Φελνίκος

Υπάρχουν περιπτώσεις που οι σχολιαστές του δημόσιου βίου αισθάνονται δυσάρεστα επειδή δικαιώνονται οι προβλέψεις τους. Αυτό το αίσθημα με διακατέχει τούτη τη στιγμή. Από τον Ιανουάριο είχα «προφητέψει» το επερχόμενο κακό.

Σε ανύποπτη στιγμή -πριν αρχίσουν τα ρεπορτάζ και ο «κυβερνητικός προβληματισμός»-, προσπάθησα να ερμηνεύσω την παρατεταμένη ανομβρία με πολιτικούς όρους! Όχι μία ούτε δύο, αλλά τρεις και τέσσερις φορές είχα επισημάνει τον ρόλο του «τυχαίου» στην Ιστορία και κατ’ επέκτασιν στις πολιτικές εξελίξεις. Χειμώνας χωρίς νερά σημαίνει καλοκαίρι με φωτιές. Τόσο απλό. Και φωτιές το καλοκαίρι, με τη γη στεγνή, σημαίνει πυρκαγιές. Και πυρκαγιές σημαίνει κράτος-μπάχαλο.

Αποδεδειγμένα, στα ακραία φαινόμενα, ο κρατικός μηχανισμός δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Οι πολιτικές ανεπάρκειες γίνονται κοινός τόπος των εκτιμήσεων όλων και μόνιμα χαμένες βγαίνουν οι κυβερνήσεις που φέρουν και το βάρος της αποτελεσματικής διαχείρισης των όποιων κρίσεων. Διαχρονικά οι πολίτες τούτης της χώρας έχουμε πάντα την ίδια στυφή γεύση. Όταν βρέχει, πνιγόμαστε. Και όταν υπάρχει φωτιά, καιγόμαστε. Οι περιγραφές, οι εικόνες, τα ρεπορτάζ καταστροφής, μαζί με τις ανεπάρκειες του κρατικού μηχανισμού και τον πολιτικό σκυλοκαβγά είναι βγαλμένα από καρμπόν. Θαρρείς και ο χρόνος περνά δίπλα μας. Και δεν μας αγγίζει. Δεν μας διορθώνει. Όλα αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν. Μια ζωή επιμηθείς, ποτέ προμηθείς κι ας περισσεύουν οι Κασσάνδρες.

Έχοντας αυτά ως βάση είχα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Καραμανλής, εάν δεν θέλει να αποφύγει ένα κολασμένο καλοκαίρι, θα πρέπει να προσφύγει πρόωρα, πριν το καλοκαίρι, στις κάλπες. Εάν δεν ήθελε να παίξει κορόνα-γράμματα την εκλογική νίκη της Ν.Δ., έπρεπε να αποφύγει το «τυχαίο» (το οποίο στην περίπτωσή μας -καύσωνας, πυρκαγιές, μπλακ άουτ, λειψυδρία- ήταν προβλέψιμο) να καταστεί παράγων διαμόρφωσης του εκλογικού αποτελέσματος. Η πολιτική ιστορία βρίθει, άλλωστε, από παραδείγματα ανεπιτυχών ή επιτυχών χειρισμών έκτακτων γεγονότων που ανέτρεψαν βεβαιότητες. Το παράδειγμα του Αθνάρ μετά τη βόμβα στο τρένο της Μαδρίτης και του Σρέντερ στις πλημμύρες στη Γερμανία είναι κλασικά παραδείγματα ανατροπών των πολιτικών εξελίξεων.

Η απλή έως απλοϊκή αυτή προσέγγιση προσέκρουε στα ευρήματα των δημοσκόπων, τις αναλύσεις των επαγγελματιών της επικοινωνίας, τις πάσης φύσεως ανάγκες των ανθρώπων της νέας διακυβέρνησης και την αμετροέπεια της εξουσίας. Οι γαλάζιοι πίστευαν ότι έχουν τη δεύτερη νίκη στο τσεπάκι και συζητούσαν μόνον για την τρίτη. Φαντασιώνονταν με μια εικοσαετία -αλά ΠΑΣΟΚ- της Ν.Δ. Θεωρούσαν ότι ο αντίπαλος είναι ριγμένος στο καναβάτσο, αν δεν τον είχαν βγαλμένο εκτός αγώνα με νοκ άουτ.

Πόνταραν στην εσωστρέφεια του ΠΑΣΟΚ και όχι στο σχέδιο το δικό τους. Στην αδυναμία του Γ. Παπανδρέου και την παντοδυναμία του Κ. Καραμανλή. Μέχρι που ήρθαν τα ομόλογα και τώρα οι πυρκαγιές. Ο εκλογικός περίπατος άρχισε να γίνεται ντέρμπι και από αύριο θρίλερ που δεν μπορείς να μαντέψεις τον δολοφόνο πριν σου αποκαλυφθεί στην τελευταία σκηνή. Τώρα εύχονται ο εφιάλτης να τελειώσει γρήγορα και κυρίως να μην επαναληφθεί. Αν έχουμε δεύτερο ή και τρίτο «επεισόδιο», αποχαιρέτα τον Σεπτέμβριο που χάνεις για να έχεις αυξημένες πιθανότητες εκλογικής επιτυχίας. Οι πρόωρες εκλογές θα διαγραφούν οριστικά από την ατζέντα Καραμανλή και ο Μάρτιος θα γίνει μονόδρομος. Και μην πουν ορισμένοι ότι αυτή ήταν εξαρχής η απόφαση Καραμανλή. Κουραφέξαλα.

Όλοι αυτοί, που τις τελευταίες ημέρες βγαίνουν και λένε ότι ο Καραμανλής όταν έλεγε «οι εκλογές θα γίνουν στην ώρα τους» εννοούσε τον Μάρτιο του 2008, λένε αρλούμπες. Απλώς ο Καραμανλής είδε ότι δεν έχασε απλώς το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού, αλλά πάγωσε και κάθε κυβερνητική ή κρατική δραστηριότητα. Γνωρίζοντας όλοι ότι σε λιγότερο από 100 ημέρες θα στηθούν οι κάλπες, το έριξαν στον νυν υπέρ πάντων προεκλογικό αγώνα. Ταυτόχρονα, η παρατεταμένη προεκλογική περίοδος αφαιρούσε από τον Καραμανλή τη δυνατότητα να μεταθέσει για αργότερα, ας πούμε τον Μάρτιο, τις εκλογές, εάν εκτιμούσε ότι το πολιτικό κλίμα δεν ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκό για τον ίδιο και τη Ν.Δ. Η βεβαιότητα προσφυγής στις κάλπες τον Σεπτέμβριο ουσιαστικά τον παγίδευε. Εάν δεν τις έκανε, δεν θα μπορούσε να «μαζέψει» τον κρατικό, κυβερνητικό και κομματικό μηχανισμό, ενώ θα ήταν ευάλωτος στην προπαγάνδα του ΠΑΣΟΚ ότι «δεν τις κάνει επειδή φοβάται πως θα χάσει».

Ο Καραμανλής θέλει να πάει σε εκλογές τον Σεπτέμβριο κι ας υποστηρίζουν κάποιοι δήθεν τελάληδες της σκέψης του το αντίθετο. Εάν ήθελε να «κόψει μαχαίρι» την εκλογολογία θα μπορούσε να βγει και να δηλώσει ευθέως ότι οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας και όχι να προσφεύγει σε χρησμούς του τύπου «στην ώρα τους», που δίνουν την ευκαιρία στον καθένα να τους ερμηνεύει όπως θέλει.

Εάν δεν ήθελε το «έτσι και γιουβέτσι», θα έβγαινε πολύ απλά και θα δήλωνε ότι η κυβέρνηση έχει μπροστά της ακόμη 9-10 μήνες σκληρής δουλειάς. Θα τράβαγε το αυτί στους υπουργούς του που καταναλώνουν τον χρόνο τους όχι παραγωγικά, αλλά σεναριολογώντας. Θα κατηγορούσε τον Γιώργο Παπανδρέου ότι μπορεί να συνεχίσει να ονειρεύεται, όπως ο πεινασμένος, καρβέλια (εκλογές) και θα τόνιζε ότι ο ίδιος έχει μια πολύ σοβαρή υπόθεση να διεκπεραιώσει: να κυβερνήσει τη χώρα. Όσο δεν το κάνει είναι αυτός που τροφοδοτεί την εκλογολογία. Απλώς, αντιλαμβανόμενος ότι τώρα αυτή η στιγμή γυρίζει μπούμερανγκ, αλλάζει τακτική.

Γι’ αυτό και μόνον γι’ αυτό τον λόγο τις τελευταίες ημέρες άρχισαν ορισμένοι υπουργοί να ερμηνεύουν τον χρησμό της «ώρας» του Καραμανλή ως «εκλογές τον Μάρτιο». Κάλλιο αργά -που το σκέφτηκαν- παρά ποτέ. Μόνον που τώρα με τις πυρκαγιές το πράγμα δυσκολεύει ακόμη περισσότερο. Δεν θα ασχοληθούμε με τις οικολογικές ή άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις καθαυτές. Είναι προφανείς και μπορεί ο καθένας να τις φανταστεί.

Θα προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε το πολιτικό ναρκοπέδιο που δημιουργείται. Το επιχείρημα -και του Καραμανλή- υπέρ των φθινοπωρινών εκλογών και έπειτα από τη συντομότερη δυνατή προεκλογική περίοδο ήταν ότι, παρά τις Κασσάνδρες, τα χειρότερα του καλοκαιριού θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Η διάθεση του λαού μετά τα μπάνια είναι πιο χαλαρή. Δεν έχουν αρχίσει τα οικονομικά ζόρια που συνεπάγεται κάθε νέα περίοδος (σχολικά έξοδα, θέρμανση κ.ά.). Και το κυριότερο, εάν αντιμετωπιστεί το «απρόβλεπτο» το καλοκαίρι, ουδείς μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα έχουμε κάποιο άλλο «τυχαίο» τον χειμώνα. Ως σκέψη ακούγεται λογική. Αν αποφύγεις το κάψιμο του καλοκαιριού, είναι βλακεία να πας να πνιγείς τον χειμώνα.

Τελικά οι πυρκαγιές δε απεφεύχθησαν. Και όχι μόνον δεν απεφεύχθησαν, αλλά αντίθετα προδιαθέτουν για έναν πιο καυτό χειμώνα. Με τη γη καμένη και τα δάση ελαττωμένα είναι σίγουρο ότι αν έχουμε ακραία -βροχερά- φαινόμενα θα πλημμυρίσουμε. Η εμφανισθείσα ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού θα επαναληφθεί. Αντί για το κόστος από ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο θα έχει να «πληρώσει» δυο φορές. Επιπλέον, θα πρέπει να καταθέσει έναν προϋπολογισμό που να ευθυγραμμίζεται και με τις υποσχέσεις που έχει δώσει στην κοινότητα, προκειμένου να βγει η χώρα από την επιτήρηση. Το Ασφαλιστικό, οι αλλαγές στην αγορά εργασίας, η συνέχιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και οι άλλες «μεταρρυθμίσεις» συνεπάγονται πολιτικό κόστος. Θα μπορούσε να το αποφύγει αν είχε πρώτον την ηθική νομιμοποίηση -που την έχασε με τα ομόλογα- και δεύτερον το πλεονέκτημα της αποτελεσματικότητας να διαχειριστεί κρίσεις – που το χάνει με τον τρόπο που μέχρι τώρα αντιμετώπισε τις πυρκαγιές.

Η έννοια της ασφάλειας είναι πλέον βασική παράμετρος στην απόφαση των πολιτών μπροστά στις κάλπες. Παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο με τα θέματα της οικονομίας, της «τσέπης». Ένα τρίτο αρνητικό στοιχείο για την κυβέρνηση είναι ότι πλέον αμφισβητούνται οι υπουργοί που έχουν την ευθύνη για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Και ο μεν Πολύδωρας είχε «καεί» από τη συμπεριφορά της Αστυνομίας, όμως οι φλόγες της πυρκαγιάς «καίνε» και δύο κατεξοχήν στυλοβάτες του νεο-καραμανλισμού· τους Πρ. Παυλόπουλο και Δ. Σιούφα.

Άσχετα από την έκταση της προσωπικής τους ευθύνης, η κριτική συμβολοποιείται στο πρόσωπό τους. Με τον Τσιτουρίδη εκτός, με το οικονομικό επιτελείο «γρατσουνισμένο» εξαιτίας των ομολόγων, με τη Γιαννάκου «τραυματισμένη» ένεκα των αντιδράσεων της εκπαιδευτικής κοινότητας στις αλλαγές που προώθησε, με τον Πολύδωρα «λαβωμένο» και τώρα με τους Παυλόπουλο, Σιούφα «στιγματισμένους», ο Κ. Καραμανλής δεν πρέπει να αισθάνεται και ιδιαίτερα ευτυχής. Αν σ’ αυτά προστεθεί και η ακατάσχετη εκλογολογία των υπολοίπων, δεν βλέπω πόσο μπορεί να αντέξει η κυβέρνηση να κυβερνά χωρίς να χάνει σε αξιοπιστία και ψήφους.

Αυτό που ήθελε ο Καραμανλής να συμβεί στο ΠΑΣΟΚ τελικά συνέβη στον ίδιο. Θα πάει στις εκλογές με τη Ν.Δ. «καμένη από το ζέσταμα». Έχασε το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού και ο χρόνος αποδεικνύεται εχθρός του. Σήμερα η εικόνα της κυβέρνησης δεν είναι καλή. Αύριο μπορεί να γίνει χειρότερη. Αυτό και μόνον αρκεί για να δίνει στο ΠΑΣΟΚ δυνάμεις. Αντί να κουράζεται η αντιπολίτευση, θα πολλαπλασιάζει τις επιθέσεις της. Από κάθε σφάλμα της κυβέρνησης θα παίρνει δύναμη.

Οι εκλογές τον Σεπτέμβριο παραμένουν λοιπόν η μόνη εκλογικά ορθή τακτική. Αρκεί να μη συμβούν κι άλλα…