Φελνίκος

Στη χώρα που ανθεί η φαιδρά πορτοκαλέα, λογικό είναι ο δημόσιος βίος και η πολιτική ζωή να αναλύονται, αλλά και οι εξελίξεις να δρομολογούνται με βάση σενάρια, εικασίες, προτιμήσεις και προφητείες.

Μάλιστα, η πολιτική υπανάπτυξη ενδύεται με μπόλικη σοβαροφάνεια και περισσή θεσμολαγνεία, προκειμένου να εμφανίζεται ως ανταποκρινόμενη δήθεν στις σύγχρονες ανάγκες μιας αναπτυγμένης δυτικοευρωπαϊκής δημοκρατίας. Τελευταίο σύμπτωμα αυτής της νόσου των δημοσιολογούντων η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και η συσχέτισή της με τις πολιτικές εξελίξεις.

Το τι μπαρούφα λέγεται και γράφεται είναι άνευ προηγουμένου. Μπορεί και το ένα και το άλλο κόμμα εξουσίας να κάνουν όποια πολιτικά παιχνίδια θέλουν. Το ίδιο, βέβαια, ισχύει και για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Όπως και τα κόμματα, έτσι και ο Κάρ. Παπούλιας μπορεί να έχει, και ίσως έχει, και πάντως σίγουρα δικαιούται να έχει, μια προσωπική στρατηγική. Αυτή της επανεκλογής του. Απόλυτα θεμιτή και φυσιολογική. Εμάς αυτό που μας ενδιαφέρει -και ενδιαφέρει και τους αναγνώστες μας- είναι η αλήθεια. Καθαρή, γυμνή, κυνική, ψυχρή, δίχως ίχνος θεσμολαγνείας.

Ας δούμε, λοιπόν, πώς έχουν τα πράγματα και ας προσπαθήσουμε να καταρρίψουμε κάποιους μύθους ή, καλύτερα, να ξεσκεπάσουμε κάποιες υποκρισίες σχετικά με το θέμα.

Ναι, το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να μπλοκάρει αριθμητικά την επανεκλογή Παπούλια. Το γράψαμε και παλαιότερα, το επαναλάβαμε και στο προηγούμενο φύλλο. Εάν το ΚΚΕ συνταχθεί με την κυβερνητική θέση, ο Κάρ. Παπούλιας μπορεί να επανεκλεγεί, καθώς στο μπλοκ Ν.Δ. - ΚΚΕ θα αθροιστούν και οι ψήφοι του κόμματος του Γ. Καρατζαφέρη, όστις έχει ταχθεί υπέρ της επανεκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Στην περίπτωση αυτή, είναι αδιάφορο το τι θα πράξει ο ΣΥΡΙΖΑ. Μπορεί είτε να πει «ναι» είτε «όχι». Υποθέτουμε, έχοντας την ασφάλεια της αδιάφορης ψήφου του, ότι θα πει «όχι» εφόσον πει «ναι» το ΚΚΕ. Θα υποχρεωνόταν μάλλον να πει «ναι» εάν ο ΛΑΟΣ έλεγε «όχι», επειδή μια πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, με δεδομένο το πρόβλημα συνοχής που αντιμετωπίζει, ίσως έθετε εν κινδύνω την κοινοβουλευτική του εκπροσώπηση.

Το κλειδί, λοιπόν, είναι το ΚΚΕ. Θα πει «ναι», αναλαμβάνοντας να πληρώσει το πολιτικό και εκλογικό κόστος που συνεπάγεται η σύμπλευση με τη Ν.Δ. και τον ΛΑΟΣ; Δύσκολα. Από την άλλη, βέβαια, έχει ως επιχειρήματα τα εξής:

Πρώτον, οι πολίτες εμφανίζονται να επιθυμούν συναινετική εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Δεύτερον, το 1995 είχε ψηφίσει μαζί με το ΠΑΣΟΚ την εκλογή Σαρτζετάκη. Τρίτον, μπορεί να επαναλάβει το πάγιο επιχείρημά του ότι ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. είναι το ίδιο πράγμα, οπότε δεν το ενδιαφέρουν τα μεταξύ τους πολιτικά παιχνίδια εξουσίας. Τέταρτον, μπορεί να οχυρωθεί πίσω από την υψηλή δημοφιλία του Κάρ. Παπούλια, υποστηρίζοντας ότι υπακούει έτσι στο λαϊκό αίσθημα. Και, πέμπτον, μπορεί να προπαγανδίσει τις κατά καιρούς εκφρασθείσες φιλεργατικές, πατριωτικές και κοινωνικά ευαίσθητες τοποθετήσεις του Κάρ. Παπούλια.

Είναι αλήθεια ότι όλα αυτά συγκροτούν μια πειστική επιχειρηματολογία, πίσω από την οποία μπορεί να οχυρωθεί το ΚΚΕ για να πει το «ναι». Όμως, παρ’ όλα αυτά, το ΚΚΕ θα πληρώσει πολιτικά, εκλογικά και πιθανότατα στρατηγικά (με δεδομένο και το λεγόμενο «βρόμικο ’89») μια τέτοια σύμπραξη με τη Ν.Δ. και τον ΛΑΟΣ.

Και θα πληρώσει επειδή η κοινωνική πλειοψηφία εμφανίζεται να απαιτεί όσο το δυνατόν πιο σύντομα τη λύση του πολιτικού και οικονομικού προβλήματος της χώρας. Η ηγεσία του Περισσού θα πρέπει να λάβει, σ’ αυτή την περίπτωση, πολύ σοβαρά ανταλλάγματα για να δεχθεί να συμμετάσχει σ’ αυτό το παιχνίδι εξουσίας. Αν το ΚΚΕ πει «όχι», τότε τα πράγματα απλοποιούνται. Οι εκλογές θα γίνουν τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο του 2010.

Ερχόμαστε τώρα στον δεύτερο παράγοντα που μπορεί να καθορίσει τις εξελίξεις. Και αυτός είναι ο Κάρ. Παπούλιας. Αυτή τη στιγμή έχουμε δύο δεδομένα. Ο Κ. Καραμανλής λέει ότι η Ν.Δ. θα υποστηρίξει την επανεκλογή του και ο Γ. Παπανδρέου υποστηρίζει ότι θα επανεκλέξει τον Κάρ. Παπούλια αφού πρώτα γίνουν εκλογές.

Και οι δύο πολιτικοί αρχηγοί είναι ειλικρινείς. Είναι η μόνη θέση που μπορούν να έχουν. Ο μεν πρωθυπουργός επειδή επιθυμεί να «σπρώξει» όσο το δυνατόν πιο πίσω τις εκλογές, με την ελπίδα ότι μπορεί η κυβέρνησή του να γυρίσει το εις βάρος της παιχνίδι. Ο δε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης επειδή δεν θέλει να χάσει την ευκαιρία, προκειμένου το κόμμα του να επιστρέψει στην εξουσία. Όσοι υποστηρίζουν τη διακομματική (με τις ψήφους της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ) επανεκλογή του Κάρ. Παπούλια προβάλλουν ως επιχείρημα το υπερκομματικό του θεσμού, τον σεβασμό στο πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας και την επιταγή-ερμηνεία του συντάγματος για αποδέσμευση της προεδρικής εκλογής από τις κομματικές αντιπαραθέσεις.

Μάλιστα, τα επιχειρήματα αυτά συμπληρώνονται και με ένα τέταρτο. Ότι δήθεν ο Κάρ. Παπούλιας δεν μπορεί να δεχθεί να επανεκλεγεί ως μονοκομματικός υποψήφιος μετά από εκλογές, όταν την πρώτη φορά, το 2005, εξελέγη με τις ψήφους και των δύο κομμάτων.

Λοιπόν, ας σταματήσει η υποκρισία. Η προεδρική εκλογή είναι πολιτική πράξη, δεν είναι απολίτικη θεσμική υποχρέωση. Όλες οι εκλογές Προέδρου της Δημοκρατίας είχαν έντονο το πολιτικό στοιχείο. Ήταν αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών, υποταγμένων απόλυτα στη συγκυρία και το κομματικό συμφέρον.

Αυτό έγινε, το 1980, με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Όντας διορατικός πολιτικός και βλέποντας την έλευση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, μεθόδευσε τη μονοκομματική μετάβασή του στην Προεδρία. Ολωσδιόλου πολιτική ήταν και η επιλογή του Χρ. Σαρτζετάκη από τον Ανδρ. Παπανδρέου. Άκρως πολιτική και αμιγώς μονοκομματική ήταν η εκ νέου εκλογή του Κ. Καραμανλή το 1990 από τον Κ. Μητσοτάκη. Καθαρή πολιτική ιδιοτέλεια υπήρχε και στην επιλογή του Κ. Στεφανόπουλου, το 1995, από το ΠΑΣΟΚ και την ΠΟΛΑΝ του Αντ. Σαμαρά. Ακραία κομματική σκοπιμότητα υπήρχε και στην επανεκλογή, το 2000, του Κ. Στεφανόπουλου. Εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ γιατί είχε κερδίσει τις εκλογές και δεν είχε λόγο να μην υποστηρίξει τον «ευπρεπή δεξιό» Πρόεδρο, ο οποίος συν τοις άλλοις εξυπηρετούσε τον Κ. Σημίτη στην «αιχμαλωσία» (μέσω και του «εκσυγχρονισμού») της «πεφωτισμένης Κεντροδεξιάς».

Από τη Ν.Δ. επειδή ο Κώστας Καραμανλής είχε μόλις πριν από λίγους μήνες ηττηθεί και δεν ήθελε να διακινδυνεύσει μια νέα ήττα, η οποία πιθανότατα θα τερμάτιζε τη δική του αρχηγική πολιτική καριέρα και θα έβαζε σε περιδίνηση με άγνωστα αποτελέσματα τη συντηρητική παράταξη. Αποτέλεσμα κομματικών σκοπιμοτήτων ήταν και η εκλογή του Κάρ. Παπούλια το 2005.

Ο Κ. Καραμανλής είχε ήδη κερδίσει δύο εκλογές (εθνικές και ευρωεκλογές το 2004), ήταν απόλυτος κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού και μέσω της επιλογής ενός στελέχους από την αντίπαλη παράταξη στόχευε στον διεμβολισμό του ΠΑΣΟΚ και στην εμπέδωση της ηγεμονίας του.

Ο Γ. Παπανδρέου, έχοντας ήδη χάσει δύο εκλογές, είδε ως σανίδα σωτηρίας την υπόδειξη του Κάρ. Παπούλια, προκειμένου να μην υποστεί σε έναν χρόνο μια τρίτη ήττα, που θα τον έβγαζε πιθανότατα εκτός παιχνιδιού. Όλες, λοιπόν, οι προεδρικές εκλογές είχαν έντονο το στοιχείο των πολιτικών, κομματικών και προσωπικών (της ηγεσίας) στρατηγικών. Εξυπηρετούσαν σκοπιμότητες και ανταποκρίνονταν στα καθήκοντα της συγκυρίας. Το ίδιο ισχύει και για το 2010. Με βάση αυτές τις πολιτικές σκοπιμότητες, τις κομματικές ιδιοτέλειες και τις προσωπικές στρατηγικές των Κ. Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου γίνονταν οι τοποθετήσεις για τον Κάρ. Παπούλια.

Όσα λέγονται για τον υπερκομματικό θεσμό, το σύνταγμα και τον σεβασμό στο πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι για το θεαθήναι. Όπως σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, έτσι και στην εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας θα αποτυπωθεί ένας πολιτικός συσχετισμός και μια στρατηγική εξουσίας και διακυβέρνησης.

Με απλά λόγια, είτε θα συνεχιστεί η διακυβέρνηση από τη Ν.Δ. είτε θα αλλάξει βάρδια η εξουσία. Αυτό θα κριθεί τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο του 2010. Όσες πολιτικές δυνάμεις πιστεύουν το πρώτο θα ταχθούν υπέρ της επανεκλογής Παπούλια. Όσες πιστεύουν το δεύτερο θα επανεκλέξουν τον Κάρ. Παπούλια, αφού προηγουμένως διενεργηθούν εκλογές.

Εδώ υπεισέρχεται ο ρόλος του ίδιου του Κάρ. Παπούλια. Θα σταθεί στο τυπικό της πρώτης διακομματικής του εκλογής ή θα προτιμήσει να λειτουργήσει ουσιαστικά ως πολιτικός παράγων, επηρεάζοντας τις εξελίξεις στη χώρα; Θα ενδυθεί τη λεοντή του ανεύθυνου δήθεν άρχοντος ή θα μιμηθεί τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος ουδέποτε επέτρεψε στον εαυτό του να απολέσει το ύπατο αξίωμα τα πολιτικά του χαρακτηριστικά; Διέπλασε τον θεσμό, προσαρμόζοντάς τον στις προτεραιότητες και τις αξίες της χώρας, όπως ο ίδιος τις κατανοούσε και ιεραρχούσε, παρά υποτάχθηκε στον αφυδατωμένο πολιτικοθεσμικά ρόλο της Προεδρίας. Αυτή είναι η πρόκληση στην οποία πρέπει να απαντήσει ο Κάρ. Παπούλιας.

Μάλιστα, το δίλημμα δεν είναι αν θα γίνει Καραμανλής ή Στεφανόπουλος, αφού ο Κ. Στεφανόπουλος και το 1995 και το 2000 συντάχθηκε (αποδεχόμενος το χρίσμα) με το κυρίαρχο ρεύμα στην κοινωνία και την πολιτική που ήταν η ένταξη στην ΟΝΕ, η είσοδος της Κύπρου στην Ε.Ε., ο εκσυγχρονισμός κ.ά. Το 2005 όταν εξελέγη ο Κάρ. Παπούλιας κυριαρχούσε η Νέα Διακυβέρνηση, η επανίδρυση του κράτους, η σύγκρουση με τα συμφέροντα, το «σεμνά και ταπεινά» κ.ά.

Σήμερα, ποιο θεωρεί ο Κάρ. Παπούλιας ως κυρίαρχο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό αιτούμενο και ρεύμα; Από τη στάση που θα επιλέξει να κρατήσει στις προτάσεις που θα του γίνουν θα κριθεί και ο ίδιος.
Θα αποκαλύψει τις προτεραιότητες και τις αξίες τις οποίες θεωρεί ότι θα πρέπει να έχουν η κοινωνία, η οικονομία και η πολιτική. Η κοινωνία δεν «καθοδηγείται»μόνο με παραινέσεις, σφραγίζεται και από τις συμπεριφορές. Και τις απαντήσεις που δίνονται σε κρίσιμες στιγμές.

Εάν ο Κάρ. Παπούλιας θεωρεί ότι αυτά είτε δεν είναι της αρμοδιότητός του είτε είναι κούφια λόγια, αφού δήθεν οι προτάσεις και των δύο κομμάτων εξουσίας δεν πρόκειται να αλλάξουν τα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα της χώρας, μπορεί να νίψει τα χέρια του ως Πόντιος Πιλάτος και να περιμένει να δει ποια πρόταση όσον αφορά την προεδρική εκλογή θα ευδοκιμήσει.

Το μόνο που δεν επιτρέπεται στον Κάρ. Παπούλια είναι να έχει μια προσωπική στρατηγική επανεκλογής και να προσπαθήσει να επηρεάσει ή να υποτάξει τους πολιτικούς συσχετισμούς σ’ αυτήν. Μπορεί να οφείλει χάρη στον Κ. Καραμανλή που τον υπέδειξε για το αξίωμα το 2005, αλλά εξίσου οφείλει χάρη και στον Γ. Παπανδρέου που τον απεδέχθη.

Και οι δύο το έπραξαν για δικούς τους λόγους. Το ίδιο ισχύει και σήμερα. Μόνο που σήμερα οι πολιτικές στρατηγικές των Κ. Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου είναι αποκλίνουσες. Ο ένας τον προτείνει για να αποφύγει τις εκλογές και ο άλλος, επειδή θέλει τις εκλογές, προτείνει να εκλεγεί μετά το στήσιμο της κάλπης. Ο ένας θέλει να παραμείνει πρωθυπουργός και ο άλλος θέλει να γίνει. Και οι δύο για τους δικούς τους λόγους. Επειδή έτσι θεωρούν ότι υπηρετείται το συμφέρον της χώρας. Και επειδή στη χώρα μας τις αποφάσεις τις παίρνουν οι πρωθυπουργοί και οι κυβερνήσεις τους, προηγούνται οι επιθυμίες τους του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Δυστυχώς για τον Κάρ. Παπούλια, η τυχόν επιθυμία επανεκλογής του δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην επιθυμία τού ενός ή του άλλου. Ούτε μπορεί το συμφέρον του να είναι υπεράνω του συμφέροντος του ενός ή του άλλου. Ο Κάρ. Παπούλιας πρέπει, λοιπόν, εφόσον επιθυμεί την επανεκλογή του, να διαλέξει. Αν θα εκλεγεί από τον Κ. Καραμανλή ή από τον Γ. Παπανδρέου. Για την επιλογή του, ως είναι φυσικό, θα κριθεί και από τους πολίτες και από την Ιστορία.

Υπάρχει, βέβαια, και το καλό σενάριο για τον όντως άριστο Πρόεδρο Κάρ. Παπούλια. Να έχουν προηγηθεί της προεδρικής εκλογής εθνικές εκλογές. Έτσι, ούτε ο ίδιος θα μπει στη βάσανο του διλήμματος ούτε και εμείς θα μάθουμε τι επρόκειτο στην περίπτωση αυτή να πράξει...