Φελνίκος

Tα όσα αποκαλύπτονται τις τελευταίες ημέρες, για τη μαφία των φυλακών και τις σχέσεις βαρυποινιτών με κρατικούς υπαλλήλους, επιχειρηματίες και πολιτικούς, μόνον σε μελαγχολικές σκέψεις εμβάλλουν. Δίδεται η εντύπωση ότι η χώρα έχει μετατραπεί σε μια απέραντη χαβούζα.

Ολοένα και περισσότεροι πολίτες την προσομοιάζουν με κακόφημο χαμαιτυπείο, ενώ εδραιώνεται η πεποίθηση ότι πλέον λειτουργεί ως συναλλακτήριο παρά ως συντεταγμένη πολιτεία.

Η διαφθορά, η ανομία, η αναξιοκρατία, η απαξία θεσμών και ηθών κυριαρχούν σε κάθε έκφανση του δημόσιου βίου. Έχουν ποτίσει μέχρι μυελού οστέων το κοινωνικό σώμα και οι αναθυμιάσεις που αναδύονται από τα πυώδη αποστήματα κάνουν την ατμόσφαιρα ανυπόφορη.

Μικρή σημασία έχει η επισήμανση ότι οι κοινωνικοπολιτικές δυσπλασίες άρχισαν να διογκώνονται τη δεύτερη τετραετία Σημίτη και σήμερα είναι τόσον εξόφθαλμες ώστε προκαλούν αηδία και αναγούλα. Η σήψη είναι τόσο γενικευμένη και σκεπάζει τα πάντα, που είναι αμφίβολο εάν μπορεί να αντιμετωπιστεί ακόμη κι από μια κυβέρνηση αδιάφθορων.

Το πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας σήμερα δεν μπορεί να περιγραφεί με την παροιμία «το ψάρι βρομάει από το κεφάλι». Είναι, μάλιστα, λάθος να εντοπίζεται μόνον ή κυρίαρχα στις κάθε λογής ηγεσίες. Πρέπει να αναζητηθεί και πιο κάτω. Στους αρμούς, στους μεσοσπόνδυλους της κοινωνίας. Διαχέεται και στις πλείονες των περιπτώσεων εκπηγάζει από τα ενδιάμεσα στρώματα της γραφειοκρατίας του Δημοσίου, των υπουργείων και εν γένει του κρατικού μηχανισμού, περιλαμβανομένης, σε αυξημένο μάλιστα ποσοστό, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και της λεγόμενης κοινωνίας των πολιτών, όπως αυτή συναρθρώνεται σε φορείς, οργανώσεις και πρωτοβουλίες.

Δεν είναι τυχαίο ότι σχεδόν όλοι ψάχνουν να βρουν «πού υπάρχουν άκρες». Σχεδόν όλοι ρωτούν «ποιον έχουμε εκεί;», για να κάνουν τη δουλειά τους. Και πάντα, βέβαια, με το αζημίωτο για τον «ενδιάμεσο κρίκο». Και οι «ενδιάμεσοι κρίκοι» είναι πολλοί και όχι κατ’ ανάγκην πολιτικοί – όπως συνέβαινε παλαιότερα με την αθώα, όπως εκ των υστέρων αποδεικνύεται, εκδοχή των ρουσφετιών. Αποδεικνύονται δε και επικίνδυνοι, καθώς αυτή η δικτύωση διαφθοράς και ανομίας περιλαμβάνει, ως οργανικά τμήματά της, εγκληματίες, νονούς της νύχτας, ναρκέμπορους, εκβιαστές και πιθανότατα άτομα που βαφτίζουν εαυτούς τρομοκράτες.

Η Ελλάδα σήμερα είναι «χαλασμένη», το ίδιο και οι περισσότεροι πολίτες της. Η Ελλάδα του «κονέ» ουδεμία σχέση έχει με την Ελλάδα όπως ήταν ακόμη και πριν από 20 χρόνια. Έχει επέλθει μια ποιοτική, επί τα χείρω, μεταβολή.

Αυτή η ποιοτική υποβάθμιση της δημοκρατίας -σε συνδυασμό με τη βαθιά οικονομική κρίση, τον κοινωνικό εκπεσμό και τα γενικευμένα αισθήματα ανασφάλειας είτε λόγω των επαπειλούμενων αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις και το Ασφαλιστικό είτε εξαιτίας των προβλημάτων που προκαλεί στην καθημερινότητα η έξαρση της βίας και της λαθρομετανάστευσης- μόνον χειρότερα προοιωνίζεται για τον δημόσιο βίο.

Και το πρώτο οχυρό που, κατά πώς φαίνεται, θα πέσει είναι αυτό του υφιστάμενου πολιτικο-κομματικού συστήματος. Στις επερχόμενες εκλογές όλα συνηγορούν ότι θα υπάρξει αλλαγή βάρδιας στην εξουσία. Ουδείς, όμως, εγγυάται ότι η πολιτική μεταβολή στο επίπεδο της διακυβέρνησης είναι ικανή να γιατρέψει και τις χρόνιες δυσπλασίες από τις οποίες ταλαιπωρείται η χώρα. Ενδεχομένως πρόσκαιρα να υπάρξει μια ανακούφιση, ένας διαφορετικός αέρας στην ψυχολογία των πολιτών.

Αν όμως η κυβερνητική αλλαγή δεν συνδυαστεί μ’ ένα ευρύτερο κίνημα πολιτικής, ηθικής και μορφωτικής αναγέννησης, βαθιές τομές σε θεσμούς και λειτουργίες του κράτους και του επιχειρείν και -το κυριότερο- ανελέητο χτύπημα κάθε μορφής παραβατικότητας, είναι σίγουρο ότι έπειτα από λίγο θα «ρουφηχθεί» από την υφιστάμενη «χαβούζα».

Μια τέτοια εξέλιξη θεωρείται βέβαιον ότι θα δώσει ευκαιρίες και χώρο για να αναπτυχθούν νέα πολιτικά σχήματα που θα αντικαταστήσουν τα υφιστάμενα. Τα αυξανόμενα φαινόμενα δυσπιστίας, απαξίωσης και απόρριψης των δύο μεγάλων κομμάτων εξουσίας, αλλά και των μικρότερων κοινοβουλευτικών σχηματισμών, αποτελούν -πλην των άλλων- και πρόδρομα σήματα για το νέο που κυοφορείται.

Αν καταφέρει ο Γ. Παπανδρέου, που προβάλλει ως το αδιαφιλονίκητο φαβορί να αντικαταστήσει τον Κ. Καραμανλή στην πρωθυπουργία, να ηγηθεί μιας τέτοιας ηθικής, πνευματικής, πολιτικής και αξιακής σταυροφορίας, τότε ενδεχομένως να μακροημερεύσει στην εξουσία και πάντως σίγουρα θα κερδίσει την υστεροφημία του, στοίχημα που -απ’ ό,τι φαίνεται- τουλάχιστον προσώρας έχει απολέσει ο Κ. Καραμανλής.

Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει να ταυτίσει το κυβερνητικό του μέλλον με τα ζέοντα προστάγματα της εποχής και τα αγωνιώδη αιτήματα κάποιων «καθαρών» τμημάτων (πείτε τα πρωτοπορία, ελίτ, μειοψηφία ή όπως αλλιώς θέλετε να ονοματίσετε τους λίγους, είναι αλήθεια, ανθρώπους που επιμένουν να σκέπτονται και να δρουν πέραν του... νατηβρουμισμού) της κοινωνίας.

Ταυτόχρονα, βέβαια, θα πρέπει πέραν του νέου κοινωνικού οράματος, που είναι απαραίτητο ως σηματωρός της νέας πορείας, να υλοποιήσει ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που θα αποτελέσει τη νέα λοκομοτίβα οικονομικής ανάπτυξης, από την οποία θα πρέπει να ωφεληθούν πρωτίστως τα χαμηλόμισθα και εν πολλοίς παραπεταμένα λαϊκά στρώματα.

Αυτό είναι απαραίτητο για να έχει εξασφαλισμένη τη λαϊκή υποστήριξη, χωρίς την οποία δύσκολα -ειδικά στις σημερινές συνθήκες κρίσης- θα μπορέσει να διατηρηθεί στην εξουσία. Εάν ο Γ. Παπανδρέου αφεθεί στην ευωχία που προκαλεί η περίπου προεξοφλημένη επάνοδος του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, είναι σίγουρο ότι πολύ σύντομα θα σπάσει τα μούτρα του.

Τώρα που όλοι οι οιωνοί είναι υπέρ του, πρέπει να δρομολογήσει και να πυροδοτήσει διαδικασίες σύγκρουσης με οτιδήποτε σάπιο, διεφθαρμένο και άνομο. Εάν ακούσει τις Σειρήνες της δήθεν «ήρεμης δύναμης», πολύ σύντομα θα διαπιστώσει ότι αυτές τού γλυκοψιθύριζαν στο αυτί από ιδιοτέλεια.

Όσοι από τώρα στήνουν μηχανισμούς συνδιαλλαγής για αύριο είναι αυτοί που τάσσονται υπέρ τού να αφεθούν τα πράγματα ως έχουν. Και είναι αρκετοί αυτοί, και μάλιστα πολλοί τέτοιοι «κανονιστάκηδες» ήδη προβάλλονται ως οι αυριανοί ισχυροί πόλοι της εξουσίας σε κυβερνητικό ή κρατικό επίπεδο. Εάν ο Γ. Παπανδρέου δεν φροντίσει από τώρα να λάβει αποστάσεις απ’ όλους αυτούς ή τέλος πάντων δεν τους συνετίσει εγκαίρως, τότε αύριο ίσως βρεθεί αιχμάλωτός τους.

Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σ’ ένα μεταίχμιο. Δεν μπορεί να συνεχίσει να πορεύεται με την ίδια ρότα. Χρειάζεται καινούργιο αζιμούθιο. Όσοι πιστεύουν ότι αρκεί μια κυβερνητική μεταβολή και μόνον για να διορθωθούν τα πράγματα είναι είτε ανιστόρητοι είτε ιδιοτελείς. Κυρίως όμως είναι κρετίνοι, αν θεωρούν ότι η δική τους ιδιοτέλεια θα ευδοκιμήσει επειδή δήθεν είναι πιο ικανοί, πιο έμπειροι ή επειδή ο σοσιαλισμός περιέχεται στον τίτλο του κόμματος.

Εάν ο Γ. Παπανδρέου είναι αποφασισμένος όντως να ηγηθεί μιας προσπάθειας να μη βουλιάξει η Ελλάδα, όπως λέει το σύνθημά του, τότε θα πρέπει να εντατικοποιήσει τους ρυθμούς συγκρότησης του νέου μπλοκ εξουσίας.

Δεν αρκούν οι δηλώσεις για το τι θα πράξει αύριο. Θα πρέπει από σήμερα κιόλας να ταυτισθεί με πρωτοβουλίες και κινήσεις που θα στοχεύουν στην ανάδειξη νέων ηγεσιών παντού, μέσα από λαϊκές, δημοκρατικές και όσο το δυνατόν πιο μαζικές διαδικασίες.

Αντί των επαφών κορυφής του ίδιου ή των παρασκηνιακών διομολογήσεων ηγετικών του στελεχών με παράγοντες και συμφέροντα που έχουν συνηθίσει να επηρεάζουν τα του δημοσίου βίου, θα πρέπει να ανοίξει το παιχνίδι στη βάση, στρατεύοντας και διαπαιδαγωγώντας όσο το δυνατόν περισσότερα τμήματα του πληθυσμού στο νέο αζιμούθιο με το οποίο πρέπει να πορευτεί η χώρα.

Καλά είναι τα παρασκηνιακά παιχνίδια, καλές είναι οι διευθετήσεις ή οι συμφωνίες, όμως εάν μείνουν, αυτός και τα στελέχη του, μόνον σ’ αυτά, το μόνο που θα έχουν εξασφαλίσει είναι -πέραν της εκλογικής νίκης- και τον σίγουρο, έπειτα από λίγο, πολιτικό τους θάνατο.

Και τότε, επειδή η κοινωνία θα έχει στομώσει, αλλά και επειδή πιθανότατα το κράτος θα έχει χρεοκοπήσει εξαιτίας των ελλειμμάτων και του υπέρογκου δημόσιου χρέους, μηδέ αποκλειομένης κάποιας «εθνικής περιτομής» στον τομέα των εξωτερικών υποθέσεων, το επόμενο αίτημα των πολιτών δεν θα είναι -όπως έχουμε μετά τη Mεταπολίτευση συνηθίσει- η δικομματική εναλλαγή, αλλά ένα νέο Γουδί, ένα νέο 1909.

Μια τέτοια εξέλιξη ίσως να ήταν και καλοδεχούμενη, καθώς σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος της ακροδεξιάς εκτροπής, ο οποίος -εκτός από τα εσωτερικά κοινωνικοπολιτικά ελλείμματα- αιμοδοτείται και από την παγκόσμια οικονομική κρίση και τη γενικευμένη ανασφάλεια.

Βεβαίως, και για να είμαστε δίκαιοι, η προσπάθεια για να αναστοχαστεί το έθνος και να υπάρξει ανατροπή του υφιστάμενου φθισικού καθεστώτος δεν μπορεί να γίνει από έναν άνθρωπο ή μια κομματική ή κυβερνητική ηγετική ομάδα.

Aπαιτείται και η συνδρομή όλων όσοι διαπιστώνουν το αδιέξοδο. Χρειάζεται εκ παραλλήλου με την πολιτικο-κομματική αντιπαράθεση να στηθούν παντού δίκτυα, κάθε μορφής, που με τις πρωτοβουλίες τις οποίες θα αναλαμβάνουν και τα αιτήματα τα οποία θα διατυπώνουν να λειτουργούν είτε ως δοκοί αντιστήριξης είτε ως χειροβομβίδες ανατίναξης των συμβιβασμών και των εκπτώσεων που θα εμφανίζονται. Χρειάζεται μια μορφωτική, πολιτιστική, αξιακή, αισθητική, παιδαγωγική επανάσταση, η οποία θα βαδίζει πλάι πλάι με την πολιτική ανατροπή και την παραγωγική ανασυγκρότηση.

Διαφορετικά, εάν τα πράγματα αφεθούν ως έχουν προκειμένου να υπάρξει μια απλή κυβερνητική εναλλαγή, τότε τα... βλαστάρια των Βλαστών θα μας... τρομπουκίσουν όλους.