Φελνίκος

H διακοπή των διαπραγματεύσεων, που ο Ευάγγ. Βενιζέλος για λόγους τακτικής τη βαφτίζει «συμπεφωνημένη διαδικασία», του υπουργείου Οικονομικών με την τρόικα ήταν, για τους γνωρίζοντες, αναμενόμενη. Κάποια στιγμή, επρόκειτο να συμβεί. Συνέβη τώρα επειδή τώρα συνειδητοποιείται και από τις δύο πλευρές ότι το πρόγραμμα δεν βγαίνει. Και δεν βγαίνει γιατί οι αριθμοί δεν βγαίνουν.

Η τρόικα θεωρεί ότι αυτό οφείλεται, πρώτον, στην ολιγωρία και την ανεπάρκεια της κυβέρνησης να υλοποιήσει τα συμφωνηθέντα, δεύτερον, στην αδυναμία του πολιτικού προσωπικού της χώρας να συμφωνήσει σ’ ένα συναινετικό και συνεργατικό δρόμο αντιμετώπισης της κρίσης και, τρίτον, στην ιδιαιτερότητα του ελληνικού προβλήματος, που δεν επιτρέπει μια συνταγή-καρμπόν, ανάλογη δηλαδή μ’ αυτή που χρησιμοποίησε το ΔΝΤ σε όσες χώρες παρενέβη.

Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, πρώτον, θεωρεί ότι τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί είναι ασφυκτικά, δεύτερον, εκτιμά ότι μερίδιο ευθύνης για τις επιπλοκές που εμφανίζονται ανήκει στους εταίρους-δανειστές μας, καθώς οι ευρωπαϊκές ηγεσίες αποδεικνύονται κατώτερες των περιστάσεων, τρίτον, διαπιστώνει τώρα ότι συστατικά της θεραπευτικής αγωγής που μας έχει παρασχεθεί ήταν εξαρχής λάθος, τέταρτον, βλέπει ότι η αντοχή των πολιτών εξαντλείται και πλέον ο κίνδυνος γενικευμένης κοινωνικής ανάφλεξης βρίσκεται επί θύραις, πέμπτον, αρχίζει και σκέφτεται ότι το πολιτικό κόστος για τη δημοκρατική παράταξη είναι καταστροφικό, αφού ο κίνδυνος πτώσης της κυβέρνησης και πολιτικο-εκλογικής διάλυσης του ΠΑΣΟΚ είναι πιθανό και όχι θεωρητικό ενδεχόμενο και, έκτον, έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι η τελευταία ευκαιρία της Ελλάδας να εκβιάσει πολιτικά τους εταίρους της, αφού αύριο -όταν το κόστος των τραπεζών τους θα είναι μικρότερο από το κόστος διάσωσης της χώρας, ίσως μας υποδειχθεί η έξοδός μας από το ευρώ- αυτό το χαρτί θα το έχουν οι δανειστές της.

Ας δούμε, όμως, ποια είναι η πραγματικότητα που οδήγησε το κλιμάκιο της τρόικας και τον υπουργό Οικονομικών να σηκωθούν από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να μεταθέσουν τις συνομιλίες σε ανώτερο επίπεδο, στο Eurogroup και το Συμβούλιο Κορυφής δηλαδή.

1 Το χρέος καλπάζει προς το 180% του ΑΕΠ. Μπορεί σ’ αυτό να υπολογίζονται, κάπως υπερβολικά, τα χρήματα που θα δοθούν από τον EFSF ως δάνειο και για ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Ένα χρέος 180% δεν είναι όντως διαχειρίσιμο, όσοι υπολογισμοί, εκπτώσεις ή αλχημείες κι αν γίνουν.

2 Για να βγει το πρόγραμμα με χρέος 180% χρειάζεται -σύμφωνα με τους ειδήμονες- να υπάρχουν επί 10 συνεχή χρόνια ανάπτυξη της τάξεως του 4% και πρωτογενή πλεονάσματα 6%. Όπερ απίθανο.

3 Με αυτό το χρέος, ακόμη και ευρωομόλογο να υπήρχε, αυτό θα κάλυπτε μόνον το 60%. Το ερώτημα είναι πώς θα καλυπτόταν το υπόλοιπο, όταν θα έπρεπε ταυτόχρονα το έλλειμμα να είναι μηδενικό. Άρα και η λύση του ευρωομολόγου, σ’ αυτή τη φάση και όπως είμαστε, δεν λύνει το πρόβλημα. Σίγουρα το ανακουφίζει, αλλά δεν το λύνει.

4 Μέχρι τις 9 Σεπτεμβρίου είναι απίθανο να συγκεντρωθεί το 90% των ιδιωτών που θα συμμετάσχει στην εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων. Τα 135 δισ. ευρώ του ΡSΙ είναι, λοιπόν, δύσκολο να ανευρεθούν σ’ αυτή τη φάση. Δύσκολο είναι να συγκεντρωθούν και στις 12 ή τις 14 Σεπτεμβρίου εάν υπάρξει η παράταση, όπως λέγεται. Βέβαια, αυτό μπορεί να ξεπεραστεί και να υπάρξει συμφωνία ώστε το PSI να σπάσει. Σε πρώτη φάση, να συγκεντρωθούν τα ομόλογα που λήγουν μέχρι το 2014 και σε δεύτερη αυτά που λήγουν μέχρι το 2020. Σε κάθε περίπτωση, μπορεί να ζητηθεί από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να διευρύνουν τις λίστες τους με όσους θέλουν να συμμετάσχουν στο εθελοντικό «κούρεμα» του 21% που προβλέπει η απόφαση της 21ης Ιουλίου. Αυτή η καθυστέρηση οδηγεί, όμως, τουλάχιστον σε καθυστέρηση της σύναψης του νέου δανείου.

5 Η έκτη δόση θα καθυστερήσει να εκταμιευθεί, αφού το ΔΝΤ δεν πρόκειται να λάβει απόφαση πριν από την 27η Σεπτεμβρίου. Λογικά, έστω καθυστερημένα και εκτός δραματικού απροόπτου, η συγκατάθεση του ΔΝΤ θα δοθεί, σε κάθε όμως περίπτωση θα δοθεί με τους όρους του πρώτου δανείου, και όχι με του δεύτερου, που έχει καλύτερους όρους, όπως αναμενόταν.

6 Η εμπλοκή με τη Φινλανδία ως προς τις εγγυήσεις, η καθυστέρηση του PSI, η μη επικύρωση της απόφασης της 21ης Ιουλίου από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια (ούτε το ελληνικό δεν την έχει επικυρώσει, παρ’ ότι ήταν προγραμματισμένο αυτό να γίνει την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου ή την πρώτη του Σεπτέμβρη) μεταθετούν για αργότερα την υπογραφή της απόφασης για το νέο, και ευνοϊκότερο ως προς το επιτόκιο και τον χρόνο αποπληρωμής, δάνειο. Η προχθεσινή εμπλοκή των διαπραγματεύσεων με την τρόικα θέτει εξ αντικειμένου νέα εμπόδια, και πλέον, εφόσον όλα εξελιχθούν ομαλά, η νέα δανειακή σύμβαση πάει για τον Δεκέμβριο.

7 Το έλλειμμα το 2011 είναι σίγουρον ότι δεν θα κλείσει στο 7,6%, όπως είχε προϋπολογιστεί. Ο εκτροχιασμός των δημοσιονομικών μεγεθών είναι πρωτοφανής. Λέγεται ότι υπάρχει διχογνωμία ως προς το ύψος της απόκλισης. Η κυβέρνηση υπολογίζει ότι θα είναι της τάξης του 0,6%, άρα θα πάει στο 8,2%, και θεωρεί ότι επειδή αυτό οφείλεται στη μεγαλύτερη απ’ ό,τι είχε εκτιμηθεί ύφεση, δεν πρέπει να λάβει πρόσθετα μέτρα. Αντίθετα, η τρόικα πιστεύει ότι η απόκλιση είναι μεγαλύτερη και το έλλειμμα θα ανέλθει στο 8,6-8,7%. Η αλήθεια είναι το έλλειμμα υπολογίζεται να φτάσει το 9,1%, ενώ κατ’ άλλους δεν αποκλείεται να είναι και διψήφιο. Αν η υπέρβαση, όπερ και το πιθανότερο, είναι 1,5%, τότε θα πρέπει να εξευρεθούν επιπλέον 3,6 δισ. ευρώ. Η τρόικα θεωρεί ότι το 0,6% οφείλεται στην ύφεση και συμφωνεί να εξαιρεθεί, αλλά για το υπόλοιπο 0,8% πρέπει να ληφθούν νέα μέτρα, απόδοσης 1,92 δισ. ευρώ. Νέα μέτρα, όμως, είναι δύσκολο να πάρει η κυβέρνηση. Όσο κι αν περικόψει περαιτέρω το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, όπως εισηγούνται ορισμένοι, τα νέα μέτρα δεν μπορούν να αποφευχθούν.

8 Οι τροϊκανοί επιμένουν ότι χρειάζεται περιστολή δαπανών και υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Θεωρούν ότι μπορούν να περικοπούν δαπάνες από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τα νοσοκομεία, ενώ και το νέο μισθολόγιο, το οποίο καθυστερεί αδικαιολόγητα, δεν είναι γενναίο στις προβλέψεις του και δεν επεκτείνεται στο σύνολο του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Πιστεύουν ότι δεν τηρήθηκαν οι δεσμεύσεις για συγχωνεύσεις και καταργήσεις οργανισμών, δεν έχουν ανοίξει τα λεγόμενα κλειστά επαγγέλματα, ενώ υπάρχει καθυστέρηση και εμπλοκή στα εργασιακά, και ιδιαίτερα τις επιχειρησιακές συμβάσεις. Η αλήθεια είναι ότι έχουν δίκιο. Δεν τηρήσαμε τα συμπεφωνημένα. Υπήρξαν και υπάρχουν ολιγωρίες και καθυστερήσεις, πολλές φορές απαράδεκτες και εξοργιστικές.

9 Η κυβέρνηση θεωρεί ότι δεν μπορεί να επιβάλει νέους φόρους, είτε άμεσους είτε έμμεσους, ενώ έχει εξαντλήσει και τις έκτακτες εισφορές. Η αλήθεια είναι αυτή. Επίσης, όμως, είναι αλήθεια ότι εξαρχής οι τροϊκανοί επέμεναν στην περικοπή δαπανών, ενώ εμείς επιμέναμε στην αύξηση των εσόδων επειδή θεωρούσαμε ότι υπάρχει «λίπος» στον τομέα της φοροδιαφυγής. Τα αποτελέσματα, όμως, και σ’ αυτό το επίπεδο είναι πενιχρά. Οι φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί εδώ και δύο χρόνια είναι σε διάλυση, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές δεν εισπράττονται, το ίδιο και οι καταλογισμοί του ΣΔΟΕ, ενώ η φοροδιαφυγή θα λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις εάν επικρατήσει η «γραμμή» της μη απόδοσης του ΦΠΑ.

10 Δεσμευθήκαμε ότι θα τηρήσουμε αυτά που συμφωνήσαμε και υπογράψαμε. Η κυβέρνηση σε επίπεδο ρητορικής επιμένει σ’ αυτή τη γραμμή. Στην πράξη αποδεικνύεται ότι υπάρχουν αποκλίσεις. Αν δεν πρόκειται να τα κάνουμε, το ορθόν είναι να πούμε στους τροϊκανούς, αλλά και δημόσια, τι θέλουμε, τι μπορούμε να κάνουμε και τι όχι. Ο δυϊσμός αυτός πρέπει να σταματήσει. Είναι εύκολο να κατηγορούμε τους άλλους, που ναι, έχουν ευθύνες, όμως μην ξεχνάμε ότι και οι άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν Κοινοβούλια, από τα οποία πρέπει να πάρουν εγκρίσεις. Δεν μπορεί να εμφανίζεται το φαινόμενο να ψηφίζονται νόμοι, να λαμβάνονται μέτρα και αυτά είτε να μην εφαρμόζονται είτε να καθυστερεί η υλοποίησή τους είτε στην πράξη να γίνεται κάτι άλλο. Tρανό παράδειγμα ο πρόεδρος της επιτροπής αξιοποίησης της περιουσίας του Δημοσίου, ο οποίος ενώ ορίστηκε για να φέρει εις πέρας μια συγκεκριμένη δουλειά, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να δηλώσει ότι η δουλειά που ανέλαβε δεν μπορεί να γίνει. Αποτέλεσμα να μην έχει γίνει καμία αποκρατικοποίηση, ενώ ελέγετο μετ’ επιτάσεως, έστω και καθ’ υπερβολήν, ότι θα γίνεται μια αποκρατικοποίηση την εβδομάδα. Και, βέβαια, είναι αστείος ο ισχυρισμός ότι δεν γίνονται επειδή είναι χαμηλές οι αποτιμήσεις στο Χρηματιστήριο. Αν το Χρηματιστήριο συνεχίσει, για 5-10 χρόνια, τις «χαμηλές πτήσεις», αυτό σημαίνει ότι δεν θα γίνει καμία αποκρατικοποίηση; Και εκτός από τις αποκρατικοποιήσεις υπάρχει και η ακίνητη περιουσία του Δημοσίου. Είδατε μήπως εκεί να γίνεται τίποτε; Το χειρότερο, μάλιστα, για την κυβέρνηση είναι ότι, ενώ με τα μέτρα που λαμβάνει και τους νόμους που ψηφίζει εισπράττει το πολιτικό κόστος, εντούτοις δεν έχει τα οφέλη, στο δημοσιονομικό τουλάχιστον επίπεδο, που θα ’πρεπε να έχει.

11 Τούτο συμβαίνει επειδή στην κυβέρνηση υπάρχουν δύο γραμμές. Η μία των εκλογών και η άλλη των αλλαγών. Η μία της συγκυβέρνησης και η άλλη της αυτοδύναμης διαχείρισης.

Επίσης έχουν αναπτυχθεί λογικές «επόμενης μέρας». Κορυφαία στελέχη, βουλευτές και στελέχη έχουν σε προτεραιότητα την προσωπική διάσωση ή τη διαδοχή του Παπανδρέου, και ήκιστα τους ενδιαφέρει η υλοποίηση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος και των μνημονίων, αφού έχουν καταλήξει ότι αυτά δεν βγαίνουν. Η ψυχολογία της συμπολίτευσης είναι στο ναδίρ, με αποτέλεσμα οι φυγόκεντρες τάσεις που αναπτύσσονται να τραυματίζουν την κυβερνητική συνοχή, να καθιστούν εύθραυστη την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να αυξάνουν κατακόρυφα την κοινωνική ανησυχία για το προσωπικό και συλλογικό μέλλον. Όταν μάλιστα η ανησυχία και ο φόβος γίνονται πεποίθηση ότι η χώρα οδεύει στα βράχια, είναι λογικό κανένα πρόγραμμα, ακόμη κι αν υπάρχει απόθεμα κοινωνικής ανοχής ή και συναίνεσης, να μην μπορεί να ευδοκιμήσει.

12 Συνέπεια τούτων είναι να αναπτύσσονται -και επ’ εσχάτων να ενδυναμώνονται- λογικές είτε εξόδου από το ευρώ είτε αποθανέτω (ημείς) μετά των αλλοφύλων (των Ευρωπαίων εταίρων μας). Οι λογικές αυτές δεν είναι μόνον επικίνδυνες, είναι και καταστροφικές για το ίδιο το έθνος. Και τούτο επειδή έξοδος από το ευρώ σημαίνει και έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όσοι θεωρούν ότι αρκούν η επιστροφή στη δραχμή και η υποτίμηση για να αποκτήσουμε εργαλεία δημοσιονομικής διαχείρισης της οικονομίας πλανώνται πλάνην οικτρά. Δεν θα αναφερθούμε στις αυτονόητες δραματικές επιπτώσεις, όπως ο σχεδόν τριπλασιασμός του χρέους, η άνοδος του πληθωρισμού σε δυσθεώρητα ύψη ή η αύξηση των επιτοκίων σε ποσοστά 50-60%. Για να μπορέσει να τελεσφορήσει, αν το δεχτούμε ως υπόθεση εργασίας, μια πολιτική επιστροφής στη δραχμή θα πρέπει, για να πούμε τα δύο πιο απλά και κατανοητά παραδείγματα και παραβλέποντας τις νομικές και θεσμικές δυσκολίες, να συνοδεύεται από επιδότηση εξαγωγών (με τι, άραγε, χρήματα;) και από πλαφόν και δασμούς στις εισαγωγές. Αυτά αντίκεινται στις κοινοτικές νόρμες, άρα για να τα κάνουμε, θα πρέπει να βγούμε και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχει κανείς, εκτός από το ΚΚΕ, που το θέλει ή το προτείνει αυτό;

13 Έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και μάλιστα από μια χώρα που δεν έχει παραγωγική βάση και πρωτογενείς βιομηχανικές ύλες, σημαίνει ακύρωση μιας πορείας 50 χρόνων. Σημαίνει απουσία ασπίδας στα εθνικά θέματα. Απαιτεί εξεύρεση νέων συμμάχων στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Ένας ολόκληρος τομέας της ελληνικής οικονομίας, κοινωνίας, επιστήμης, τέχνης που συντηρείται και αναπαράγεται από την ώσμωση και την ένταξη στις κοινοτικές διαδικασίες και τα προγράμματα θα αφανιστεί. Το δυναμικό που απασχολείται θα πρέπει να βγει εκτός αγοράς εργασίας. Το αντέχουμε αυτό; Το θέλουμε; Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση -με τα σημερινά δεδομένα- ισοδυναμεί με καταστροφή χειρότερη και από τη Μικρασιατική. Έξοδος, λοιπόν, από την Ευρωζώνη ίσον έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ίσον καταστροφή του ηθικού και της προοπτικής ενός ολόκληρου λαού και έθνους.

Αντί λοιπόν να αμπελοφιλοσοφούμε, να διχαζόμαστε και να εξεγειρόμεθα, να δούμε πώς μπορούμε να είμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας, να ομονοήσουμε και οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις να συνεργαστούν για να βγούμε από την κρίση. Αυτό που διακυβεύεται αυτή την περίοδο δεν είναι οι προσωπικές φιλοδοξίες, οι κομματικές στρατηγικές, οι επιχειρηματικές ανάγκες, η κοινωνική σταθερότητα, είναι κάτι πολύ ευρύτερο• αφορά κυριολεκτικά την επιβίωση της χώρας και του έθνους.

Αν αυτό δεν γίνει κατανοητό, ναι, θα πέσουμε στα βράχια, και είναι αμφίβολο αν θα διασωθεί κάποιος, αφού οι καρχαρίες στον ωκεανό της εθνικής μοναξιάς είναι πολλοί και διψούν για αίμα. Το δικό μας αίμα. Το πρώτο αίμα στην κρίση υπερχρέωσης που μαστίζει την Ευρώπη και απειλεί τον πλανήτη…