Φελνίκος

Γεύση από το μέλλον της πολιτικής αντιπαράθεσης πήραμε προχθές, Πέμπτη, με τον Γ. Παπανδρέου να δίνει εκτενή συνέντευξη Τύπου για το πώς προτίθεται να κυβερνήσει και τον Κ. Καραμανλή να απευθύνει διάγγελμα για την οικονομική κρίση, που πλέον χτυπά την πόρτα και της Ελλάδας, και την υπευθυνότητα που χρειάζεται για να αντιμετωπιστεί.

Είναι γεγονός ότι για πρώτη φορά ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν τόσο μεστός, λιτός και ελκυστικός ως δυνάμει πρωθυπουργός. Η ένταση και η καθαρότητα με την οποία έθεσε το αίτημα της άμεσης προσφυγής στην κάλπη προσμετράται επίσης στα θετικά του. Είναι προφανές ότι με τη συνέντευξή του ο Γ. Παπανδρέου ήθελε να ενισχύσει την «πρωθυπουργισιμότητα» της εικόνας του, εκεί που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι υστερεί έναντι του Κ. Καραμανλή. Και το πέτυχε.

Περιέγραψε με σαφήνεια το πολιτικό και οικονομικό πρόβλημα της χώρας, δείχνοντας ότι γνωρίζει τι θα αντιμετωπίσει εφόσον κερδίσει τις εκλογές. Η στρατηγική του Γ. Παπανδρέου, όπως διαφάνηκε, είναι η επένδυση στην ελπίδα. Το μήνυμά του αυτό εξέπεμπε: «Τα πράγματα δεν είναι ρόδινα, όμως εγώ έχω όραμα για την κοινωνία, σχέδιο για την οικονομία, λύσεις για τα προβλήματα, εμπειρία ο ίδιος και πολιτική ομάδα για τη διακυβέρνηση. Μπορούμε να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία».

Αν -όπως δεσμεύτηκε- το αμέσως προσεχές διάστημα παρουσιάσει τις προτεραιότητες και τις εξειδικεύσεις των λύσεων που προτείνει -και αυτές είναι θετικές και εφικτές- σίγουρα ο δρόμος του κόμματός του προς την αυτοδυναμία θα γίνει πιο εύκολος.

Ο Κ. Καραμανλής, σπεύδοντας να απαντήσει μέσω διαγγέλματος στον Γ. Παπανδρέου, έδειξε ότι δεν θέλει ν’ αφήσει τον αντίπαλό του «να κάνει παιχνίδι» μόνος του.

Επικοινωνιακά ήταν μάλλον άστοχη η κίνηση του πρωθυπουργού, αφού ούτε στην πρόκληση Παπανδρέου -περί συμφωνίας για εκλογές και συναινετική εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας- απάντησε, ενώ επανέλαβε τα γνωστά περί υπευθυνότητας για να αντιμετωπιστεί η κρίση. Βέβαια, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, λέγοντας ότι «η κρίση χτυπάει την πόρτα μας».

Προφανώς, η στρατηγική του πρωθυπουργού παραμένει ίδια με αυτή του Σεπτεμβρίου 2007. Η επένδυση στον φόβο: «Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη, γίνεται δυσκολότερη, και για να την ξεπεράσουμε χρειάζεται υπευθυνότητα και όχι ωραία λόγια», είπε.

Το λάθος του Κ. Καραμανλή είναι ότι το 2009 δεν είναι ίδιο με το 2007. Η καταστροφή, λόγω πυρκαγιών, δεν είναι ίδια με την οικονομική κρίση. Τότε επλήγησαν ορισμένες περιοχές της χώρας, τώρα το πρόβλημα το έχουν όλοι οι Έλληνες. Τότε ήταν ένα έκτακτο και απρόβλεπτο γεγονός που μπορούσε να αντιμετωπιστεί.

Τώρα είναι κάτι γενικευμένο, ξεπερνά τη χώρα, αγγίζει την ίδια τη δομή του οικονομικού και κοινωνικού συστήματος. Και, βέβαια δεν έχει, λόγω σκανδάλων, την ηθική υπεροχή, και λόγω παρέλευσης πενταετίας στην κυβέρνηση, την πολιτική εμπιστοσύνη, για να υπάρχουν ευήκοα ώτα στις παραινέσεις του, περί το δέον γενέσθαι.

Σε περιόδους φυσικών καταστροφών, εθνικών κρίσεων ή πολεμικών γεγονότων οι λαοί είθισται κατά βάσιν να προτιμούν τις υπάρχουσες ηγεσίες και κυβερνήσεις, επειδή όντως κυριαρχεί ο φόβος, αλλά σε περιόδους οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών κρίσεων, όπως αυτή που βιώνουμε, συνήθως οι πολίτες επενδύουν στην ελπίδα και εμπιστεύονται αυτόν που τους υπόσχεται λύσεις. Μάλιστα τον εμπιστεύονται ακόμη περισσότερο όσο πιο όμορφα ακούγονται τα λόγια του και όσο πιο μεγάλες είναι οι υποσχέσεις του.

Στην πρώτη περίπτωση κυριαρχεί ο φόβος για τη ζωή αυτή καθαυτή, επειδή απειλείται η φυσική τους ύπαρξη. Στη δεύτερη, επειδή διακύβευμα είναι η ευμάρεια ή η ανέχεια, αυτό που αναζητούν οι άνθρωποι είναι η ελπίδα.

Καλόν θα ήταν λοιπόν όσοι συμβουλεύουν τον Κ. Καραμανλή να διαβάσουν σχετική έρευνα του Χάρβαρντ για τις αντιδράσεις τριών κατηγοριών ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης, ζωής και θανάτου. Είναι μια συγκριτική έρευνα πολιτικής και ιατρικής επιστήμης που δείχνει την ψυχοπαθολογία των πολιτών και κυρίως τις προσδοκίες που αναπτύσσουν ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Ίσως εκεί να ανακαλύψουν πότε χρειάζεται ένας «στιβαρός», «ανθρώπινος» ή με «μεσσιανικά» χαρακτηριστικά ηγέτης. Και ανάλογα να διορθώσουν την εικόνα του Κ. Καραμανλή.

Στην έρευνα αυτή του Χάρβαρντ ίσως θα έπρεπε να ανατρέξει και ο Γ. Παπανδρέου, προκειμένου να βρει την καλύτερη δυνατή ισορροπία μεταξύ του «ανθρώπινου» και «στιβαρού» τύπου ηγέτη που χρειάζεται στις μέρες μας η χώρα.

Επανέρχομαι, όμως, στην εισαγωγική μου φράση, στη «γεύση από το μέλλον της πολιτικής αντιπαράθεσης», προκειμένου να εξετάσουμε αν το προχθεσινό ιδιότυπο τηλεοπτικό debate των δύο αρχηγών σχετίζεται με το αμέσως προσεχές μέλλον. Γιατί αυτό έχει ενδιαφέρον. Αν δηλαδή οι εκλογές θα γίνουν άμεσα, την άνοιξη, όπως κατά κόρον λέγεται και γράφεται. Αν οι εκλογές γίνουν έπειτα από έναν χρόνο, κακώς -τουλάχιστον εκ μέρους της κυβερνήσεως και του πρωθυπουργού- γίνεται ό,τι γίνεται.

Ένα παρατεταμένο -για έναν χρόνο δηλαδή, αφού τότε μόνον το ΠΑΣΟΚ μπορεί με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας να επιβάλει εκλογές- φίνις, εκτός από εξουθενωτικό, θα κατέληγε και αδιάφορο. Σκέφτεστε για περίπου έναν χρόνο να βγαίνει ο ένας και αμέσως «καπάκι» να σπεύδει να του απαντήσει ο άλλος; Εξωφρενικό και κουραστικό. Αν, λοιπόν, δεν σχεδιάζει όντως πρόωρες εκλογές την άνοιξη ο Κ. Καραμανλής, κάποιο λάθος γίνεται.

Δεν μπορεί να εξαγγέλλονται μέτρα βραχυπρόθεσμης απόδοσης, να τροφοδοτείται με κάθε τρόπο η εκλογολογία, να υπερδραστηριοποιείται ο πρωθυπουργός και όλα αυτά να γίνονται έτσι στον βρόντο. Απλώς και μόνον για ν’ αλλάξουν οι δημοσκοπήσεις εν όψει των ευρωεκλογών. Αν όντως δεν σχεδιάζεται άμεση προσφυγή στις κάλπες, η όλη συμπεριφορά υπουργών, βουλευτών, ακόμη και του πρωθυπουργού, το μόνο που επιτυγχάνει είναι η σύγχυση. Και από τη σύγχυση σίγουρα ωφελημένη δεν βγαίνει η κυβέρνηση.

Γιατί όμως να κάνει πρόωρες εκλογές ο Κ. Καραμανλής; Για να τις χάσει; Γιατί, όπως είναι σήμερα τα πράγματα, νικητής από την κάλπη θα βγει το ΠΑΣΟΚ. Δεν το δείχνουν μόνο οι δημοσκοπήσεις, αποτελεί κοινό τόπο τόσο των πολιτικών στελεχών όσο και των απλών πολιτών. Γιατί να επιλέξει ο Κ. Καραμανλής να «αυτοκτονήσει»; Γιατί να προσφέρει μια ώρα νωρίτερα στο πιάτο τη νίκη στον Γ. Παπανδρέου; Για να χάσει με μικρή διαφορά, λένε ορισμένοι, και είτε να παραμείνει στο «παιχνίδι» είτε να διασώσει την υστεροφημία του.

Όλοι αυτοί θεωρούν ότι το αύριο θα ’ναι χειρότερο και για την οικονομία και για την κυβέρνηση. Ένας πρωθυπουργός και ηγέτης, αν εμφορείται από τέτοιες ιδέες, σίγουρα δεν κάνει για τη θέση που βρίσκεται. Καλύτερα να παραδώσει από αύριο κιόλας και να φύγει. Επειδή τα πράγματα θα ’ναι χειρότερα αύριο, σκέφτεται να κάνει εκλογές πρόωρα, να χάσει με τη μικρότερη δυνατή διαφορά, να διαχειριστεί την κρίση το ΠΑΣΟΚ, να αποτύχει και σ’ έναν χρόνο να «μπλοκάρει» αυτός (ο Κ. Καραμανλής δηλαδή) την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας για να επανέλθει.

Καλά τα παραμύθια, με πολλή φαντασία, αλλά δεν έχουν δράκο. Ή, καλύτερα, ο δράκος τους είναι όπως τα σενάρια περί προσφυγής στις κάλπες στις 12 Απριλίου ή την επόμενη εβδομάδα, 19 Απριλίου! Όλοι αυτοί οι φαντασιόπληκτοι και δήθεν εγκύρως πληροφορημένοι που τα διακίνησαν ξέχασαν ότι 19 Απριλίου έχουμε Πάσχα και 12 είναι των Βαΐων, όπερ σημαίνει ότι τη Μεγάλη Παρασκευή αντί για τη Σταύρωση του Χριστού θα ορκίζουμε κυβέρνηση!

Ας δούμε όμως μία προς μία τις αιτιάσεις αυτών που προβλέπουν πρόωρες εκλογές την άνοιξη.

Πρώτον, θα χάσει με μικρότερη διαφορά, ενώ αργότερα με μεγάλη. Δηλαδή ο Κ. Καραμανλής έχει να διαλέξει μεταξύ ήττας και ήττας. Είτε μικρή είτε μεγάλη είναι η διαφορά, η ήττα είναι ήττα. Ακόμη και ένας ήκιστα σοβαρός πολιτικός μάλλον θα προτιμούσε να παραμείνει όσο το δυνατόν περισσότερο, ελπίζοντας σε κάποιο θαύμα ή έστω κάποιο απρόοπτο γεγονός -που στην πολιτική όπως και στη ζωή συμβαίνουν-, το οποίο θα άλλαζε τα δεδομένα. Εξάλλου, δεν λέμε ότι η ελπίδα πεθαίνει τελευταία;

Δεύτερον, αν χάσει με μικρή διαφορά, παραμένει στο παιχνίδι και μπορεί να «μπλοκάρει» την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας για να επανέλθει, αφού εν τω μεταξύ το ΠΑΣΟΚ θα έχει αποτύχει να διαχειριστεί την κρίση. Απάντηση: Δεν είναι σίγουρο ότι το ΠΑΣΟΚ θα αποτύχει. Επειδή η κατάσταση είναι άσχημη, λίγη βελτίωση να υπάρξει, το ΠΑΣΟΚ μόνον κέρδος θα έχει. Αν σε 10 μήνες επιχειρήσει κάποιος να προκαλέσει πάλι εκλογές, θα τιμωρηθεί. Εκτός και αν έχει επέλθει η πλήρης καταστροφή. Κανείς δεν μπορεί να το αποκλείσει, αλλά και κανείς δεν μπορεί να βεβαιώσει ότι έτσι θα εξελιχθούν τα πράγματα.

Άρα αυτό το σενάριο είναι βλακώδες επειδή ο βαθμός απροσδιοριστίας των εξελίξεων είναι μεγάλος. Το κυριότερο όμως είναι ότι, αν χάσει ο Κ. Καραμανλής, την επομένη κιόλας θα τεθεί θέμα αντικατάστασής του. Θεωρείται πλέον ή βέβαιον ότι η φιλόδοξη Ντόρα Μπακογιάννη θα εγείρει θέμα ηγεσίας. Και δικαιολογημένα. Όλοι θα πουν στον Κ. Καραμανλή: Είχαμε την εξουσία και συ την παρέδωσες στο ΠΑΣΟΚ, κάνοντας πρόωρες εκλογές, με τις οποίες ήμασταν αντίθετοι. Και θα έχουν δίκιο. Η θέση του Κ. Καραμανλή θα είναι δεινή. Αν επιχειρήσει να μείνει, πιθανότατα θα τραυματιστεί η ενότητα της Ν.Δ., χωρίς να αποκλείεται και η διάσπασή της.

Γιατί, λοιπόν, να κάνει πρόωρες εκλογές την άνοιξη ο Κ. Καραμανλής; Μόνον μια εξήγηση μπορεί να δοθεί και να είναι βάσιμη. Θα κάνει πρόωρες εκλογές για να μεταπηδήσει έπειτα από έναν χρόνο στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Πώς θα συμβεί αυτό; Χάνοντας αξιοπρεπώς την άνοιξη, παραδίδει την ηγεσία της Ν.Δ. και παραιτείται και από βουλευτής. Παραμένει 10 μήνες εκτός πολιτικής και προτείνεται από τη Ν.Δ. για το ύπατο αξίωμα. Το ΠΑΣΟΚ -και υπό την προϋπόθεση ότι ο Κάρ. Παπούλιας δεν θα θελήσει έπειτα από μια τέτοια εξέλιξη να θέσει υποψηφιότητα, αφού δεν θα είναι κοινός υποψήφιος- ενδεχομένως θα συναινέσει. Ιδιαίτερα, μάλιστα, εάν η κρίση συνεχίζεται. Δεν θα έχει ιδιαίτερο λόγο να πάει στις κάλπες, όταν μάλιστα τα τελευταία 10 χρόνια υπάρχει σύμπτωση των δύο μεγάλων κομμάτων στο πρόσωπο του Προέδρου.

Εξάλλου, έχει διαμορφωθεί μια κουλτούρα όπου ο Πρόεδρος είναι το θεσμικό-πολιτικό αντίβαρο στο κόμμα που κυβερνά. Και, βέβαια, ο Κ. Καραμανλής κάλλιστα μπορεί να γίνει ένας καλός Πρόεδρος ένεκα και του χαρακτήρα του. Και να έχουμε μια νέα ιστορική «συγκατοίκηση» με έναν Παπανδρέου πρωθυπουργό και έναν Καραμανλή Πρόεδρο. Εάν όντως σκέφτεται να μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας, η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες έχει μια λογική εξήγηση. Διαφορετικά, δεν έχει κανένα νόημα. Γι’ αυτό και το πιθανότερο είναι να μη στηθούν οι κάλπες, αλλά όλος ο καβγάς να γίνεται για να βελτιωθούν τα δημοσκοπικά ποσοστά εν όψει εκλογών.

Και το διάγγελμα, αλλά και όσα θα ακολουθήσουν, γίνονται για να επικεντρωθεί η αντιπαράθεση μεταξύ Καραμανλή - Παπανδρέου επειδή σ’ αυτό το επίπεδο στη Ν.Δ. θεωρούν ότι τη συμφέρει. Όμως ίσως αποδειχθεί ότι κι αυτό το επίπεδο αντιπαράθεσης είναι λανθασμένο.

Ο Κ. Καραμανλής, παρ’ ότι αντέχει σε δημοφιλία, κυβερνά πέντε χρόνια και έχει διαψεύσει πολλούς. Είναι ήδη ένας φθαρμένος πρωθυπουργός, αντίθετα ο Γ. Παπανδρέου, όπως έδειξαν και η προχθεσινή συνέντευξη αλλά και η συμπεριφορά του τους τελευταίους μήνες, συνεχώς βελτιώνεται. Μάλιστα, από τη στιγμή που άλλαξαν τα δημοσκοπικά δεδομένα και επεβλήθη πλήρως στο κόμμα του, αισθάνεται ολοένα και μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Κι εξάλλου, μην ξεχνάμε ότι οι Παπανδρέου ωριμάζουν με τον χρόνο. Όπως το καλό κρασί. Το ίδιο έγινε και με τον πατέρα του και με τον παππού του.

Ίσως είναι στο DNA της οικογένειας. Ίσως είναι και σημάδι της μοίρας. Πάντα οι Παπανδρέου (και ο Ανδρέας και ο Γεώργιος) έχαναν πρώτα δύο φορές από έναν Καραμανλή και μετά γίνονταν πρωθυπουργοί. Ο Γιώργος ήδη έκανε τις δύο ήττες. Το 2004 και το 2007.

Βέβαια, οι Καραμανλήδες βλέποντας ότι έχαναν πάντα έφευγαν. Τη μία για το Παρίσι και την άλλη για την Προεδρία. Γιατί να μην τιμήσει την παράδοση και ο Κώστας και να μη... φύγει για την Προεδρία;