασυγκρότησης που επαγγέλλονται τα δύο κόμματα εξουσίας. Αυτήν τη στιγμή υπάρχει ανασφάλεια. Είναι δύσκολο να φανταστούμε να θέλουν να υπάρξει και πολιτική αναταραχή.

Δυστυχώς για ορισμένους, ίσως και για πολύ περισσότερους απ’ όσους φανταζόμαστε ή καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις, η χώρα δεν βρίσκεται στα πρόθυρα μιας πολιτικής, κοινωνικής και εθνικής εξέγερσης. Το 2007 δεν είναι ούτε 1897 ούτε 1922. Μπορεί, όντως, το 1908 ή το 1923 να αποτελούσαν καθαρτήριο εθνικής αναγέννησης, όμως την σήμερον ημέρα αυτά είναι ιστορικές επέτειοι και όχι πιθανή πραγματικότητα.

Είναι άλλο η επιθυμία, το ευκταίο, και άλλο αυτό που πιθανότατα θα προκύψει από την κάλπη τη 16η Σεπτεμβρίου. Ορισμένοι, ίσως και οι πλέον εχέφρονες άμα και ιδεαλιστές, να θέλουν ένα μεγάλο, αλά Γερμανία, συνασπισμό. Ίσως να είναι και το πλέον συμφέρον για τον τόπο και το έθνος. Να ενώσουν τις δυνάμεις τους τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας και συνεπικουρούμενα και από άλλες τεχνοκρατικές -γιατί όχι και πολιτικά μετριοπαθείς- δυνάμεις να συμφωνήσουν σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα τομών, αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, οι οποίες εμφανίζονται και είναι περίπου κοινός τόπος για τη συντριπτική πλειονότητα των πολιτών. Ένα πρόγραμμα διετίας ή τριετίας που θα περιλαμβάνει την επίλυση προβλημάτων, όπως το Ασφαλιστικό, η παιδεία, το περιβάλλον κ.ά. Χωρίς τον φόβο του πολιτικού κόστους, αφού θα το αναλαμβάνουν εξ ημισείας, μια «πολιτική χούντα» -με περιορισμένο και προσδιορισμένο ορίζοντα και με συγκεκριμένο πρόγραμμα- θα μπορούσε να είναι ένα είδος ευλογίας για το πολιτικό σύστημα, την οικονομία, την κοινωνική συνοχή και την εθνική ευημερία.

Μια τέτοια εξέλιξη, πιθανότατα, θα έδινε και τη δυνατότητα να υπάρξει μια νέα αντιστοίχιση των πολιτικών δυνάμεων με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Είτε ενδυναμώνοντας τις πολιτικές δυνάμεις που θα έμεναν έξω από τον «μεγάλο συνασπισμό», υπό την προϋπόθεση της ολικής επανατοποθέτησής τους στο πολιτικό σύστημα, είτε δημιουργώντας τις συνθήκες να υπάρξει ένας νέος πολιτικός χώρος που θα συγκροτείτο από νέες δυνάμεις, από τμήματα των διάσπαρτων πολιτικών ομίλων και κοινωνικών κινημάτων, από ενεργούς πολίτες, αλλά και από δυνάμεις που θα απελευθερώνονταν είτε από τα δύο κόμματα εξουσίας είτε από την Αριστερά. Ακόμη και οι δύο μεγάλες παρατάξεις της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς θα μπορούσαν να ωφεληθούν στρατηγικά, αφού θα εμβαπτίζονταν σε μια νέα πολιτική κουλτούρα. Κυρίως, όμως, θα αναπροσάρμοζαν τις πολιτικές και τη φυσιογνωμία τους, εάν είχαν απαλλαγεί από το άχθος του πολιτικού κόστους που συνεπάγεται η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, ο διοικητικός εκσυγχρονισμός της και η ρύθμιση, αν όχι επίλυση, για την επόμενη δεκαετία ή εικοσαετία βασικών προβλημάτων της καθημερινότητας.

Επειδή, όμως, μάλλον όλα αυτά είναι πολύ καλά για να συμβούν, ετοιμαστείτε για ένα άγριο πολιτικό δεκαπενθήμερο. Το φίνις του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. ίσως είναι το πλέον πολωτικό των τελευταίων χρόνων. Το σίγουρο είναι πάντως -και εφόσον υπάρξει αυτοδυναμία- ότι ο Κ. Καραμανλής, εάν κερδίσει τις εκλογές, δεν θα έχει την ισχυρή εντολή που ζήτησε προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές για να κάνει μεταρρυθμίσεις. Θα είναι αποδυναμωμένος και ίσως μπει στον πειρασμό να «κλέψει» κάποιους βουλευτές του ΛΑΟΣ για να έχει τη δυνατότητα να κυβερνήσει. Τότε, όμως, ανοίγουν άλλα δυσάρεστα κεφάλαια.

Από την άλλη, ο Γ. Παπανδρέου, εφόσον κερδίσει αυτός τις εκλογές, έστω και με οριακή αυτοδυναμία, θα πρέπει να συγκροτήσει μια κυβέρνηση η οποία να εκπέμπει ένα μήνυμα «μεγάλου κεντροαριστερού συνασπισμού». Να είναι μια κυβέρνηση και μια διακυβέρνηση που θα στελεχώνεται από ευρύτερης αποδοχής προσωπικότητες, αλλά και θα υλοποιεί πολιτικές που εκφράζουν την κεντροαριστερή πλειοψηφία της κοινωνίας και δεν θα περιορίζεται στους τοίχους της Χαριλάου Τρικούπη.

Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι τις εκλογές θα τις κερδίσει αυτός που το θέλει περισσότερο. Προσώρας, φαίνεται να είναι η Ν.Δ. Ίσως επειδή είναι πιο διψασμένοι για εξουσία. Το ΠΑΣΟΚ συμπεριφέρεται σαν να θέλει λιγότερο τη νίκη. Ίσως επειδή πολλά στελέχη, αλλά και οπαδοί του, είναι κουρασμένα και κορεσμένα από την εξουσία. Ίσως γιατί σε ορισμένους υπάρχουν άλλες προτεραιότητες, προσωπικές ατζέντες και ιδιοτέλειες. Η κάλπη είναι, πάντως, μπροστά και είναι ανοιχτή.

Η Ν.Δ. όταν τις προκήρυξε είχε ένα προβάδισμα της τάξεως του 1,4% (αυτό έλεγαν οι μυστικές δημοσκοπήσεις των αρχών του Αυγούστου). Απομένει να δούμε πόσο το ελάττωσε ο Γ. Ζορμπάς και πόσο το έκαψαν οι πυρκαγιές.