Φελνίκος

Tο τελευταίο εικοσαήμερο οι δημοσκοπήσεις πέφτουν σαν το χαλάζι. Κοινός τόπος όλων είναι η αιφνίδια απειλή για τον δικομματισμό από το «φούσκωμα» των ποσοστών του Συνασπισμού και την υψηλή δημοφιλία που απολαμβάνουν οι δύο αρχηγοί του. Η «παλιοσειρά» Αλέκος Αλαβάνος και ο νεοεκλεγείς άμα και ευειδής νεαρός Αλέξης Τσίπρας.

Δημοσκόποι, αναλυτές και δημοσιολογούντες προφητεύουν για μεν τη Νέα Δημοκρατία ότι αποκλείεται όταν γίνουν εκλογές να συγκεντρώσει ποσοστό που θα της δίνει αυτοδυναμία, για δε το ΠΑΣΟΚ ότι ξαναγυρνά στα ποσοστά (25%) του 1977!

Με αφορμή τις δημοσκοπήσεις και την εικόνα που παρουσιάζει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι αξιοσέβαστοι σχολιαστές των πολιτικών υποθέσεων της χώρας καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι στο ΠΑΣΟΚ θα γίνει της... Ένωσης Κέντρου.

Επειδή αυτός ήταν ο τίτλος άρθρου που είχα συγγράψει τον Οκτώβριο του 2007, αλλά και ο τίτλος του σχετικού βιβλίου μου που από διμήνου κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία, νιώθω την ανάγκη να τους ευχαριστήσω δημόσια για τη διαφήμιση που μου κάνουν και την οποία ο ίδιος μέχρι τώρα απέφευγα επιμελώς.

Έγραφα τότε: «Γιατί άραγε στο ΠΑΣΟΚ προσφέρουν τόσες πολλές σπονδές στην “ενότητα”; Γιατί νιώθουν την ανάγκη συνεχούς προσεπίκλησής της; Γιατί με την κάθε ευκαιρία ξορκίζουν -και μάλιστα σε δραματικούς τόνους- το φάντασμα της “διάσπασης”;

Είναι πολύ απλό. Για πρώτη φορά αισθάνονται ότι η ιστορία του γυρίζει πολύ πίσω. Στο 1965. Στην εποχή της Ένωσης Κέντρου. Της πολυαρχίας, της αποστασίας, του κατακερματισμού και της παρέμβασης των εξωθεσμικών κέντρων.

Ειδικά οι “βαρόνοι” της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τα λεγόμενα “κεντρικά” στελέχη της Χαρ. Τρικούπη γνωρίζουν ότι, τηρουμένων των αναλογιών, το κόμμα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου ολοένα και περισσότερο μοιάζει με το ιστορικό κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου.

Από κόμμα βάσης έχει μετατραπεί σε κόμμα παραγόντων. Από κόμμα στελεχών και μελών έχει εκφυλιστεί σε κόμμα κομματαρχών και οπαδών. Από ζωντανός πολιτικός οργανισμός έχει μεταλλαχθεί σε απολιθωμένο και αποστεωμένο μηχανισμό εξουσίας. Ακόμη κι αν αυτά τα χαρακτηριστικά δεν έχουν αποκρυσταλλωθεί, τείνουν να μονιμοποιηθούν, καθιστώντας σχεδόν αβέβαιη οποιαδήποτε προσπάθεια αναγέννησης του μαζικού, λαϊκού και ριζοσπαστικού Κινήματος, που ιδρύθηκε το 1974. Η κρίση ηγεσίας που έχει ξεσπάσει είναι ενδεικτική της αλλοίωσης της φυσιογνωμίας του ΠΑΣΟΚ».

Στη συνέχεια το άρθρο ανέλυε διεξοδικά γιατί «η κρίση στην οποία έχει εισέλθει (το ΠΑΣΟΚ) είναι διαρκείας». Νομίζω όσοι θελήσουν να ανατρέξουν στο άρθρο (καλύτερο τρόπο «γκρίζας» διαφήμισης του βιβλίου μου δεν μπορώ να βρω), θα κατανοήσουν καλύτερα τα όσα ανακαλύπτουν σήμερα οι δημοσκόποι και οι δημοσιολογούντες.

Και θα ερμηνεύσουν το «φούσκωμα» της δημοφιλίας του ΣΥΝ και του Αλ. Τσίπρα. Για το «κόμμα της καθυστέρησης», «των μεσήλικων απαράτσνικων της εξουσίας», για το κόμμα που «η οργάνωση και το στελεχιακό του δυναμικό ανταποκρίνονται στην προηγούμενη φάση κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης της χώρας», για το κόμμα που «έχει μια... μαύρη τρύπα δύο και τριών γενεών» και «έχει πάρει διαζύγιο από τις ηλικίες κάτω των 45» και ιδιαίτερα «τις ηλικίες 18-29 ετών που είτε είναι απολιτικές είτε τείνουν ευήκοον ους στην Αριστερά», γι’ αυτό το κόμμα, το ΠΑΣΟΚ, έχω ελάχιστα να προσθέσω σήμερα -πέντε μήνες μετά- για την εικόνα συρρίκνωσης και αποδόμησης που εμφανίζει.

Έχω, όμως, να πω πολλά για το πώς βλέπω να διαγράφονται οι εξελίξεις. Παρά τα όσα λέγονται, γράφονται και προφητεύονται, ο Συνασπισμός είναι μεγαλύτερη απειλή για τη Νέα Δημοκρατία παρά για το ΠΑΣΟΚ.

Όσο μεγαλώνουν τα ποσοστά αποδοχής του, όσο αυξάνεται η δημοφιλία της ηγεσίας του, τόσο κερδίζουν έδαφος στην κοινωνία οι ιδέες της Αριστεράς. Όσο κυριαρχούν οι ιδέες της Αριστεράς, τόσο συρρικνώνεται η ηγεμονία της Δεξιάς. Όσο το κοινωνικό εκκρεμές τείνει προς τα αριστερά, τόσο μετατοπίζεται προς τα κει και το πολιτικό μπλοκ εξουσίας που συγκρότησε ο Κ. Καραμανλής και το οποίο τού έδωσε τις δύο εκλογικές νίκες, το 2004 και το 2007.

Αν μέχρι πρότινος η Νέα Δημοκρατία είχε να αντλήσει ψήφους και δύναμη από ένα ποσοστό 45-48%, τα πράγματα θα είναι πολύ δυσάρεστα γι’ αυτήν εάν αύριο ο «ζωτικός χώρος» της περιοριστεί στο 40-42%. Στις εκλογές του 2004 το άθροισμα των ψήφων Ν.Δ. και (του «συγγενικού» της) ΛΑΟΣ έφτανε το 48% και στις εκλογές του 2007 το 45%. Εάν αυτό συμβεί, το ευρύτερο μπλοκ δυνάμεων της Αριστεράς (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ, ΚΚΕ) θα εκτιναχθεί από το 50-52% στο 56-58%.

Στην περίπτωση αυτή, το ΠΑΣΟΚ αποκτά ένα σημαντικό πλεονέκτημα έναντι της Νέας Δημοκρατίας. Επειδή, εν αντιθέσει με τον ΣΥΝ και το ΚΚΕ, είναι το μόνο κόμμα εξουσίας στο μπλοκ της Κεντροαριστεράς, όταν θα τεθεί προ της κάλπης το εκβιαστικό δίλημμα της κυβέρνησης, θα εισπράξει και το μεγάλο μερίδιο.

Αν το ΠΑΣΟΚ δεν διασπαστεί και καταφέρει να παραμείνει
ηγεμονική δύναμη στον χώρο της Κεντροαριστεράς, έχει περισσότερες πιθανότητες -επειδή αντλεί από μεγαλύτερη δεξαμενή ψήφους- να είναι, έστω και οριακά, αυτό πρώτο και όχι η Ν.Δ. Σήμερα σαφώς και τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων δεν συνηγορούν υπέρ αυτής της άποψης. Κάθε άλλο. Όμως ουδείς μπορεί να προδικάσει τις αλλαγές που θα επισυμβούν και τις εξελίξεις που θα υπάρξουν τα προσεχή δύο χρόνια, οπότε και πιθανολογείται ότι θα γίνουν οι επόμενες βουλευτικές εκλογές.

Ενδεχομένως τα πράγματα να είναι ακόμη χειρότερα για το ΠΑΣΟΚ. Όμως αυτό είναι μια (βάσιμη) υπόθεση εργασίας, αλλά όχι και ένα τετελεσμένο γεγονός. Από αυτή την άποψη, το ΠΑΣΟΚ -δεδομένης της δύσκολης καταστάσεως στην οποία βρίσκεται- το συμφέρει, μέχρι βεβαίως ενός ορίου, ενός ορίου «τήξεως», να... φουσκώνει το ποσοστό της Αριστεράς, ακόμη κι αν το ίδιο δεν επωφελείται.

Σήμερα, στην κατάσταση αδυναμίας όπου βρίσκεται, προτεραιότητά του είναι να αποδυναμώνεται μαζί μ’ αυτό ο βασικός αντίπαλος όσον αφορά το γκουβέρνο. Προτιμά να τρώει «γροθιές» από τα αριστερά, παρά από τα δεξιά. Μοιάζει με τον πυγμάχο που προσπαθεί να ροκανίσει τον χρόνο και να πάει το ματς στον δέκατο γύρο, ελπίζοντας εν τω μεταξύ ότι θα αναλάβει δυνάμεις για να περάσει στην αντεπίθεση.

Η κίνηση του κοινωνικού και πολιτικού εκκρεμούς προς τα αριστερά είναι σίγουρα ένα στρατηγικό μείον για τη Νέα Δημοκρατία και μέλλει να αποδειχθεί αν θα είναι και στρατηγικό συν για το ΠΑΣΟΚ. Σε κάθε όμως περίπτωση, η κυριαρχία των ιδεών, των αντιλήψεων και των δυνάμεων της Αριστεράς οπωσδήποτε πλήττει τη Νέα Δημοκρατία. Αν θα πλήξει και σε πόσο μεγάλο βαθμό το ΠΑΣΟΚ, διαγενομένου του χρόνου και των εξελίξεων, είναι προς απόδειξιν.

Προσώρας, έξι μήνες μετά τις εκλογές και με το ΠΑΣΟΚ να επιδεικνύει το χειρότερο πρόσωπό του, η απάντηση είναι «ναι». Και το πλήττει και το μετατρέπει σε εν δυνάμει Ένωση Κέντρου. Αύριο, προ της κάλπης και του διλήμματος της κυβέρνησης γίνεται ένας άγνωστος Χ.

Το δεύτερο στρατηγικό στοιχείο που θα καθορίσει τις εξελίξεις είναι η προοπτική ακυβερνησίας και το νέο μοντέλο των συμμαχικών κυβερνήσεων που προβάλλει ως ισχυρή πιθανότητα.

Πλέον, και με βάση τον εκλογικό νόμο, ο πρώτιστος στόχος των δύο κομμάτων εξουσίας δεν είναι η αυτοδυναμία, αλλά το ποιο θα είναι πρώτο κόμμα ώστε να εισπράξει το μπόνους των 40 ή 50 εδρών και να έχει καθοριστικό λόγο στον σχηματισμό κυβέρνησης. Η Ν.Δ. ως «ανάδελφο» κόμμα (καθώς ο Κ. Καραμανλής αποκλείει σύμπραξη με τον ΛΑΟΣ του Γ. Καρατζαφέρη) έχει και το μεγαλύτερο πρόβλημα. Άρα λογικά πρέπει να εύχεται και, στο μέτρο που μπορεί, να επιδιώκει τη διάσπαση του ΠΑΣΟΚ.

Είναι μια σοβαρή στρατηγική στόχευση που μπορεί να εξασφαλίσει μακροημέρευση της συντηρητικής παράταξης στην εξουσία. Εάν καταφέρει, όπως δείχνει ότι μπορεί, να έχει ένα συμπαγές ποσοστό 35-37%, πιθανότατα θα αναδεικνύεται πρώτο κόμμα και θα σχηματίζει κυβέρνηση είτε με ένα «γκενσερικού» τύπου κόμμα που μπορεί να ξεπηδήσει από τα σπλάγχνα του ΠΑΣΟΚ, είτε και με το ίδιο το ΠΑΣΟΚ. Είτε ακόμη, μεθαύριο, και με το ευρισκόμενο εκ δεξιών της κόμμα – αυτό μπορεί να είναι η μετεξέλιξη του ΛΑΟΣ ή κάποιο άλλο. Επειδή η Ν.Δ. διαθέτει, όπως δείχνουν οι μετρήσεις, πιο συμπαγές κομμάτι ψηφοφόρων στην περίπτωση αυτή, στρατηγικά βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση από το ΠΑΣΟΚ.

Τούτων δοθέντων και επειδή σύμφωνα με τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων η συμπαγής μάζα ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ εμφανίζεται να είναι ίσως και κάτω από 30%, η μόνη ορθή στρατηγική του Γ. Παπανδρέου θα πρέπει να είναι η διαφύλαξη της ενότητας του ΠΑΣΟΚ και η έστω και με μια ψήφο νίκη στις εκλογές έναντι της Νέας Δημοκρατίας. Εάν δεν υπάρξουν δραματικές εξελίξεις και ανατροπές, δεν μπορεί να ελπίζει σε συμμαχική κυβέρνηση με τον Συνασπισμό, πόσο μάλλον σε αυτοδυναμία.

Αυτό ίσως τελικά να είναι και ο συνεκτικός κρίκος της ενότητας του ΠΑΣΟΚ, αλλά και το «καρφί» με το οποίο θα... ξεφουσκώσει την Αριστερά. Η μία ψήφος διαφορά από τη Νέα Δημοκρατία.