Φελνίκος

Η Ανάσταση του Κυρίου έγινε, αλλά η χώρα συνεχίζει να ανεβαίνει τον Γολγοθά της. Το τοπίο, μετά την απόφαση του Συμβουλίου Κορυφής για τη συγκρότηση ευρωπαϊκού μηχανισμού διάσωσης των χωρών της Ευρωζώνης σε περίπτωση αδυναμίας δανεισμού τους, αντί να γίνεται εναργέστερο, σκοτεινιάζει.

Όσο λάθος είναι να αποδίδεται η επιδείνωση του κλίματος αποκλειστικά στη φλυαρία και στην αστοχία κυβερνητικών και κρατικών αξιωματούχων, εξίσου λάθος είναι να «ανακαλύπτονται» πίσω από την άνοδο των spreads παγκόσμιες συνωμοσίες.

Ψήγματα αλήθειας μπορεί να υπάρχουν και στα δύο. Και η φλυαρία ζημίωσε και οι διεθνείς τοκογλύφοι συντονίζονται, αλλά και συντονίζουν κέντρα επιρροής, προκειμένου να απομυζήσουν από τη χώρα μας το μέγιστο δυνατό κέρδος· μετατρέποντάς την ταυτόχρονα -τη ανοχή ή και τη βοηθεία μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών και πρωτίστως της Γερμανίας- σε ένα είδος «πειραματόζωου» για μελλοντικές κρίσεις και χρήσεις της ίδιας της Ευρωζώνης.

Η νέα κρίση των spreads για τη χώρα μας, εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων, είναι ένα μείγμα αιτίων και λόγων.

Η αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού μηχανισμού διάσωσης, που στα καθ’ ημάς εκφράστηκε με την ευήθεια περί «βαθέος λάρυγγος» και στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τη θυελλώδη συνεδρίαση του Ευρωκοινοβουλίου και τις επιθέσεις στον Ρομπόι, είναι ο πρώτος παράγων. Οι ακατανόητες δηλώσεις του επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ, Π. Χριστοδούλου, για τα 170 δισ. που θα χρειαστεί να δανειστεί η χώρα την τριετία είναι ο δεύτερος παράγων.

Είναι άλλο πράγμα να ζητάς 11 δισ. και άλλο να υπενθυμίζεις ότι εκτός από αυτά θα χρειαστούν άλλα 20 για εφέτος, άλλα 65 για του χρόνου και άλλα 75 το 2012. Όταν ακόμη δεν έχουν παραχθεί αποτελέσματα από τα μέτρα που πήρες, όταν δεν έχουν όλοι πειστεί ότι το Πρόγραμμα Σταθερότητας θα υλοποιηθεί, όταν διαρθρωτικές αλλαγές και ιδιωτικοποιήσεις δεν έχουν πραγματοποιηθεί, είναι λογικό να αντιδράσουν έτσι οι αγορές.

Τα χρήματά τους δανείζουν, δεν κάνουν φιλανθρωπία σε αναξιοπαθούντα. Ο τρίτος παράγων είναι η ενέργεια της Citigroup και των άλλων ομίλων να υποβαθμίσουν ελληνικές τράπεζες.

Τέταρτος λόγος είναι οι εκθέσεις των αναλυτών και οι αναλύσεις των έγκυρων εντύπων ότι το ελληνικό χρέος θα συνεχίσει να ανεβαίνει, και σε απόλυτους αριθμούς και ως ποσοστό του ΑΕΠ. Κάτι που είναι αληθές.

Πέμπτος λόγος είναι ότι τόσον υψηλά spreads δεν μπορούν να πέσουν εύκολα ή, καλύτερα, είναι πιο εύκολο να ανέβουν και πιο δύσκολο να πέσουν, δεδομένης της εικόνας μειωμένης αξιοπιστίας της χώρας.

Ο έκτος λόγος είναι ότι όσοι έχουν επενδύσει σε ελληνικά ομόλογα έχουν χάσει -είτε πραγματικά είτε λογιστικά- χρήματα και λογικό είναι να θέλουν να τα «ξεφορτωθούν» άρον άρον, προκειμένου να αποφύγουν περαιτέρω ζημίες.

Δεν μπορεί να δεχόμαστε ως δικαιολογημένη κίνηση ένεκα του φόβου την απόσυρση των καταθέσεων και να θεωρούμε αδικαιολόγητη άμα και εχθρική πράξη μια αντίστοιχη συμπεριφορά των ξένων για τα δικά μας ομόλογα.

Μπορεί να είναι λάθος ως επενδυτική στρατηγική, εφόσον η Ελλάδα δεν πρόκειται να χρεοκοπήσει, όμως δεν είναι αδικαιολόγητη ενέργεια με δεδομένα το κλίμα και την ψυχολογία της συγκυρίας.

Ένας άλλος παράγων, ο έβδομος, είναι οι εκείθεν του Ατλαντικού δηλώσεις επενδυτικών παραγόντων ότι δεν πρόκειται να αγγίξουν μια πιθανή δολαριακή έκδοση ελληνικών ομολόγων ή εν πάση περιπτώσει τα επιτόκια που θα προσφερθούν δεν θα υπολείπονται των ευρωπαϊκών.

Ο όγδοος λόγος είναι ότι η εκφρασθείσα βούληση για αναζήτηση χρημάτων στην Κίνα, την Αμερική και αλλαχού εκλαμβάνεται ως αδυναμία δανεισμού και όχι ως προσπάθεια διεύρυνσης των πηγών χρηματοδότησης.

Οπωσδήποτε, καθοριστικός παράγων, ο ένατος, είναι οι ασάφειες περί τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης και οι συναφείς αψιμαχίες για τις εθνικές ιδιοτέλειες που υποκρύπτονται είτε για την εξέλιξη της Ευρωζώνης, είτε για τον ηγεμονικό ρόλο της Γερμανίας στην Ε.Ε., είτε για την τύχη του ευρώ, είτε για τη μελλοντική σχέση Ε.Ε. με τις ΗΠΑ ως απότοκο της συμμετοχής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στον ευρωπαϊκό μηχανισμό.

Δέκατος, και σίγουρα πολύ σοβαρός, λόγος είναι η εικόνα αποσυντονισμού και ανεπάρκειας που εκπέμπουν η κυβέρνηση και οι ήκιστα επιτυχείς χειρισμοί του όλου θέματος από το οικονομικό επιτελείο και τους συν αυτώ παράγοντες.

Το πρόβλημα της κυβέρνησης είναι αυτό του στοιχειώδους management. Δεν είναι τι κάνεις, αλλά τι φαίνεται ότι κάνεις, τι εκπέμπεις σ’ αυτούς που απευθύνεσαι. Μπορεί η κυβέρνηση να θεωρεί ότι κάνει πολλά, αυτό όμως που εισπράττεται από τους πολίτες και τους αρμοδίους και εν προκειμένω τις αγορές είναι: καλές προθέσεις μεν, απειρία και ερασιτεχνισμός δε.

Η αμηχανία, ο διαρκής αιφνιδιασμός, η μόνιμη ολιγωρία και η εντυπωσιακή επικοινωνιακή χασμωδία πόρρω απέχουν από τη συμπεριφορά, τη λειτουργία, την ικανότητα και την αποτελεσματικότητα που πρέπει να διαθέτει μια κυβέρνηση ήτις διαχειρίζεται τη μεγαλύτερη ίσως κρίση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Και λέμε τη μεγαλύτερη, γιατί –εκτός από δημοσιονομική– η σημερινή κρίση είναι ταυτόχρονα και ευρύτερα οικονομική, κοινωνική, πολιτική, θεσμική, μορφωτική, αξιακή. Γι’ αυτό και παρατηρείται το φαινόμενο η παραμικρή φήμη να αποσταθεροποιεί πλήρως τη δημόσια ζωή και να βάζει φωτιά στις αγορές.

Η διάχυτη αναξιοπιστία, δυσπιστία και καχυποψία είναι συμπτώματα της πολιτικοοικονομικής και κοινωνικής δυσμηνόρροιας που ταλαιπωρεί τους πολίτες και τη χώρα και η οποία ως φαίνεται χρειάζεται «χειρουργείο», παρά αγωγή με χάπια, για να ιαθεί.

Προσώρας, την κυβέρνηση αλλά και τη χώρα διασώζει το απόθεμα εμπιστοσύνης των πολιτών στο πρόσωπο του πρωθυπουργού.

Σχεδόν άπαντες, ακόμη και αυτοί που διαφωνούν μαζί του, συμφωνούν ότι το ήθος, η εντιμότητα, η ειλικρίνεια, η υπερκινητικότητα, οι διεθνείς διασυνδέσεις και η διπλωματική άνεση του Γ. Παπανδρέου είναι αυτά που επιτρέπουν στην κυβέρνηση να έχει ακόμη την ανοχή των πολιτών.

Αν το κεφάλαιο Παπανδρέου σπαταληθεί γρήγορα, είναι αμφίβολο εάν η παρούσα κυβέρνηση θα μακροημερεύσει. Σίγουρα το βεβαρημένο και «αμαρτωλό» παρελθόν της αξιωματικής αντιπολίτευσης, καθώς και η αφασία και η στειρότητα της Αριστεράς, βοηθούν τον Γ. Παπανδρέου και την κυβέρνησή του να συνεχίζουν να βαδίζουν απρόσκοπτα, παρά τα λάθη και την ανεπάρκεια, τον «μονόδρομο» που επέλεξαν.

Όμως, αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ. Η ανάγκη για ένα σφιχτό κυβερνητικό και οικονομικό επιτελείο είναι πλέον αδήριτη. Η κατάσταση πρέπει να συμμαζευτεί και, αν χρειαστεί, να αλλάξει.

Σίγουρα η δομή και τα πρόσωπα που θα επιλεγούν για να δώσουν ώθηση στο κυβερνητικό εγχείρημα εξόδου
από την κρίση είναι αρμοδιότητα και προνομία του πρωθυπουργού.

Αυτό που δεν είναι όμως αρμοδιότητά του είναι ο χρόνος. Ήδη παρήλθε ένα εξάμηνο και, παρ’ ότι παρήχθη κάποιο έργο ή έγιναν αλλαγές, αυτές είτε ήταν στο εποικοδόμημα είτε -και το κυριότερο- δεν βελτίωσαν την καθημερινότητα των πολιτών, ούτε άλλαξαν τη νοσηρή ατμόσφαιρα.

Το κλίμα στην κοινωνία λόγω των μέτρων και της οικονομικής ασφυξίας στην αγορά βαίνει επί τα χείρω για την κυβέρνηση, και μάλιστα το τελευταίο διάστημα συγκεντρώνονται αρκετά φρύγανα, που με την πρώτη ευκαιρία μπορεί να βάλουν φωτιά στον κάμπο, η οποία μπορεί να καταστεί ανεξέλεγκτη.

Σίγουρα οι πολίτες έχουν συναίσθηση της δεινής δημοσιονομικής και οικονομικής θέσης στην οποία ευρίσκεται η χώρα. Γι’ αυτό παρείχαν και -λόγω Γ. Παπανδρέου- συνεχίζουν να παρέχουν την εμπιστοσύνη ή έστω την ανοχή τους στην κυβέρνηση.

Αν όμως συνεχιστεί αυτό το καθημερινό σκοτσέζικο ντους με τα spreads, τις αγορές και τα ομόλογα, δεν είναι σίγουρο ότι θα συνεχίσουν να την παρέχουν, τουλάχιστον αδιαμαρτύρητα και ανεμπόδιστα, για πολύ.

Πλέον, η χώρα βρίσκεται σε σταυροδρόμι και πρέπει να πάρει ο πρωθυπουργός γρήγορα αποφάσεις. Η ενοχλητική αυτή κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Νομίζω ότι το καταλαβαίνει και ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου.

Έκανε σε απίστευτα σύντομο χρόνο έναν διπλωματικό μαραθώνιο που παρήγαγε ένα τουλάχιστον αποτέλεσμα: Εξασφάλισε την υποστήριξη των Ευρωπαίων εταίρων μας.

Η Ε.Ε. υποχρεώθηκε να συγκροτήσει ευρωπαϊκό μηχανισμό υποστήριξης. Και ξαφνικά βρίσκεται στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησε. Ίσως και χειρότερα· καθώς τα spreads έπειτα από μια πρόσκαιρη αποκλιμάκωση εκτινάχθηκαν, εξαιτίας και των λόγων που προαναφέραμε, στα ύψη, καθιστώντας τον δανεισμό από τις αγορές απαγορευτικό.

Και τώρα τι κάνουμε; Ποιον δρόμο παίρνουμε στο σταυροδρόμι; Η αυτόνομη λύση της προσφυγής στο ΔΝΤ, μετά και την εμπλοκή του Ταμείου στον ευρωπαϊκό μηχανισμό, αποκλείεται.

Θα συνεχίσουμε τον δρόμο των αγορών καταβάλλοντας δυσθεώρητα επιτόκια της τάξεως του 8% ή και περισσότερο; Μπορεί να τα αντέξει η χώρα, αλλά και η κυβέρνηση; Μάλλον όχι.

Να αφήσουμε λίγο χρόνο να περάσει μήπως και ξεθυμάνουν τα spreads; Μάλλον θα πάει χαμένος, αφού ουδείς μάς το εγγυάται. Έχουμε χρόνο να περιμένουμε ή μήπως αύριο θα είναι χειρότερα;

Λίγο χρόνο μέχρι να δανειστούμε τα αναγκαία 11 δισ. ευρώ έχουμε, όμως ουδείς μπορεί μετά βεβαιότητος να προβλέψει ότι αργότερα δεν θα είναι χειρότερα τα πράγματα.

Υπάρχει άλλος δρόμος; Να δανειστούμε απευθείας και κατόπιν συνεννόησης από 4-5 μεγάλα «μαγαζιά». Μπορούμε; Δύσκολα, καθώς κανείς δεν είναι σε θέση να περιγράψει τις συνέπειες που μπορεί αυτό να έχει στον επόμενο δανεισμό μας.

Άρα, τι κάνουμε; Η προσφυγή στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης είναι περίπου μονόδρομος και φορσέ κίνηση. Το γεγονός ότι ήδη στην Ευρώπη αναπτύσσεται μια φιλελληνική στάση κόντρα στη Γερμανία και σε άλλους, για στήριξη της Ελλάδος μέσω ενός δίκαιου και ορθολογικού σχεδίου βοήθειας, είναι στα υπέρ μας.

Καταφέραμε να βάλουμε το «πιστόλι» στο τραπέζι, αλλά τελικά αυτό απεδείχθη περίστροφο-ρουλέτα. Ας μη χάσουμε τουλάχιστον τη μία σφαίρα που διαθέτει και κυρίως μην αφήσουμε να το στρέψουν οι άλλοι εναντίον μας.

Ας το σηκώσουμε εμείς και ας το στρέψουμε,
έστω και με τη μία σφαίρα, προς τους κερδοσκόπους. Μπορεί να αποβεί σωτήριο.

Να απαιτήσουμε να πάρουμε τώρα το σύνολο του δανεισμού του 2010 από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης και ας ελπίσουμε ότι μέχρι το τέλος του έτους θα έχουν ομαλοποιηθεί οι συνθήκες στις αγορές, ένεκα βεβαίως και των αποτελεσμάτων που θα έχουν παραχθεί από το Πρόγραμμα Σταθερότητας και τα επιπλέον μέτρα που ελήφθησαν.

Προλαβαίνει να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός στήριξης; Ναι, αν λάβουμε γρήγορα την απόφαση. Από τη στιγμή που θα τη λάβουμε σε περίπου δύο εβδομάδες θα έχουμε και το χρήμα στο τραπέζι.

Ένα μικρό τμήμα του θα καταβληθεί από το ΔΝΤ και το υπόλοιπο με εγγύηση της Κομισιόν από διμερή δάνεια. Υπάρχουν «πρόθυμες» χώρες; Εξ όσων γνωρίζουμε, ναι. Ας το κάνουμε λοιπόν. Τώρα. Όχι αύριο. Ας ετοιμαστεί όμως γι’ αυτό η κυβέρνηση.

Μην το αφήσει απλώς να συμβεί. Να «βομβαρδίσει» πρέπει με επιχειρήματα τους πολίτες, τους εταίρους και τις αγορές. Να βγει και να εξηγήσει τους λόγους. Και, ει δυνατόν, να πείσει για την αναγκαιότητα προσφυγής στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης που μέχρι χθες έλεγε ότι δεν θα τον χρησιμοποιήσει.

Εξάλλου η προετοιμασία για ευρωπαϊκή στήριξη ίσως να συνετίσει τους κερδοσκόπους και να ρίξει τα spreads, καθώς δεν θα προσδοκούν εφεξής υπερκέρδη από την Ελλάδα.

Αν πάλι δεν συνετιστούν και το εκλάβουν ως αδυναμία, θα έχουμε έναν σοβαρό λόγο ώστε το αίτημά μας να γίνει αποδεκτό από το Eurogroup, την Κομισιόν και την ΕΚΤ.

Τουλάχιστον για μια φορά ας δουλέψουν επαγγελματικά...