Φελνίκος

Στη χώρα μας όλοι ομιλούν. Και ομιλούν πολύ. Ελάχιστα, όμως, πράττουν. Μάλιστα, οι πλέον λαλίστατοι είναι είτε μπουρδολόγοι είτε αυτοί που αρέσκονται να προφητεύουν τα άσχημα.

Δείτε, για παράδειγμα, τι γίνεται τις τελευταίες ημέρες με την οικονομία. Ακατάσχετη φλυαρία. Άστοχες, ως επί το πλείστον, επισημάνσεις. Ατεκμηρίωτες, κατά κανόνα, υποδείξεις. Υστερία, πανικός και πάνω απ’ όλα καταστροφολογία. Απίστευτη και απίθανη. Σε σημείο που να αναρωτιέσαι τι περισσότερο μπορεί να ειπωθεί εάν ήθελε συμβεί το κακό.

Πιθανότατα τίποτα. Το πολύ πολύ στα μοιρολόγια να προστεθεί και κάποιο δάκρυ. Όχι βέβαια από τους φλύαρους -οι περισσότεροι εξ αυτών θα βρουν, ως είθισται και όντας εξασκημένοι, τρόπο να επιβιώσουν-, αλλά από αυτούς που θα υποστούν τα δεινά· δηλαδή τους φτωχούς και αδύναμους, οίτινες αποτελούν και τη λεγόμενη σιωπηρά πλειοψηφία.

Αυτή είναι η μία παράμετρος του προβλήματος και αφορά τα μέσα ενημέρωσης και τους κάθε λογής δημοσιολογούντες (περιλαμβανομένων των κομματικών και συνδικαλιστικών στελεχών) στα μικρόφωνα των ραδιοφώνων και τις οθόνες των τηλεοράσεων.

Η δεύτερη είναι αυτή των κυβερνητικών χειλέων, που είναι και η πλέον σοβαρή, αφού από αυτά εξαρτάται η διαχείριση της οικονομικής κρίσης.

Μέχρι τώρα έχουν ειπωθεί πολλές διαπιστώσεις και έχουν ανακοινωθεί περισσότερες προθέσεις για την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού εκτροχιασμού και του οικονομικού προβλήματος. Καλές οι διαπιστώσεις, άγιες οι προθέσεις, ορθές οι επισημάνσεις, όμως δεν αρκούν για να αναταχθεί και να ανασυγκροτηθεί η οικονομία.

Όλοι είμαστε πεπεισμένοι ότι το πρόβλημα είναι μεγάλο, ότι το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης το φέρει η προηγούμενη κυβέρνηση, ότι οι διεθνείς κερδοσκόποι μάς βρήκαν αδύναμους και, ως είναι φυσικό, μας χτυπούν αλύπητα σαν το χταπόδι, ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι μας απαιτούν, επίσης ως είναι φυσικό, εδώ και τώρα να συμμορφωθούμε με τις κοινοτικές νόρμες.

Όλα αυτά είναι πλέον κοινός τόπος. Σε όλους. Σε πλούσιους και φτωχούς. Σε δεξιούς και αριστερούς. Σε επιχειρηματίες και εργαζομένους. Ακόμη κι αυτοί που, για δικούς τους λόγους, ζητούν να επιδείξουμε ανυπακοή και να συνεχίσουμε τον... ελληνικό δρόμο στην Ε.Ε. και στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό, γνωρίζουν ότι αυτός ο δρόμος οδηγεί στα παγωμένα νερά της χρεοκοπίας και της πτώχευσης.

Ας σταματήσουν, λοιπόν, τα λόγια και ας προχωρήσει η κυβέρνηση σε πράξεις. Άμεσα. Τώρα. Χρειάζεται να ανακοινωθούν μέτρα. Αυτά που από την πρώτη στιγμή έπρεπε να λάβει, επειδή όντως η χώρα βρίσκεται στην εντατική.

Αν παρέλθει και αυτή η εβδομάδα χωρίς να ληφθούν και να ανακοινωθούν χειροπιαστές αποφάσεις, συγκεκριμένα μέτρα και αμέσου εφαρμογής πολιτικές, τότε η κυβέρνηση θα φέρει ακεραία την ευθύνη για όσα δυσάρεστα θα συμβούν, και θα συμβούν αν παρέλθει άπρακτος και ο τελευταίος μήνας του ενεστώτος έτους.

Μέχρι πρότινος μπορούσε η κυβέρνηση να επιρρίπτει την ευθύνη στους προηγούμενους. Από τούδε και στο εξής, όμως, θα είναι και η ίδια συνυπεύθυνη, επειδή η ολιγωρία που επιδεικνύεται είναι πρωτοφανής. Ίσως να μην έχει συνειδητοποιηθεί πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα και να υπάρχουν φρούδες ελπίδες ότι μπορούμε να επιβάλουμε τους δικούς μας ρυθμούς στα πράγματα.

Αν υπάρχουν κάποιοι στην κυβέρνηση που πιστεύουν κάτι τέτοιο, είναι ανόητοι και ζημιώνουν τον εαυτό τους, αλλά και τη χώρα. Καλώς ή κακώς, έλαχε στον Γ. Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ να διαχειριστούν τις τύχες του έθνους σε μια πολύ δύσκολη στιγμή, τη δυσκολότερη από τη Μεταπολίτευση τουλάχιστον και εντεύθεν.

Από τις αποφάσεις που θα ληφθούν, από τους χειρισμούς που θα γίνουν, από τα μέτρα που θα παρθούν θα εξαρτηθεί η πορεία της χώρας. Είναι μια ιστορική στιγμή, που καθιστά δραματικά επίκαιρο το προεκλογικό σύνθημα του ΠΑΣΟΚ.

Όντως ή θα αλλάξουμε ή θα βουλιάξουμε. Και πρέπει ν’ αλλάξουμε όχι γιατί το απαιτούν οι διεθνείς αγορές και οι Κοινοτικοί μας εταίροι, αλλά επειδή η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο. Ακόμη κι αν δεν υπήρχαν πιέσεις, έπρεπε μόνοι μας να εκβιάσουμε τις αλλαγές, τις μεταρρυθμίσεις και τις ρήξεις.

Όσο συνεχίζεται η αμεριμνησία, τόσο τρώμε μόνοι μας τις σάρκες του έθνους και παίζουμε στα ζάρια το μέλλον της χώρας και τις τύχες ημών και των παιδιών μας. Όσο συνεχίζουμε να μιλάμε χωρίς να πράττουμε, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να βγάζουμε μόνοι μας τα μάτια μας.

Αν κάθε μέρα, από το πρωί μέχρι το βράδυ, ολοφυρόμαστε για την επικείμενη χρεοκοπία και πτώχευση, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι αυτά να συμβούν ή να έλθουν μια ώρα νωρίτερα.

Αρκετά, λοιπόν, με τα λόγια. Καιρός για πράξη και μέτρα. Εξάλλου είναι και βλακώδες μια κοινωνία να πολώνεται, να διχάζεται, να εξεγείρεται για όσα δήθεν θα συμβούν, και όχι γύρω από αυτά που ήδη συμβαίνουν.

Μέχρι τώρα έχουμε ακούσει πολλά και αντιφατικά για αλλαγές στο Ασφαλιστικό, τις εργασιακές σχέσεις, τη φορολογία, τους μισθούς, τα εισοδήματα, τα ακίνητα, τις καταθέσεις, αλλά κανένα συγκεκριμένο μέτρο δεν έχει ανακοινωθεί. Ορθή και ωραία μέθοδος η διαβούλευση, αλλά υπό τις παρούσες έκτακτες συνθήκες δεν υπάρχει η πολυτέλεια του χρόνου.

Η δημοκρατική εκπαίδευση της κοινωνίας μπορεί να είναι παραγωγική σε ήρεμες και ομαλές συνθήκες του δημόσιου βίου, αλλά μπορεί να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα σε συνθήκες γενικευμένης οικονομικής κρίσης, κοινωνικής αφασίας και απαξίωσης της πολιτικής και των θεσμών. Οι πολιτικές και κοινωνικές συναινέσεις και συμμαχίες σήμερα πρέπει να οικοδομηθούν επί εφαρμοσμένων πολιτικών, και όχι επί διακηρυκτικών προθέσεων.

Βεβαίως, για να μην ξεσπάσει κοινωνικός πόλεμος, θα πρέπει οι αποφάσεις, οι πολιτικές και τα μέτρα να λάβουν σοβαρά υπ’ όψιν τους τα θέματα της κοινωνικής δικαιοσύνης και συνοχής. Θα πρέπει όλοι να πληρώσουν, όλοι να «ματώσουν», όλοι να επωμιστούν βάρη και να κάνουν θυσίες. Σίγουρα αναλογικά. Όχι, όμως, με εξαιρέσεις.

Πρέπει άπαντες να συνειδητοποιήσουμε ότι τουλάχιστον για μια διετία πρέπει να επιδειχθεί αυτοσυγκράτηση, πειθαρχία και να υπάρξει εθνική αυτογνωσία και συναίνεση σε μέτρα που από καιρό έπρεπε να έχουν ληφθεί και τα οποία, όσο δεν λαμβάνονται, διογκώνουν το πρόβλημα και καθιστούν ανέφικτη τη λύση του.

Και τέτοια μέτρα υπάρχουν. Η κυβέρνηση τα γνωρίζει, τα συζητά. Πολλά από αυτά είναι ιδέες δικών της στελεχών. Του οικονομικού της επιτελείου. Βουλευτών της συμπολίτευσης. Του ίδιου του πρωθυπουργού. Άλλα είναι άλλων. Ειδημόνων, επιστημόνων, τεχνοκρατών, επιχειρηματιών. Αποτέλεσμα δημιουργικής σκέψης και ευθύνης απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.

Προτάσεις και μέτρα που έχουν κατατεθεί είτε αρμοδίως είτε και δημόσια. Επιτέλους, ας τα εφαρμόσει, αφού είναι μέτρα που μπορούν να την ανακουφίσουν από τον δημοσιονομικό βραχνά και να στείλουν μήνυμα, εντός και εκτός των συνόρων, ότι γίνεται σοβαρή προσπάθεια από τη νέα κυβέρνηση.

Τα μέτρα στα οποία θα αναφερθούμε είναι άμεσης απόδοσης, φέρνουν δεκάδες δισ. στα δημόσια ταμεία, δεν επιβαρύνουν τα συνήθη φορολογικά «υποζύγια», αλλάζουν την ψυχολογία και το κλίμα στην αγορά, μειώνουν σημαντικά τα δημόσια ελλείμματα και το χρέος.

Είναι, λοιπόν, απορίας άξιον γιατί δεν εξαγγέλλονται. Υπάρχουν αντιστάσεις; Από ποιους; Γνωρίζουμε ότι ορισμένα από τα μέτρα αυτά η προηγούμενη κυβέρνηση δεν τα εφάρμοσε γιατί έθιγαν μεγάλα συμφέροντα και πολυεθνικούς ομίλους. Λέγεται, μάλιστα, ότι υπήρξαν και αθέμιτες συναλλαγές για να μην προωθηθούν.

Η νέα κυβέρνηση δεν (μπορεί να) έχει τέτοιες υποχρεώσεις και δεσμεύσεις. Ούτε και πρέπει να υποχωρήσει, σε σχέση με κάποια άλλα (όπως οι αποκρατικοποιήσεις και μετοχοποιήσεις), σε πιέσεις συνδικαλιστικών συντεχνιών ή και λαϊκίστικων τμημάτων που υπάρχουν και στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος.

Ποια είναι, λοιπόν, τα μέτρα αξίας άνω των 20 δισ. ευρώ τα οποία μπορούν καταρχήν να βοηθήσουν ώστε να παραμείνει το δημόσιο χρέος, που είναι και το μεγάλο ζητούμενο, στο 114% του 2009 και να μην εκτιναχθεί, όπως υπολογίζεται, το 2010 στο 125%, κατά δεύτερον να μειώσουν, σε συνάρτηση με όσα προβλέπονται στον προϋπολογισμό, δραστικά τα ελλείμματα και κατά τρίτον να δημιουργήσουν ευνοϊκές συνθήκες για επενδύσεις, αλλάζοντας άρδην το οικονομικό τοπίο και τις διαθέσεις των διεθνών οίκων και αγορών αλλά και των Κοινοτικών παραγόντων για τη χώρα μας;

Πρώτον, στον τομέα των αποκρατικοποιήσεων, των ιδιωτικοποιήσεων ή των μετοχοποιήσεων, όπως και αν θέλει κάποιος να τις ονομάσει, θα μπορούσε να υπάρξει πώληση σε στρατηγικό εταίρο ενός ποσοστού της τάξεως του 20-30% με παραχώρηση του management για τη μέγιστη δυνατή κεφαλαιοποίηση επιχειρήσεων που δεν άπτονται εθνικών συμφερόντων, όπως ΟΠΑΠ, ΟΔΙΕ, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, επιχειρήσεις ύδρευσης-αποχέτευσης κ.λπ.

Τα εκτιμώμενα έσοδα σ’ αυτή την περίπτωση υπολογίζονται σε πάνω από 3,5 δισ. ευρώ. Ειδικά για τον ΟΠΑΠ, εφόσον υπάρξει και ταυτόχρονα παραχώρηση αδειών για στοιχήματα (γαλλική συνταγή), τότε σίγουρα τα έσοδα θα είναι πολύ περισσότερα. Και μπορούν να γίνουν ακόμη πιο πολλά για τις αναφερόμενες στο Χ.Α. εταιρείες λόγω της αναζωογόνησης -σ’ αυτή την περίπτωση- της χρηματιστηριακής τους αξίας.

Δεύτερον, να επεκταθούν οι συμβάσεις παραχώρησης του Δημοσίου σε ιδιώτες, π.χ. στο «Ελ. Βενιζέλος», στην Αττική Οδό κ.λπ.

Τρίτον, να δοθούν και νέες άδειες καζίνο (π.χ. στην Αττική) και να πωληθούν κρατικά ποσοστά σε ήδη μεικτές επιχειρήσεις.

Τέταρτον, να υπάρξει ρύθμιση εκκρεμοτήτων γύρω από την ακίνητη περιουσία. Η «νομιμοποίηση» των ημιυπαίθριων χώρων, καθώς και των υπερβάσεων του συντελεστή δόμησης -μαζικά φαινόμενα στις αστικές και παραθεριστικές κατοικίες-, επιτρέπει με λογικό τίμημα τη συγκέντρωση ποσών που ίσως υπερβαίνουν αθροιστικά τα 5 δισ. ευρώ. Μια τέτοια ρύθμιση ενισχύει και τα ετήσια τακτικά έσοδα σε μόνιμη βάση από φόρους μεταβιβάσεων, δημοτικά τέλη και φόρους ακίνητης περιουσίας.

Πέμπτον, για όσο διαρκεί η κρίση να μην ισχύει το πόθεν έσχες για την απόκτηση κατοικίας. Να βγουν από τα σεντούκια και τις θυρίδες τα λεφτά γιατρών, δικηγόρων, μηχανικών και άλλων, τα οποία προφανέστατα τα απέκτησαν διά της «πλαγίας οδού», προκειμένου να αναθερμανθεί ο κλάδος της οικοδομής.

Έκτον, να νομιμοποιηθούν τα αυθαίρετα. Έτσι κι αλλιώς, δεν πρόκειται ποτέ να τα γκρεμίσει. Είναι εκατοντάδες χιλιάδες. Ακόμη και να ήθελε κάποιος να τα γκρεμίσει, δεν θα μπορούσε. Αφού λοιπόν δεν πρόκειται να τα γκρεμίσουμε, ας τα νομιμοποιήσουμε.

Οι αυθαίρετοι να πληρώσουν το τίμημα της αυθαιρεσίας τους, που σίγουρα θα πρέπει να ’ναι διαφορετικό για την «παράγκα» του φτωχοδιάβολου στη Λούτσα και διαφορετικό για το «μέγαρο» του μεγαλοσχήμονα στον Διόνυσο. Ο φτωχός να πληρώσει, ας πούμε, 30 ευρώ το τετραγωνικό και ο πλούσιος 300. Και αυτό να γίνει εφάπαξ.

Να βγει δρακόντειος νόμος που να λέει ότι εφεξής όλα τα αυθαίρετα θα γκρεμίζονται και όποιος συνεργεί με οποιονδήποτε τρόπο να χτιστεί αυθαίρετο θα διαπράττει κακούργημα, είτε αυτός είναι δημόσιος λειτουργός, είτε αρχιτέκτονας, είτε μηχανικός, είτε εργολάβος, είτε ακόμη και εργάτης.

Ορισμένοι μπορούν να πουν γιατί κάποιος να πληρώσει για να νομιμοποιήσει το αυθαίρετό του όταν ξέρει ότι δεν πρόκειται να του το γκρεμίσουν. Επειδή το «φιρμάνι» που θα βγει θα πρέπει να προβλέπει ότι σε περίπτωση που δεν το νομιμοποιήσει θα του κοπεί αμέσως κάθε κοινόχρηστη υπηρεσία (φως, νερό, τηλέφωνο, αποχέτευση κ.ά.).

Η έννοια του περιουσιακού στοιχείου είναι και ένα επιπλέον κίνητρο για νομιμοποίηση. Νομιμοποιημένο ο κάτοχός του θα μπορούσε να το εγγράψει ως ενέχυρο, υποθήκη και περιουσιακό στοιχείο για να πάρει κάποιο δάνειο και να αυξηθούν έτσι η κατανάλωση και η ρευστότητα στους στενούς οικονομικά χρόνους της κρίσης που ζούμε.

Εκ παραλλήλου θα αυξηθεί και το ΑΕΠ και θα πέσουν και τα ελλείμματα, ενώ τα ευρώ που θα εισπράξει το Δημόσιο θα ανέρχονται σε πολλά δισ., περισσότερα ίσως απ’ ό,τι χρειάζεται για να σωθούν τα ασφαλιστικά ταμεία.

Έβδομον, να τολμήσει, επιτέλους, η νέα κυβέρνηση να νομοθετήσει ορθά το transfer pricing και το thin capitalization rules, δηλαδή τις ενδοομιλικές συναλλαγές και τους κανόνες υποκεφαλαιοδότησης. Από το πρώτο υπολογίζεται ότι ετησίως θα εισπράττει περί τα 5 δισ. ευρώ και από το δεύτερο τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ κατ’ έτος. Πολύ περισσότερα από αυτά που υπολογίζει να εισπράξει από το φορολογικό πακέτο που εξήγγειλε, στο πλαίσιο του προϋπολογισμού, ο υπουργός Οικονομικών.

Όγδοον, να υπάρξει τιτλοποίηση εσόδων από συμβάσεις παραχώρησης μεγάλων έργων. Αναφερόμαστε σε μελλοντικές εισπράξεις από εθνικές οδούς, που έχουν παραχωρηθεί προς εκμετάλλευση με συμβάσεις τις οποίες έχει συνάψει το ελληνικό Δημόσιο με διάφορες εταιρείες. Η ίδια μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλα έργα, όπως αεροδρόμια, λιμάνια κ.λπ.

Ένατον, θα μπορούσε επίσης να υπάρξει τιτλοποίηση μελλοντικών εσόδων του ΕΤΑΚ ή του ΦΜΑΠ. Να υπάρξει δηλαδή προπληρωμή του φόρου μεγάλης ακίνητης περιουσίας για τα επόμενα χρόνια μέσω της έκδοσης ειδικών τίτλων που ενσωματώνουν έκπτωση (ο φόρος να υπολογίζεται επί των τρεχουσών αντικειμενικών αξιών) και ακολουθούν το ακίνητο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Μόνο το 20% των υπόχρεων να ανταποκριθεί, αφού θα υπάρχει ισχυρό κίνητρο, τα έσοδα μπορεί να ξεπεράσουν τα 10-12 δισ. ευρώ.

Δέκατον, ακίνητα που δεν χρησιμοποιεί το Δημόσιο (π.χ. ολυμπιακά ακίνητα, αεροδρόμια, αξιοποίηση εκτάσεων όπως του Ελληνικού, πρώην στρατόπεδα κ.ά.), θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για διάφορες χρήσεις, με συμβάσεις πολυετούς παραχώρησης σε επενδυτές, χωρίς το Δημόσιο να χάσει τα ιδιοκτησιακά του δικαιώματα.

Ενδέκατον, να εφαρμοστεί, επιτέλους, και στη χώρα μας ο θεσμός του sales and leaseback επί ιδιοχρησιμοποιούμενων από το Δημόσιο ακινήτων σημαντικής εμπορικής αξίας. Με την εφαρμογή του μέτρου αυτού το Δημόσιο δεν αποξενώνεται της περιουσίας του, γιατί θα επιστρέψει και πάλι σ’ αυτό μετά το τέλος της μακροχρόνιας περιόδου μίσθωσης (εκτιμώμενα έσοδα πάνω από 1 δισ. ευρώ).

Σίγουρα υπάρχουν και άλλα μέτρα και πολιτικές με τα οποία μπορούν να εξευρεθούν πόροι. Η πάταξη της φοροδιαφυγής και η ενιαία τιμαριμθοποιημένη φορολογική κλίμακα, για την οποία έχει δεσμευθεί η κυβέρνηση, δεν λύνουν το πρόβλημα.

Οι φόροι δεν αρκούν, ενώ η «πράσινη ανάπτυξη», που μπορεί να σε βγάλει από τον φαύλο κύκλο των ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους, θα καθυστερήσει να παραγάγει νέο πλούτο.
Στο παρόν σημείωμα δεν αναφερθήκαμε καθόλου σε μέτρα που μειώνουν τις δαπάνες ή σε αναπτυξιακές πολιτικές. Δεσμευόμαστε να το πράξουμε προσεχώς...