Φελνίκος

O πρωθυπουργός το διαψεύδει. Ο υπουργός Οικονομικών το διαψεύδει. Το ΔΝΤ διά στόματος Στρος-Καν, η Κομισιόν μέσω Μπαρόζο και η ΕΚΤ διά του Τρισέ, όλοι το διαψεύδουν. Κι όμως, όλοι -δημοσιολογούντες, αναλυτές και πολιτικοί, εγχώριοι και της αλλοδαπής-, επιμένουν ότι η Ελλάδα το 2013 θα αναδιαρθρώσει το χρέος της, «κουρεύοντας» τα ομόλογά της. Είναι πράγματι αξιοπερίεργο, άμα και ενοχλητικό, αυτό που συμβαίνει μ’ αυτή τη χορωδία της καταστροφής. Οι ίδιοι άνθρωποι με άλλη παρτιτούρα, εξίσου μονότονη και κακόηχη.

Για έναν χρόνο ήταν η πτώχευση της χώρας, η έξοδος από το ευρώ και η επιστροφή στη δραχμή. Τώρα είναι η αναγκαστική αναδιάρθρωση. Το 2013. Τουλάχιστον άλλαξαν τον χρόνο που θα συμβεί το κακό. Η χρεοκοπία προφητευόταν για την επόμενη μέρα, την επόμενη βδομάδα, τον επόμενο μήνα. Τώρα μας δίνουν περιθώριο δύο χρόνων. Ούτε καν λαμβάνουν υπ’ όψιν τους ότι σε δύο χρόνια μπορούν να έλθουν τα πάνω κάτω.

Ξεχνούν ότι η οικονομία δεν είναι μόνον ποσοστά, καμπύλες και οικονομετρικά μοντέλα. Ξεχνούν ότι η ψυχολογία παίζει καθοριστικό ρόλο. Λησμονούν ότι η Ελλάδα είναι μέλος ενός μεγάλου κλαμπ, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει εταίρους και διεθνείς συμμάχους, που έχουν συμφέρον να πετύχει το «πείραμα». Δεν (θέλουν να) θυμούνται ότι υπάρχει κυβέρνηση, που εφαρμόζει ένα επώδυνο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και ετοιμάζει ένα καινούργιο, πιο φιλόδοξο, το οποίο θα φέρει προς ψήφισιν στη Βουλή στις 15 Μαΐου.

Τι λένε οι Κασσάνδρες; «Το πρόγραμμα δεν βγαίνει». Και γιατί δεν βγαίνει; Επειδή η ύφεση είναι μεγάλη, τα έσοδα από φορολογία μειώνονται και η κοινωνία δεν αντέχει άλλες περικοπές. Επίσης, επειδή η κυβέρνηση διστάζει, αφού η πολιτική της συναντά αντιστάσεις, ακόμα και μεταξύ υπουργών!

Με απλά λόγια, η κυβέρνηση έχει φτάσει σ’ ένα οριακό σημείο, καθώς αμφισβητούνται και η πολιτική της και η σύνθεσή της. Η πολιτική της συνδέεται άμεσα με το μνημόνιο, άρα είναι δύσκολο ν’ αλλάξει, καθώς στην περίπτωση αυτή θα αναιρούσε τις μέχρι τούδε επιλογές της. Το ν’ αλλάξει η σύνθεση της κυβερνήσεως είναι εύκολο. Αρκεί μια απόφαση του πρωθυπουργού.

Ας πούμε ότι γίνεται ανασχηματισμός και είναι μεγάλος, δομικός, ριζικός, όπως θέλετε πέστε τον. Θα σταματήσουν η γκρίνια, η δυσθυμία και οι αντιστάσεις; Κομμάτι δύσκολο. Οι ανασχηματισμοί, όπως και τα θαύματα, κρατούν τρεις μέρες και τα μεγάλα τέσσερις. Αυτό που χρειάζεται η χώρα δεν είναι ν’ αλλάξει σύνθεση το Υπουργικό Συμβούλιο. Σαφώς πιο ικανοί και αποτελεσματικοί υπουργοί χρειάζονται, για να έλθουν εις πέρας το πρόγραμμα εξόδου από την κρίση και η ανόρθωση της χώρας. Αυτό δεν χωρεί καμία αμφιβολία.

Αρκεί, όμως, αυτό; Ας υποθέσουμε ότι ο Γ. Παπανδρέου βρίσκει τους καλύτερους δυνατούς υπουργούς, τους πιο εργατικούς, τους πιο αποφασιστικούς, ακόμα κι αν αυτοί δεν είναι πολιτικοί, αλλά τεχνοκράτες με γνώσεις και επάρκεια. Έπειτα από μερικές μέρες, άντε βδομάδες, είναι σίγουρο ότι θα έχουμε πάλι την ίδια καταθλιπτική ατμόσφαιρα.

Ας μη γελιόμαστε, η κυβέρνηση χρειάζεται και άλλους υπουργούς, αλλά κυρίως χρειάζεται άλλη ατμόσφαιρα μέσα στην οποία θα παράγεται το κυβερνητικό έργο. Όσο η αμφισβήτηση παραμένει ως προς το σχέδιο και την πολιτική της κυβερνήσεως, ακόμη και ο πιο ριζικός ανασχηματισμός δεν πρόκειται ν’ αλλάξει τη φορά των πραγμάτων.

Μπορεί ν’ αλλάξει η ατμόσφαιρα, το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται το κυβερνητικό έργο και διεξάγεται η πολιτική αντιπαράθεση, χωρίς η χώρα να κινδυνεύσει;

Μ’ έναν μόνον τρόπο. Με την καταστολή της αμφισβήτησης. Κι αυτή -εφόσον δεν μπορεί να υπάρξουν πολιτική συνεννόηση και συναίνεση τουλάχιστον από την αξιωματική αντιπολίτευση- επιτυγχάνεται μόνον με προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία. Στη δημοκρατία, αυτή είναι η διέξοδος.

Ας αποφασίσει ο λαός τι θέλει. Αν θεωρεί ότι ο Αντ. Σαμαράς μπορεί να τα καταφέρει καλύτερα από τον Γ. Παπανδρέου, ας δώσει σ’ αυτόν την εντολή. Αν πιστεύει ότι το κόμμα της Ν.Δ. είναι πιο ικανό από το ΠΑΣΟΚ να βγάλει τη χώρα από την κρίση, ας υπερψηφίσει αυτό. Αν πιστεύει ότι έχουν δίκιο η Αλ. Παπαρήγα και ο Αλ. Τσίπρας ας διαλέξει την Αριστερά.

Ας αναλάβει ο λαός, με την ψήφο του, τις ευθύνες. Δεν αρκεί να γκρινιάζει. Πρέπει, ως κυρίαρχος που είναι, να αποφασίσει ο ίδιος για το μέλλον του. Αν θέλει να σωθεί, ας αποφασίσει ποιοι νομίζει ότι μπορούν να τον σώσουν. Αν θέλει να «αυτοκτονήσει», δικαίωμά του είναι κι αυτό. Τα μόνα που δεν μπορούν να συνεχιστούν είναι η γκρίνια και η αμεριμνησία.

Δυστυχώς, είτε το θέλουμε είτε δεν το θέλουμε, βρισκόμαστε σ’ έναν ιδιότυπο πόλεμο. Μόνον που αυτός διεξάγεται με μπόλικο χαβαλέ. Ή θα υπάρξουν πολεμικός συναγερμός και αντίστοιχο αίσθημα σε πολιτικούς και λαό, αλλά και σε διαδικασίες διακυβέρνησης, ή καλύτερα να το πάρουμε απόφαση ότι… στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή. Αυτό που δεν έγινε στις εκλογές του 2009 πρέπει να γίνει σήμερα. Τότε υπήρχε η εντύπωση ότι αρκούσε ν’ αλλάξει χέρια το γκουβέρνο και όλα θα έφτιαχναν. Σήμερα όλοι συνειδητοποιούν ότι δεν ήταν και δεν είναι έτσι τα πράγματα.

Απαιτείται μια νέα θεώρηση. Ρεαλιστική, υπεύθυνη και -κυρίως- συμβατή με τα δεδομένα της κρίσης. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να δηλώνεται συμπάθεια στον «ακραίο» λόγο του Αλ. Παπαδόπουλου και ταυτόχρονα να εγκαλείται η κυβέρνηση επειδή λαμβάνει επώδυνες αποφάσεις.

Ο διχασμός αυτός μία μόνη εξήγηση έχει: ότι υπάρχει δυσπιστία στο πολιτικό προσωπικό και στο σχέδιο που αυτό έχει για την υπέρβαση της κρίσης. Ας βγουν, λοιπόν, όλοι οι λεβέντες στην πίστα. Κι ας διαλέξει ο λαός ποιος χορεύει καλύτερο ζεϊμπέκικο. Ας βγουν τα παραδοσιακά κόμματα και οι επίδοξοι «σωτήρες του λαού» και ας παρουσιάσουν την πραμάτεια τους ώστε να διαλέξουν οι πολίτες.

Μάλιστα, είναι περίεργο που τουλάχιστον η αξιωματική αντιπολίτευση δεν ζητά εκλογές. Όταν καταγγέλλει ότι η πολιτική της κυβερνήσεως ζημιώνει τη χώρα, θα έπρεπε όχι απλώς να απαιτεί εκλογές, αλλά και να επιδιώκει με κάθε θεμιτό τρόπο τη διεξαγωγή τους.

Η προσφυγή στις κάλπες μέχρι πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου θα ήταν πράξη ανευθυνότητας και καταστροφική. Τώρα που πήραμε την επιμήκυνση, το επιτόκιο και την ευελιξία του μηχανισμού, αποτελεί πράξη αυτοπροστασίας και της κυβερνήσεως. Χρειάζεται επαναβεβαίωση της εμπιστοσύνης του λαού για να μπορέσει να αποδώσει η πολιτική της.

Ο Γ. Παπανδρέου έχει να διαλέξει ανάμεσα στον αργό θάνατο και στη δυναμική επανεκκίνηση. Η ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος δημοσιονομικής σταθερότητας (2012-2015) τού δίνει τη δυνατότητα να διαλύσει την αμφισβήτηση και να θέσει όλους, κόμματα και πολίτες, προ των ευθυνών τους.

Επειδή η θητεία της παρούσης κυβερνήσεως λήγει το 2013, είναι πολιτικά τίμιο, αλλά και ορθό, να ζητήσει αυτό να ψηφιστεί τουλάχιστον και από την αξιωματική αντιπολίτευση, η οποία οιονεί είναι ο εναλλακτικός πόλος διακυβέρνησης.

Δεν αρκεί η κυβέρνηση να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης μόνον από τους δικούς της βουλευτές, χρειάζεται έστω και ένα μίνιμουμ συναίνεσης σ’ ένα πρόγραμμα που ξεπερνά τον δικό της εκλογικό κύκλο. Διαπράττουν δε σοβαρό πολιτικό σφάλμα όσοι υποστηρίζουν ότι η υπερψήφιση του προγράμματος πρέπει να γίνει με σχετική πλειοψηφία και να μετατραπεί σε ψήφο εμπιστοσύνης των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ προς την κυβέρνηση. Είναι σαν να παραδέχεται ο πρωθυπουργός ότι η δεδηλωμένη του αμφισβητείται και θέλει να εκβιάσει τους βουλευτές του.

Αυτός ο εκβιασμός μπορεί να πιάσει, αλλά έχει κοντά ποδάρια, ενώ ενέχει και τον κίνδυνο να μην ευδοκιμήσει και η χώρα να οδηγηθεί σε εκλογές με υπαιτιότητα της κυβέρνησης, κάτι που θα ήταν ολέθριο για τον Γ. Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές που θα ακολουθήσουν.

Αν υπάρξουν κάποιοι που θα καταψηφίσουν δεν θα θεωρηθούν «αποστάτες», αλλά ότι έπραξαν με γνώμονα τη συνείδησή τους, υπερασπιζόμενοι ιδρυτικές αρχές του ΠΑΣΟΚ και λαϊκά συμφέροντα. Αντίθετα, αν η αξιωματική αντιπολίτευση πει «όχι», τότε το βάρος της ευθύνης για τις εκλογές μεταφέρεται στο κόμμα του Αντ. Σαμαρά. Το δίλημμα στις κάλπες θα είναι ισχυρό. Θέλετε να συνεχιστεί η προσπάθεια ή να ανακοπεί; Για να γίνει, βεβαίως, αυτό, χρειάζεται να κατατεθούν συγκεκριμένα προγράμματα και να περιγραφεί με σαφήνεια ο εφεξής δρόμος. Απ’ όλους.

Η κυβέρνηση έχει στα υπέρ της ένα πλεονέκτημα. Έσωσε τη χώρα από την πτώχευση και τη χρεοκοπία. Μπορεί να της καταλογίσει κάποιος τα μύρια όσα, όμως υπάρχει ένα αντικειμενικό δεδομένο. Εάν δεν υπέγραφε το μνημόνιο, σε τρεις μέρες η χώρα θα κήρυττε χρεοστάσιο και σήμερα θα συζητούσαμε και θα τσακωνόμασταν για εντελώς άλλα πράγματα.

Με πρωτοβουλία του Γ. Παπανδρέου το μνημόνιο υπεγράφη από την τρόικα. Η Ευρώπη δεν είχε μηχανισμό διάσωσης. Τώρα, με την προσπάθεια του Γ. Παπανδρέου, έχει. Οι εταίροι μας συνειδητοποίησαν ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνον ελληνικό. Είναι πρόβλημα χρέους ολόκληρης της Ευρωζώνης.

Επίσης, συζητήθηκε και αρχίζει να συνειδητοποιείται ο ρόλος των οίκων αξιολόγησης και των αγορών. Μπορούμε, λοιπόν, να ελπίζουμε σε μια πιο συνεκτική, συντεταγμένη και αποφασιστική στάση από την Ευρώπη απέναντι στο παγκόσμιο αυτό πρόβλημα του υπερεθνικού καπιταλισμού.

Άλλη ευκαιρία για επανεκκίνηση ο Γ. Παπανδρέου δεν θα έχει. Ή θέτει τώρα το δίλημμα και εξασφαλίζει ένα μίνιμουμ συναίνεσης ή, αν δεν πάει σε εκλογές, θα βλέπει τον ίδιο και την παράταξή του να φθείρονται ανεπανόρθωτα.

Ορισμένοι ίσως αυτό να επιδιώκουν· να φύγει ατιμασμένος και ηττημένος ο Γ. Παπανδρέου από το πολιτικό παιχνίδι και η Δημοκρατική Παράταξη να πολυδιασπαστεί. Πέρα, λοιπόν, από το πολιτικό fair play και την ανάγκη δυναμικής επανεκκίνησης της κυβερνητικής πολιτικής, υπάρχουν και λόγοι αυτοπροστασίας του Γ. Παπανδρέου και της Δημοκρατικής Παράταξης.

Για να κερδίσει, όμως, τις εκλογές ο Γ. Παπανδρέου, θα πρέπει εκτός από το πρόγραμμα 2012-2015 να παρουσιάσει και ένα συνεκτικό και πειστικό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση. Αν είναι να ζητήσει συναίνεση απλώς για να αξιοποιήσει την ακίνητη περιουσία, για να κάνει αποκρατικοποιήσεις και να περιορίσει τις σπατάλες του Δημοσίου, καλύτερα να πιει το πικρό ποτήρι μέχρι τέλους.

Ο λαός χρειάζεται ένα συνεγερτικό εθνικό αφήγημα με ιεραρχήσεις και στόχους. Ένα σχέδιο με αρχή, μέση και τέλος. Χρειάζεται να ειπωθεί και να γίνει κατανοητό τι έχει γίνει μέχρι τώρα, τι θα γίνει από δω και πέρα, πώς και πότε θα φανεί φως στο τούνελ.

Εκτός από τους δημοσιονομικούς στόχους, χρειάζονται συγκεκριμένο αναπτυξιακό πρόγραμμα, καθώς και πρωτοβουλίες για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Ο λαός, εάν οδηγηθούμε στις κάλπες, πρέπει να έχει να διαλέξει ανάμεσα σε συγκεκριμένα εθνικά αφηγήματα, πλήρη και τεκμηριωμένα προγράμματα, καθώς και πολιτικό προσωπικό.

Το άριστο θα ήταν μαζί με τα προγράμματα ο λαός να γνώριζε και ποιοι θα αναλάμβαναν να τα υλοποιήσουν. Μαζί με συγκεκριμένο πρόγραμμα να ψήφιζαν, δηλαδή, και συγκεκριμένο Υπουργικό Συμβούλιο. Θα κάνω αυτά, μ’ αυτούς, γι’ αυτόν τον λόγο, και θα έχω τότε αυτά τα αποτελέσματα. Σε μια τέτοια περίπτωση, εξυπακούεται ότι στο υπό ψήφισιν Υπουργικό Συμβούλιο θα έπρεπε να αποτυπώνεται το εύρος της εθνικής προσπάθειας.

Και, βέβαια, όσο κι αν οι προθεσμίες είναι ασφυκτικές, ίσως θα έπρεπε στις 15 Απριλίου, μαζί με το πρόγραμμα που θα ψηφίσει το Υπουργικό Συμβούλιο, να ψηφίσει και το Κοινοβούλιο ότι η επόμενη Βουλή θα είναι αναθεωρητική. Και λέμε στις 15 Απριλίου, επειδή η ψηφοφορία πρέπει να επαναληφθεί ύστερα από έναν μήνα. Δηλαδή στις 15 Μαΐου, οπότε θα πρέπει να ψηφιστεί το πρόγραμμα 2012-2015.

Εάν θέλει αυτό να ψηφιστεί με αυξημένη πλειοψηφία, είναι φανερό ότι πρέπει να τρέξει. Βέβαια, όλα αυτά μπορεί να γίνουν και χωρίς να ζητηθεί η επικύρωση από 180 βουλευτές, και σίγουρα δεν θα αντιμετωπίσει πρόβλημα από την τρόικα, αν οι εκλογές γίνουν σε σύντομο χρόνο. Παλαιότερα μπορεί να είχε, τώρα ίσως και, για ευνόητους λόγους, να του προσφέρουν και ως εκλογικό «δώρο» την εκταμίευση της πέμπτης δόσης μεσούσης της προεκλογικής περιόδου.

Εάν, πάντως, γίνουν εκλογές και τις κερδίσει ο Γ. Παπανδρέου, είναι σίγουρον ότι οι αγορές θα αντιμετωπίσουν θετικά την πολιτική σταθερότητα που θα διαμορφωθεί στην Ελλάδα. Ο κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης δεν θα υπάρχει στις αναλύσεις τους, αφού μια κυβέρνηση θα έχει υπερψηφιστεί, παρά την επώδυνη πολιτική που ασκεί και προτίθεται να ασκήσει.

Η νέα κυβέρνηση θα έχει μπροστά της μια καθαρή τετραετία. Ουδείς θα την αντιπολιτεύεται, λέγοντας, όπως τώρα, άλλα μάς είχατε πει προεκλογικά και άλλα κάνετε. Η πολιτική και συνδικαλιστική αμφισβήτηση για τουλάχιστον έναν χρόνο θα σταματήσει, οπότε θα μπορεί να εφαρμοστεί το πρόγραμμα παραγωγικής ανασυγκρότησης, διοικητικής αναμόρφωσης, κοινωνικής μεταρρύθμισης και πολιτικού εκσυγχρονισμού, ταυτόχρονα με το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Το κυριότερο όλων, όμως, είναι ότι θα έχει αναδειχθεί μια νέα ηγεμονία, που θα αναλάβει εκ παραλλήλου να συγκροτήσει το νέο μπλοκ των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που θα δημιουργήσουν τη Νέα Ελλάδα. Την Ελλάδα μετά την κρίση…