Φελνίκος

Η επιθυμία της Ελλάδας να λυθεί το λεγόμενο «μακεδονικό» πρόβλημα είναι δεδομένη και ειλικρινής. Μάλιστα, σήμερα, με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου καθίσταται περισσότερον εναργής η προσπάθεια να ανεβρεθεί μια λύση που μπορεί να μην ικανοποιεί απολύτως την Αθήνα και τα Σκόπια, όμως θα είναι αξιοπρεπής και αποδεκτή από όλους τους μη φανατικούς και ακραίων φρονημάτων πολίτες και των δύο χωρών.

Από τότε που ανέκυψε το πρόβλημα με την ονομασία της γείτονος χώρας η Ελλάδα συνεχώς αναμορφώνει επί το ρεαλιστικότερον τις θέσεις της. Από το «ούτε Μακεδονία ούτε παράγωγά της» ή το «η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική» έχουμε φθάσει στο έσχατο για τα καθ’ ημάς σημείο υποχώρησης που συνοψίζεται στη λεγόμενη «κόκκινη γραμμή»: Σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό και για κάθε χρήση (erga omnes).

Η λείανση των ελληνικών θέσεων είναι προφανές ότι έγινε επειδή η χώρα μας διάκειται φιλικά έναντι του νεότευκτου γειτονικού κράτους. Ούτε βλέψεις επί των εδαφών της FYROM έχει ούτε τη συνέχει κάποιου είδους αλυτρωτισμός. Αντίθετα, επιθυμεί τη διατήρηση της κρατικής οντότητας όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

Επιπροσθέτως, την ενισχύει οικονομικά μέσω επενδύσεων, ενώ είναι έτοιμη, εφόσον επιλυθεί το πρόβλημα της ονομασίας, να τη συνδράμει αποφασιστικά και ουσιαστικά στην προσπάθειά της να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ.

Δεν είναι όμως σίγουρο ότι και η ηγεσία της άλλης πλευράς επιθυμεί το ίδιο. Η κωλυσιεργία που επιδεικνύει είναι πρωτοφανής και εκνευριστική. Ο Νίκολα Γκρούεφσκι και η «παρέα» του κάνουν οτιδήποτε περνά από το χέρι τους προκειμένου το πρόβλημα να διαιωνίζεται. Κι αν μέχρι πρότινος αυτό μπορούσε να λειτουργεί υπέρ των Σκοπίων, δεν είναι σίγουρο ότι και σήμερα τους ωφελεί.

Αντίθετα τους βλάπτει και διαγενομένου του χρόνου και των εξελίξεων -τόσο στην περιοχή όσο και ευρύτερα στην Ευρώπη- θα τους βλάπτει ολοένα και περισσότερο. Πλέον, η παράταση της εκκρεμότητας αποβαίνει, σαφέστατα, σε βάρος των συμφερόντων της FYROM και ιδιαίτερα των πολιτών της.

Είναι να απορεί λοιπόν κάποιος γιατί ο αξιότιμος κ. Γκρούεφσκι κρατά, με την πολιτική του, τη χώρα του στο περιθώριο, καταδικάζοντάς τη στην υπανάπτυξη και την καθυστέρηση. Πιστεύει, αλήθεια, ότι με την αδιαλλαξία του θα «σπάσει» την ελληνική «κόκκινη γραμμή»; Θεωρεί, σοβαρά, ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ του; Εθελοτυφλεί τόσο ώστε να νομίζει ότι η Ελλάδα θα πιεστεί υπέρμετρα από τους εταίρους της να άρει το βέτο για ένταξη της FYROM στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ;

Αν πιστεύει αυτά και φαντασιώνεται ότι μπορεί να ρίξει στο καναβάτσο την Ελλάδα είναι μάλλον αφελής και άρα επικίνδυνος για τη χώρα του. Αν δεν υπάρξει συμβιβασμός που να είναι συμβατός με την έσχατη «κόκκινη γραμμή» της Ελλάδας, η επίλυση του προβλήματος μπορεί να περιμένει για άλλα 18 χρόνια. Η Ελλάδα έκανε όσες και όποιες υποχωρήσεις μπορούσε να κάνει. Καμία κυβέρνηση και κανένας πολιτικός δεν μπορεί να κάνει οποιαδήποτε άλλη έκπτωση.

Ειδικά σήμερα, που στη χώρα μας υπάρχει οξεία οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση, οποιαδήποτε υποχώρηση από την «κόκκινη γραμμή» θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. Τυχόν ήττα της Ελλάδας στο «μακεδονικό» θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου για την κυβέρνηση και θα την οδηγούσε σίγουρα στην πτώση.

Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν η δίοδος για να εκφραστεί με ένταση η κοινωνική δυσαρέσκεια για τα οικονομικά μέτρα που λαμβάνονται. Θα ήταν η ρωγμή στο ηφαίστειο για να ξεχυθεί η λάβα που σιγοβράζει στα έγκατά του.

Ο Γ. Παπανδρέου μπορεί να είναι διαλλακτικός και μετριοπαθής, όμως έχει πλήρη συναίσθηση του τι θα συνέβαινε στην κυβέρνησή του εάν ήθελε ποτέ υποχωρήσει από την «κόκκινη γραμμή». Όσο υπήρχε ευμάρεια και ανάπτυξη, υπήρχε περιθώριο υποχωρήσεων και συμβιβασμών στα λεγόμενα εθνικά θέματα, υπό την έννοια ότι επήρχετο άμβλυνση της εθνικής ευαισθησίας.

Εξάλλου, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, επειδή τα τελευταία 15 χρόνια υπήρχε συνεχής βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων και ισχυροποίηση της χώρας στο ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον, υπήρξε και η ρεαλιστική στροφή της ελληνικής διπλωματίας σε σχέση με το «μακεδονικό».

Τώρα που τα πράγματα αγριεύουν σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, είναι λογικό η εξωτερική πολιτική να γίνεται πιο ανελαστική. Αποτελεί στοιχειώδη κανόνα πολιτικής επιβίωσης και διατήρησης της εθνικής και κοινωνικής συνοχής ενός κράτους.

Προφανώς το ίδιο που ισχύει για την Ελλάδα ισχύει και για τα Σκόπια. Εφόσον και αυτά αντιμετωπίζουν οξέα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα, είναι λογικό και αυτά να θέλουν να διατηρήσουν τη δική τους «κόκκινη γραμμή».

Aποδεκτό. Μόνον που υπάρχει μια διαφορά. Η Ελλάδα δεν είναι, αυτή τη στιγμή, επισπεύδουσα χώρα. Δεν είναι αυτή που καίγεται να επιλυθεί το πρόβλημα. Τα Σκόπια επείγονται να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ. Αυτά θέλουν μια ομπρέλα ασφαλείας κι έναν δρόμο ανάπτυξης. Η ηγεσία της γείτονος είναι αυτή που πρέπει να ζυγίσει τα υπέρ και τα κατά ενός συμβιβασμού.

Ο κ. Γκρούεφσκι, το κόμμα του και οι σύμμαχοί του στην κυβέρνηση πρέπει να αποφασίσουν τι είναι καλύτερο γι’ αυτούς. Να παραμείνουν «μαύρη τρύπα» στα Βαλκάνια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον της FYROM και των πολιτών της, ή να επιλύσουν την εκκρεμότητα της ονομασίας που θα τους ανοίξει τον δρόμο για την ένταξη στους ευρωατλαντικούς θεσμούς;

Μέση λύση δεν υπάρχει. Σ’ αυτή τη διένεξη δεν μπορεί να υπάρξει ένας νικητής. Ή και οι δύο θα κερδίσουν ή ένας από τους δύο θα χάσει. Κι αυτός που θα χάσει σαφέστατα δεν είναι η Ελλάδα. Θα χάσουν τα Σκόπια, επειδή πλέον ο χρόνος κυλά σε βάρος τους και υπέρ της Αθήνας, καθώς οι διαλλακτικές και μετριοπαθείς θέσεις του Γ. Παπανδρέου και της κυβέρνησής του αποκτούν συνεχώς υποστηρικτές σε όλα τα διεθνή φόρα και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ακόμα και στην αμερικανική.

Πλέον, τα Σκόπια δεν είναι όπως ήταν τη δεκαετία του 1990, μια μικρή, «ορφανή» και απροστάτευτη χώρα που έπρεπε, παντί τρόπω, ακόμη και σε βάρος των συμφερόντων μιας ευρωπαϊκής και νατοϊκής χώρας όπως η Ελλάδα, να υποστηριχθεί από τη διεθνή κοινότητα, προκειμένου οι φλόγες του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία να μην εξαπλωθούν και προς τον νότο της βαλκανικής χερσονήσου.

Το επιχείρημα της χώρας-buffer area εν καιρώ πολέμου δεν υφίσταται. Ούτε μπορεί να συνεχίζει να προβάλλεται το επιχείρημα του «μακεδονισμού» ως συγκολλητικής ουσίας του νεότευκτου κράτους έναντι του διεγερμένου αλβανικού εθνικισμού στο Κόσοβο.

Πλέον το Κόσοβο είναι ανεξάρτητο. Όσο δε εδραιώνεται η ανεξαρτησία του τόσο η FYROM θα πρέπει να ανησυχεί εάν δεν έχει επιλύσει την εκκρεμότητα με την Ελλάδα. Ένα τρίτο κύμα εξέγερσης του αλβανικού στοιχείου, προκειμένου να πραγματωθεί η εθνική ολοκλήρωση της Αλβανίας, δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Ο «μακεδονισμός» έχει φτάσει πλέον στα όριά του. Μπορεί να ήταν όχημα για να αποσπαστεί από τη Γιουγκοσλαβία η FYROM και να εδραιωθεί στη συνέχεια ως κράτος, σήμερα όμως αποτελεί τροχοπέδη για τη γείτονα χώρα. Η επίλυση του προβλήματος με την Ελλάδα ακυρώνει την προσπάθεια να ενταχθεί το σύνολο των Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο οδικός χάρτης «2014» που έχει εκπονήσει ο Γ. Παπανδρέου μπορεί να μείνει ημιτελής εάν ο κ. Γκρούεφσκι και η «παρέα» του παραμείνουν προσκολλημένοι στο παρελθόν. Ίσως η ηγεσία των Σκοπίων θα έπρεπε να λάβει σοβαρά υπ’ όψιν της το γεγονός ότι το σύνολο των χωρών με τις οποίες συνορεύει (Βουλγαρία, Σερβία, Αλβανία) συμφωνεί με τις ελληνικές θέσεις και να μην αρέσκεται στα φληναφήματα κάποιων ακραίων κύκλων της.

Ίσως ο κ. Γκρούεφσκι θα πρέπει να εξηγήσει στους πολίτες της γείτονος ότι το κλίμα στην Ευρώπη για τη FYROM, αλλά και τις άλλες υπό ένταξιν χώρες, αλλάζει. Ότι πλέον Γαλλία και Γερμανία θέλουν να σταματήσει η διεύρυνση με την ένταξη της Κροατίας και της Ισλανδίας και να ξανανοίξει αυτό το κεφάλαιο ύστερα από 20 χρόνια. Ή λοιπόν η FYROM και οι άλλες βαλκανικές χώρες θα ενταχθούν μέχρι το 2014, όπως προβλέπει ο ελληνικός οδικός χάρτης, ή θα περιμένουν τουλάχιστον μέχρι το 2030. Διαλέγουν και παίρνουν.

Κι αν μεν η Τουρκία μπορεί να περιμένει, επειδή είναι μεγάλη χώρα, αλλά και γιατί έχει και άλλες επιλογές και πιθανώς και άλλες προτεραιότητες, δεν είμαι σίγουρος ότι το ίδιο ισχύει και για τη FYROM.

Θα πρέπει λοιπόν ο κ. Γκρούεφσκι και η «παρέα» του να επιλέξουν πορεία. Ή θα παραμείνουν μόνοι τους ή θα συμπορευτούν με την Ελλάδα, ώστε να ενταχτούν στην Ευρώπη και στους άλλους θεσμούς ασφάλειας και ανάπτυξης.

Μάλιστα, ο κ. Γκρούεφσκι είναι και τυχερός άνθρωπος, επειδή στην ηγεσία της Ελλάδος βρίσκεται ο Γ. Παπανδρέου, ο οποίος με τον οδικό χάρτη «2014» που έχει επεξεργαστεί είναι ο μόνος που εγγυάται ένα ευρωπαϊκό μέλλον για τη FYROM. Παρέχεται στον κ. Γκρούεφσκι και την «παρέα» του μια μοναδική ευκαιρία να απαγκιστρωθούν από την αδιαλλαξία τους. Κι αυτή η ευκαιρία είναι η «ατζέντα 2014» του Γ. Παπανδρέου.

Το πρόβλημα της ονομασίας μπορεί να ενταχθεί και να επιλυθεί στο πλαίσιο αυτής της ατζέντας χωρίς κραδασμούς εκατέρωθεν. Έχω, δε, την πεποίθηση ότι εάν κι αυτή η προσπάθεια που γίνεται να υπάρξει συμβιβασμός στο όνομα Vardarska Makedonjia (χωρίς παρενθέσεις και παύλες) αποτύχει, τότε ο Γκρούεφσκι θα αντιμετωπίσει οξύ εσωτερικό πρόβλημα.

Οι ομάδες συμφερόντων που μέχρι τώρα τον στήριζαν έχουν λογικά ωριμάσει και είναι αρκετά έξυπνες ώστε να αντιλαμβάνονται ότι η ένταξη στην Ευρώπη συμφέρει και τις ίδιες. Και για να εξελιχθούν από ένα τοπικό και «επαρχιώτικο» δίκτυο σε κάτι ευρύτερο και γιατί οι οικονομικές και άλλες προοπτικές που διανοίγονται μέσω της Ευρώπης είναι μεγάλες και προσοδοφόρες.

Κι αυτές οι ομάδες συμφερόντων που σήμερα στηρίζουν τον Γκρούεφσκι, εκτός από σλαβομακεδονικές, είναι και αλβανικές που εντάσσονται και σε άλλες προοπτικές και στοχεύσεις.

Ιδού λοιπόν η Ρόδος για τον κ. Γκρούεφσκι και την «παρέα» του! Ας λάβουν, μάλιστα, και κάτι άλλο υπ’ όψιν τους για να κάνουν το πήδημα προς τον έντιμο συμβιβασμό και τον δρόμο προς την Ευρώπη. Εάν δεν συμφωνήσουν σήμερα, αύριο είναι πολύ πιθανό είτε ο Γ. Παπανδρέου να χρειαστεί εξ ανάγκης να σκληρύνει τη θέση του απέναντί τους, είτε ο διάδοχός του να είναι εντελώς διαφορετικής φιλοσοφίας και σε άλλη, πιο σκληρή, γραμμή.

Εξάλλου, αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Ελλάδα είναι ο Αντ. Σαμαράς, τον οποίον στη FYROM θα ενθυμούνται από το 1993...