Φελνίκος

Ο Γιώργος Παπανδρέου και η κυβέρνησή του υπερέβησαν εαυτούς. Πήραν μέτρα που αντιστρατεύονται σαφέστατα την πολιτική και ιδεολογική ταυτότητα του ΠΑΣΟΚ.

Στο όνομα της σωτηρίας της πατρίδας, πέρασαν στην απέναντι όχθη των θέσεων και των συμφερόντων που υποτίθεται ότι εκφράζει η Κεντροαριστερά. Για να σωθεί η οικονομία και να μην καταρρεύσει η χώρα, δεν δίστασαν να βάλουν απέναντί τους μια σημαντική μερίδα του λεγόμενου λαϊκού ΠΑΣΟΚ, καθώς και την κομμουνιστογενή Αριστερά.

Σαφέστατα είναι μια κίνηση που θα έχει μεγάλο πολιτικό και εκλογικό κόστος εάν δεν παράξει θετικά αποτελέσματα ως προς τον επιδιωκόμενο στόχο. Από αυτή την άποψη, είναι μια οριακή και συνάμα ιστορική ενέργεια πρωτίστως του Γ. Παπανδρέου, αλλά και της ηγετικής υπουργικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ, η οποία όμως σε σημαντικό βαθμό υστερεί ως προς την ικανότητα ουσιαστικής και αποτελεσματικής διακυβέρνησης.

Ανεξαρτήτως τού τι λέγεται, χρειαζόταν πολιτική γενναιότητα για να το αποτολμήσει κάποιος. Κι αυτό πρέπει να αναγνωρισθεί και να πιστωθεί στον πρόεδρο της κυβερνήσεως και του ΠΑΣΟΚ, καθώς και στους υπουργούς του. Έκαναν αυτό που έπρεπε για τη χώρα και δεν έλαβαν υπ’ όψιν τους το λεγόμενο πολιτικό κόστος. Κινήθηκαν με γνώμονα όχι την κομματική ιδιοτέλεια, αλλά το εθνικό συμφέρον.

Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, είναι λάθος η κριτική που τους ασκείται. Το ΠΑΣΟΚ εμφανίστηκε στην πολιτική σκηνή, πολιτεύθηκε και μεγαλούργησε έχοντας έντονα τα πατριωτικά χαρακτηριστικά.

Αυτό που το έκανε ξεχωριστό και κόμμα εξουσίας ήταν ότι κατάφερε να αναδείξει τον λαϊκό παράγοντα όχι απλώς ως οργανικό συστατικό, αλλά ως βασική και κυρίαρχη συνιστώσα του πατριωτισμού. Αφήρεσε από την αστική τάξη, κατά βάση κομπραδόρικη και εξωνημένη, καθώς και από τη δεξιά παράταξη τον εθνικόφρονα μανδύα.

Ορίζοντας μια νέα σχέση του πατριωτισμού με τα συμφέροντα των λαϊκών τάξεων, πέτυχε να πλήξει καίρια τη δεξιά ιδεολογία και παράταξη, που προέβαλαν και προπαγάνδιζαν τις έννοιες της πατρίδας και του έθνους ως προνομιακά και αποκλειστικά δικά τους πεδία άσκησης πολιτικής.

Τηρουμένων των αναλογιών, αυτό γίνεται και σήμερα. Μπορεί από μια πρώτη θεώρηση και ανάγνωση τα μέτρα που ελήφθησαν να συνιστούν αναίρεση αυτής της ιστορικής σύζευξης (πατρίδος και λαϊκών συμφερόντων).

Εάν όμως σκεφθούμε ψύχραιμα και με νηφαλιότητα, θα διαπιστώσουμε ότι μια διαφορετική στάση (άρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανυπακοή στις κοινοτικές νόρμες, αδιαφορία για τις αγορές) το μόνο που θα επετύγχανε θα ήταν η χρεοκοπία και η πτώχευση της χώρας. Και οι πρώτοι που θα επλήττοντο από μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν οι μισθωτοί, οι εργαζόμενοι, οι λαϊκές τάξεις.

Χρεοκοπία και πτώχευση της χώρας ισοδυναμούν με έγκλημα εις βάρος του λαού και της πατρίδας, και ένα πατριωτικό και σοσιαλιστικό κόμμα οφείλει να το αποτρέψει. Μόνον έτσι πραγματώνει τον σκοπό για τον οποίον ιδρύθηκε και για τον οποίον υπάρχει.

Τακτικά μπορεί να έχει κόστος, μπορεί ακόμη και να χάσει τη διακυβέρνηση της χώρας εάν δεν καταφέρει να πετύχει τους στόχους του, στρατηγικά όμως -και υπό την προϋπόθεση ότι θα τα καταφέρει- θα εδραιώσει για πολύ χρόνο την ηγεμονία του στην κοινωνία και το πολιτικό σύστημα.

Εάν όντως υπάρχει κάποια συγκροτημένη, αποτελεσματική και βιώσιμη διαφορετική πρόταση, ας ειπωθεί. Όχι αυτά τα γενικόλογα ψελλίσματα ή οι ιδεολογικοποιημένες οιμωγές που ακούγονται.

Στις σημερινές συνθήκες, ενδιαφέρον έχουν οι πρακτικές απαντήσεις και λύσεις στα προβλήματα του άμεσου δανεισμού της χώρας για να εξυπηρετηθούν πρωτίστως εσωτερικές ανισορροπίες, και όχι οι θεωρητικοί προσπλακισμοί ως προς το ιδεολογικοπολιτικό δέον γενέσθαι για την αντιμετώπιση της οικονομικής παγκόσμιας και εγχώριας οικονομικής κρίσης.

Ναι, να πληρώσει το κεφάλαιο, ναι, να πληρώσουν οι κερδοσκόποι, ναι, να πληρώσουν οι τραπεζίτες, οι εφοπλιστές και όλοι αυτοί οι «δαίμονες» που τα προηγούμενα χρόνια της ευημερίας ήταν αρωγοί και στυλοβάτες της οικονομίας και της ευμάρειας που απήλαυσε για τρεις και πλέον δεκαετίες ο ελληνικός λαός.

Πώς θα γίνει αυτό όμως; Με δήμευση περιουσιών; Με έξοδο από την Ευρωζώνη και επιστροφή στη δραχμή; Με τη μετατροπή της Ελλάδας σε γαλατικό χωριό της Ευρώπης;

Καλό το παραμύθι, αλλά έχει τόσους δράκους, που τρομάζουν ακόμη και τους αφηγητές του. Η ουσία είναι μία και απλή: Η χώρα ξόδεψε ό,τι είχε να ξοδέψει και τώρα δεν έχει ευρώ να δώσει στους πολίτες της και για να λειτουργήσει στοιχειωδώς το κράτος-«μαγαζί», εάν δεν δανειστεί. Και οι δανειστές έκλεισαν τη στρόφιγγα. Για δικούς τους λόγους.

Είτε γιατί θέλουν να διαλύσουν την Ευρωζώνη, είτε γιατί θέλουν να κάνουν το ευρώ βούτυρο. Είτε γιατί οι τοκογλύφοι-κοράκια μυρίστηκαν πτώμα και όρμησαν να το κατασπαράξουν. Είτε, είτε, είτε... όλα αυτά που λέγονται και γράφονται.

Το πρόβλημα όμως της ανημπόριας του κράτους να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του παραμένει. Και ο μόνος τρόπος να το πετύχει είναι ο δανεισμός. Και για τον δανεισμό δεν βρίσκω καλύτερο τρόπο από αυτόν που επιχειρεί η κυβέρνηση.

Εάν υπάρχει άλλος, να ειπωθεί. Όχι αυτές οι ερεσχελίες περί Κίνας, Ρωσίας και Αράβων. Γιατί περί τέτοιων πρόκειται για όσους γνωρίζουν τα δεδομένα και αποδέχονται την ευρωπαϊκή ταυτότητα της χώρας. Αυτά, λοιπόν, ως προς τον δανεισμό.

Και ερχόμαστε τώρα στα μέτρα. Σίγουρα υπάρχουν πολλές ενστάσεις και αμφιβολίες ως προς την αποτελεσματικότητά τους. Ουδείς εγγυάται ότι τα μέτρα δεν θα βυθίσουν τη χώρα στην ύφεση με ό,τι παρενέργειες αυτή συνεπάγεται.

Για να μη συμβεί αυτό, θα πρέπει να συμπληρωθούν με αναπτυξιακά έργα. Τάχιστα και σε κάθε επίπεδο. Εάν δεν υπάρξουν επενδύσεις, διαρθρωτικές μεταβολές στη διοίκηση και το κράτος, αποκρατικοποιήσεις, μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και το Ασφαλιστικό, θα είναι σαν να έχουμε κάνει μια τρύπα στο νερό.

Αυτή τη στιγμή, η χώρα βρίσκεται σ’ ένα οριακό σημείο. Είναι στο μεταίχμιο. Ο μέχρι τούδε τρόπος ανάπτυξης, όπως τον ζήσαμε από τη μεταπολίτευση και εντεύθεν, τελείωσε. Το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ βιοτικού επιπέδου και παραγωγικότητας είναι αδύνατον να συνεχιστεί. Αρκετά είχαμε τα πόδια μας έξω από το πάπλωμα. Η πτώση του βιοτικού επιπέδου είναι αναπόφευκτη.

Εφεξής η κοινωνία πρέπει να μάθει να ζει με βάση τις δυνατότητές της. Πρέπει να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι το βιοτικό της επίπεδο θα συμπιεστεί προς τα κάτω βιαίως και θα ταυτιστεί με την παραγωγικότητά της. Και το στοίχημα είναι να μπορέσουμε να μπούμε σε έναν νέο ανοδικό κύκλο, όπου βιοτικό επίπεδο και παραγωγικότητα θα πορεύονται μαζί. Εάν τα καταφέρουμε, έχει καλώς.

Διαφορετικά, τα χειρότερα είναι μπροστά μας. Κι όταν λέμε «τα χειρότερα», εννοούμε νέα -επίσης σκληρά και επώδυνα- μέτρα τον Ιούνιο ή, το αργότερο, τον Σεπτέμβριο.

Για να μη συμβεί αυτό, θα πρέπει η κυβέρνηση να εφαρμόσει απαρέγκλιτα τα όσα εξήγγειλε. Χωρίς ταλαντεύσεις, υποχωρήσεις και εκπτώσεις. Δεν είναι σίγουρο ότι θα τα καταφέρει, αφού ο διοικητικός μηχανισμός του κράτους είναι όχι απλώς αναποτελεσματικός, αλλά σε κατάσταση αποδιάλυσης.

Θα πρέπει, λοιπόν, να συνέλθει και να δουλέψει αποτελεσματικά. Κι αυτό γίνεται μόνον με έναν τρόπο. Με φραγγέλιο. Αρκετά με τα καρότα. Ήρθε ο καιρός για μαστίγιο. Και πρώτα απ’ όλα στους διεφθαρμένους, τους οκνηρούς και τους υπό κομματική προστασία ευρισκόμενους υπαλλήλους.

Και βέβαια με απηνή διωγμό των παρανομούντων, των φοροκλεπτών, των μιζοεισπρακτόρων και εν γένει όσων επιδεικνύουν παραβατική συμπεριφορά στις δοσοληψίες με το Δημόσιο.

Η έλλειψη άρτου μπορεί να γίνει ίσως αποδεκτή μόνον εφόσον παρασχεθεί μπόλικο θέαμα, που θα λειτουργήσει παραδειγματικά και ως υπόδειγμα μιας νέας κοινωνικής συμπεριφοράς. Προσώρας δεν έχουμε πολλές εγγυήσεις ότι όλα αυτά θα συμβούν.

Υπάρχει όμως μια σταθερά, στην οποίαν μπορούμε να στηριχθούμε. Κι αυτή είναι ο πρωθυπουργός. Το ότι δεν πτώχευσε η χώρα το οφείλουμε σχεδόν αποκλειστικά στον Γ. Παπανδρέου. Εάν δεν ήταν αυτός, με το διεθνές δίκτυο επαφών που έχει και την υπερδραστηριότητα που επιδεικνύει, η χώρα θα είχε «πέσει». Θα είχε αλωθεί από τους κερδοσκόπους.

Κατάφερε να μετατρέψει το πρόβλημα της πτωχής Ελλάδος σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο ζήτημα. Η δημοσιονομική κρίση της χώρας έγινε υπαρξιακό πρόβλημα της Ευρωζώνης. Τα ελλείμματα και το χρέος ενός περιφερειακού ευρωπαϊκού κράτους μετατράπηκαν σε πόλεμο δολαρίου - ευρώ.

Οι υπερφίαλοι και ανεξέλεγκτοι κερδοσκόποι τίθενται πλέον με σοβαρότητα στο στόχαστρο της κριτικής του συνόλου σχεδόν των χωρών της Ευρώπης, αλλά και των ΗΠΑ. Το πρόβλημα της Ελλάδος έγινε πρόβλημα του Νότου της Ευρώπης και αντίθεσής του με τον Βορρά, αλλά και το αγγλοσαξονικό λόμπι.

Ουδείς άλλος Έλλην πολιτικός θα τα είχε καταφέρει. Και σίγουρα όχι ο προκάτοχος του Γ. Παπανδρέου, ο οποίος και προφανέστατα γι’ αυτό φυγομάχησε και παρέδωσε άρον άρον την εξουσία. Η διαφορά αυτή μεταξύ Παπανδρέου και Καραμανλή είναι και η διαφορά μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς ως προς τον πατριωτισμό, όπως ορίσαμε στην αρχή του παρόντος σημειώματος.

Η ιστορία έχει αποδείξει ότι στα δύσκολα το βάρος της υπεράσπισης της πατρίδας το αναλαμβάνουν οι δυνάμεις της Κεντροαριστεράς.

Η Δεξιά εμφανίζεται υπέρμαχος του έθνους και της πατρίδος μόνον σε περιόδους ευημερίας ή ως εθνικιστικό σάρκωμα σε σκοτεινούς καιρούς και περιόδους ανωμαλίας. Στα δύσκολα είναι η Κεντροαριστερά που συμπεριφέρεται με πατριωτική συνείδηση. Όπως έγινε και στον πόλεμο.

Και επειδή σήμερα όντως έχουμε «πόλεμο», οφείλουμε να στηρίξουμε και να σταθούμε αλληλέγγυοι στις μάχες που δίνουν ο Γ. Παπανδρέου και η κυβέρνησή του. Εάν μάλιστα το καλοσκεφθεί και η Αριστερά, ίσως αναθεωρήσει στάση.

Κι αυτή μεγαλούργησε σε συνθήκες κρίσης και πολέμου υπέρ της πατρίδας. Όταν χρειάστηκε να υπερασπιστεί τη χώρα, απέκτησε αίγλη και οπαδούς. Κι απ’ αυτό το «λίπος» του παρελθόντος συντηρείται μέχρι και σήμερα.

Μάλιστα μια τέτοια «πατριωτική» στάση ίσως είναι και η πλέον αποτελεσματική στρατηγική διεμβόλισης του ΠΑΣΟΚ, το οποίο ασκώντας τόσα χρόνια εξουσία αλλοτριώθηκε, έγινε καθεστωτικό κόμμα και σε πολλά ταυτίστηκε με τη δεξιά παράταξη και ιδεολογία. Γι’ αυτό και σήμερα έχει τόσους πολλούς σπασμούς και διχάζεται ως προς τα μέτρα και τις επιλογές του Γ. Παπανδρέου.

Αυτό όμως είναι ένα άλλο πρόβλημα, το οποίο ίσως σε όχι και τόσο μακρινό χρόνο θα κληθεί να αντιμετωπίσει ριζικά ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Η νέα εποχή, τα νέα προβλήματα και καθήκοντα χρειάζονται νέες στρατηγικές, πολιτικές και ιδεολογικές θεωρήσεις.

Και πιθανότατα νέα υποκείμενα και πολιτικοκοινωνικές συμμαχίες ως αποτέλεσμα είτε μετεξέλιξης είτε διασπάσεων...