Φελνίκος

Tην προηγούμενη εβδομάδα στο σημείωμα ετούτης της στήλης διαπιστώναμε, ως κατακλείδα, ότι βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα νέο πολιτικό τοπίο, σ’ έναν τοκετό για όλους τους πολιτικούς χώρους. Γι’ αυτό και οι ωδίνες συνεχώς θα γίνονται επώδυνες. Μέχρι να «σπάσουν τα νερά».

Τα νερά έσπασαν. Δυστυχώς για τον Κ. Καραμανλή και την κυβέρνησή του, αλλά και συνολικότερα για τον πολιτικό κόσμο, ο Σάββας Τσιτουρίδης αποδεικνύεται εμβρυουλκός τερατογένεσης. Η ατμόσφαιρα όζει από το σκάνδαλο των ομολόγων και της διαχείρισης των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων. Οι επιπτώσεις είναι καταλυτικές και προκαλούν μελαγχολία. Ας δούμε γιατί.

Πρώτον, η κυβέρνηση έχασε το ηθικό πλεονέκτημα έναντι του ΠΑΣΟΚ. Αυτήν τη στιγμή η εκτίμηση των πολιτών συμπυκνώνεται στη διαπίστωση «κι αυτοί είναι ίδιοι με τους προηγούμενους». Όταν χάνεται η Αρετή, η Τάξη δεν είναι αρκετή για να διατηρήσει κάποιος την πολιτική και ιδεολογική ηγεμονία και κατ’ επέκτασιν την εκλογική κυριαρχία. Συνήθως γίνεται και μπούμερανγκ, ιδιαίτερα σε χώρες «άναρχες» όπως η Ελλάδα, που οι πολίτες της όχι μόνον δεν έχουν συνηθίσει να ζουν με κανόνες, αλλά και έχουν αναγάγει σε εθνική ιδιοσυστασία την ποιητική διαπίστωση ότι ο τράχηλός τους ζυγό δεν υπομένει. Πλέον, τα δύο κόμματα εξουσίας ξεκινούν τον προεκλογικό αγώνα από την ίδια αφετηρία όσον αφορά την ηθική τους υπόσταση. Οίηση, αλαζονεία, διαφθορά χαρακτήριζε τους μεν. Το ίδιο ισχύει και για τους δε.

Αυτό δεν χαμηλώνει απλώς τον πήχυ της πολιτικής αντιπαράθεσης, αλλά και απαξιώνει συνολικά τον πολιτικό κόσμο. Τους σπρώχνει στον απόπατο. Ό,τι χειρότερο και ό,τι πιο επικίνδυνο για τον δημόσιο βίο και τα πολιτικά πράγματα. Αυτή είναι η δεύτερη επίπτωση. Πλέον, η ηθική εξυγίανση δεν συμβαδίζει με μια πολιτική στρατηγική εξουσίας, αλλά αφήνεται ως διάχυτο κοινωνικό αίτημα στα χέρια μειοψηφικών πολιτικών ομάδων και ομίλων προβληματισμού. Δεδομένης της απουσίας ενός τρίτου πόλου, δεν μπορεί να συγκροτηθεί ένα ισχυρό μπλοκ εξουσίας που θα άρει το αδιέξοδο. Γι’ αυτό και η Ελλάδα εμφανίζεται να σήπεται, παρ’ ότι στα σπλάχνα της υπάρχουν σημαντικές δυνάμεις που δεν βολεύονται με τη σημερινή κοινωνική και πολιτική παρακμή.

Τρίτον, το ηθικό της συντηρητικής παράταξης πέφτει ραγδαία. Εκεί που η νέα εκλογική νίκη εθεωρείτο βεβαία, πλέον τίθεται σε αμφισβήτηση. Το σύνολο σχεδόν του Υπουργικού Συμβουλίου ευρίσκεται σε προφανή αμηχανία. Οι βουλευτές της συμπολίτευσης νιώθουν ανήμποροι να υπερασπιστούν τα όσα συμβαίνουν και συνεχώς γίνονται δέκτες παραπόνων των εκλογέων τους. Τα στελέχη της Ν.Δ. είναι οργισμένα, καθώς γίνονται αντικείμενο χλεύης στους ανά την επικράτεια καφενέδες. Δεν τους αρκεί, πλην ορισμένων ανοήτων, ο συμψηφισμός με τις αμαρτίες του ΠΑΣΟΚ. Και όλοι μαζί απαιτούν «αίμα», ζητούν μια «Ιφιγένεια» (εν προκειμένω τον Σάββα Τσιτουρίδη) για να πνεύσει εκ νέου ούριος άνεμος στα πανιά του κόμματος.

Τέταρτον, ανεβαίνει το ηθικό των «πράσινων». Εκεί που είχαν σχεδόν εδραία την πεποίθηση ότι θα υποστούν μια νέα εκλογική ήττα αναθαρρεύουν. Βλέπουν ότι το κλίμα αλλάζει. Η προοπτική σύντομης επανόδου στην εξουσία δεν μοιάζει πλέον με άπιαστο όνειρο. Αυτό αυξάνει τη συσπείρωση των στελεχών και των οπαδών του ΠΑΣΟΚ. Η αρχηγική καρέκλα του Γιώργου Παπανδρέου πλέον δεν τρίζει. Αντίθετα, οι διψασμένοι για επάνοδο στην εξουσία, και μέχρι πρότινος αντιφρονούντες αξιωματούχοι, παρασκηνιακά μηχανεύονται χίλιους δυό τρόπους για να δηλώσουν υποταγή στην ηγεσία και να πάρουν αποστάσεις από τους δελφίνους. Είναι βλέπετε και οι οπαδοί που απειλούν, προσώρας λεκτικά, να «μαυρίσουν» παντί τρόπω όποιον τυχόν επιχειρήσει να διαταράξει την εικόνα συσπείρωσης και το κλίμα ομοψυχίας που αρχίζει να εδραιώνεται.

Το ηθικό της συμπολίτευσης πέφτει και της αξιωματικής αντιπολίτευσης ανεβαίνει. Αυτό διαταράσσει και τις ισορροπίες στον κρατικό μηχανισμό. Αυτή είναι η πέμπτη επίπτωση, καταστροφική για την άσκηση της κυβερνητικής εξουσίας. Τα 20 χρόνια διακυβέρνησης (τα τελευταία μάλιστα καθεστωτικής) του ΠΑΣΟΚ είχαν διαμορφώσει υπέρ των «πράσινων» τις ισορροπίες στη λειτουργία της κρατικής μηχανής. Το «μπλε κράτος» μετά τις εκλογές του 2004 προσπαθούσε να επιβληθεί και το «πράσινο» λούφαζε. Έχοντας την αίσθηση ότι ξαναμοιράζεται η πολιτική και εκλογική τράπουλα, οι «πράσινοι» επαναδραστηριοποιούνται. Προμηθεύουν με... πληροφορίες και υλικό τη Χαρ. Τρικούπη, την οπλίζουν στην αντιπολιτευτική δράση. Οι «γαλάζιοι» γίνονται πιο προσεκτικοί από τον φόβο των Ιουδαίων. Οι υπογραφές σε έργα, συμβάσεις και παραχωρήσεις γίνονται πιο δύσκολες. Το κυβερνητικό έργο αρχίζει να συναντά αντιστάσεις.

Έκτον, η δυσχέρεια στην παραγωγή κυβερνητικού έργου και η διάχυτη εντύπωση περί αλλαγής του πολιτικού κλίματος στερεί συμμάχους από την κυβέρνηση. Οι πρόσκαιροι και οπορτουνιστές αρχίζουν να ρίχνουν «άγκυρες» και στο άλλο πλοίο. Η αποσταθεροποίηση ως προς την εκλογική επικράτηση τους κάνει πολιτικά αλλήθωρους. Από δεξιά αρχίζουν να (λοξο)κοιτάνε και προς τα αριστερά. Η λεγόμενη διαπλοκή συμφερόντων γίνεται πιο επιθετική. Ζητά περισσότερα ανταλλάγματα για να παράσχει την υποστήριξή της. Διευρύνει την επιρροή της σε υπουργούς, βουλευτές και κρατικά στελέχη. Ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται. Εκτός από το εσωτερικό, η κυβέρνηση γίνεται ευάλωτη και σε έξωθεν πιέσεις. Όσο το εγχώριο μέτωπο και η κυβέρνηση αδυνατίζουν σε ισχύ τόσο οι διπλωματικοί, οικονομικοί και άλλοι παράγοντες του εξωτερικού γίνονται πιο απαιτητικοί στις συναλλαγές μαζί της. Είναι φυσιολογικό όταν χάνεις το παιχνίδι κυριαρχίας να έπονται μύρια όσα.

Έβδομον, η ανάγκη να ξεφύγει η κυβέρνηση από το αδιέξοδο κάνει επιτακτικότερο το αίτημα για εκλογές. Στη συντριπτική τους πλειονότητα υπουργοί, βουλευτές, στελέχη και οπαδοί της Ν.Δ. βλέπουν την κάλπη ως «καθαρτήριο». Ο φόβος για το αύριο που μπορεί να ’ναι χειρότερο οδηγεί όλους στο συμπέρασμα ότι οι εκλογές εντός της άνοιξης είναι η μόνη ορθή πολιτική κίνηση του Καραμανλή. «Σήμερα κερδίζουμε, τον Οκτώβριο δεν ξέρουμε πώς θα έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα όταν θα έχει μεσολαβήσει ένα καυτό (από κάθε άποψη, περιλαμβανομένης και της σχέσης με την Τουρκία) καλοκαίρι», είναι η μόνιμη επωδός όλων των συζητήσεων. Διαγενομένου δε του χρόνου η επωδός-διαπίστωση θα συμπληρώνεται (ήδη δειλά αρχίζει και γίνεται) και από αμφισβήτηση του ίδιου του Καραμανλή, που μέχρι τώρα είναι στο απυρόβλητο. Σημαντικός υπουργός, ακραιφνής καραμανλικός διαπίστωνε: «Αν οι εκλογές γίνουν τώρα θα τις κερδίσουμε. Αν καθυστερήσουν και χαθούν, όλο το ανάθεμα θα πέσει στον Κώστα (Καραμανλή). Ακόμη και να τις κερδίσουμε οριακά, η δεύτερη τετραετία θα ’ναι κόλαση. Καταρχήν διαγράφεται οριστικά η προοπτική μιας τρίτης τετραετίας. Αυτό σημαίνει ότι θ’ αρχίσει το πλιάτσικο, όπως επί Σημίτη το 2000-2004. Η διαδοχολογία θα ’ναι στην ημερήσια διάταξη. Η κυβέρνηση θα ’ναι όμηρος των ορέξεων τριών-τεσσάρων βουλευτών που θα κρίνουν την αυτοδυναμία, άρα και αιχμάλωτη στις πιέσεις των συμφερόντων. Το ΠΑΣΟΚ δεν θα μπει σε κρίση. Ο Γιώργος Παπανδρέου θα ισχυροποιηθεί, καθώς θα προβάλλεται ως ο σίγουρος επόμενος πρωθυπουργός».

Αυτή η διαπίστωση γίνεται πλέον κοινός τόπος για τη Ν.Δ. κι αυτό το γνωρίζει ο Κ. Καραμανλής, ο οποίος είναι φυσικό να αισθάνεται εγκλωβισμένος. Τούτου δοθέντος και επειδή σχεδόν όλοι τον θεωρούν «άριστο τακτικιστή», αρχίζουν να ποντάρουν, παρά τα περί αντιθέτου λεγόμενα, υπέρ της εαρινής κάλπης.

Όγδοον, η προσφυγή άμεσα στις κάλπες καθίσταται επιτακτική, όμως συγκρούεται με το κλίμα που έχει δημιουργήσει η «τσιτουριάδα». Όσο το σκάνδαλο με τα ομόλογα και τα αποθεματικά των ταμείων δεν λέει να καταλαγιάσει (κάτι που προσώρας φαίνεται δύσκολο να συμβεί πριν το Πάσχα) τόσο «καίγεται» και η λυτρωτική, για την κυβέρνηση, διέξοδος της εαρινής κάλπης. Αυτό προκαλεί μια επιπλέον επίπτωση. Η μεταφορά του «ανθυγιεινού» κλίματος των Αθηνών και των άλλων μεγαλουπόλεων στην επαρχία και την ύπαιθρο το Πάσχα. Στο αναστάσιμο τραπέζι εκτός από τον οβελία θα «ξεκοκαλίζεται» και η κυβέρνηση με αφορμή τα... τσιτουρικά. Επειδή μάλιστα το ασφαλιστικό είναι ζωτικής σημασίας θέμα για όλους τους πολίτες, τα αυτιά όλων είναι ευεπίφορα στα «χάδια» του λαϊκισμού.

Στο σημείο αυτό έχουμε την ένατη και ίσως χειρότερη, για την κυβέρνηση, επίπτωση. Η διάχυτη εντύπωση, αλλά και εύστοχη προπαγάνδα, «αυτοί έβαλαν χέρι στην τσέπη μας και παίζουν στα δομημένα ομόλογα του εξωχρηματιστηριακού τζόγου το υπόλοιπο της ζωής μας, που είναι η σύνταξή μας», είναι διαλυτική για την εικόνα της κυβέρνησης. Φτάνει μάλιστα στο σημείο να αθωώνει (ενδόμυχα απενοχοποιεί και παρέχει άλλοθι σ’ αυτόν που θέλει ν’ αλλάξει την ψήφο του) το ΠΑΣΟΚ για τον ανέντιμο πρότερο βίο του.

«Οι πασόκοι έκλεβαν από τις μίζες για τον ΟΤΕ, τα F-16 και γενικά τις συμβάσεις, τα έργα και τις προμήθειες του Δημοσίου. Οι νεοδημοκράτες κλέβουν τη σύνταξή μας», είναι η φήμη -και προφανώς το επιχείρημα της Χαρ. Τρικούπη- που εξαπλώνεται. Η μίζα για τα εξοπλιστικά είναι κατακριτέα, σου προκαλεί απέχθεια, αλλά δεν αισθάνεσαι πως είναι κάτι που σε αγγίζει άμεσα. Η σύνταξη είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση. Αποδοκιμάζεις κάποιον που κλέβει το δημόσιο χρήμα και εμμέσως εσένα, αλλά πολεμάς με λύσσα και τιμωρείς σκληρά όποιον βάζει χέρι στην τσέπη σου και δη στη σύνταξη που είναι η εγγύηση για το υπόλοιπο της ζωής σου.

Παρεμφερής μ’ αυτήν είναι και η δέκατη επίπτωση. Και αφορά στο σύνολό του το ασφαλιστικό πρόβλημα. Όλοι αναγνωρίζουν την ανάγκη ρύθμισής του. Η κυβέρνηση ήδη έχει προαναγγείλει ότι θα είναι η πρώτη προτεραιότητά της στη δεύτερη θητεία της. Πλέον η κοινωνική συναίνεση που είχε αρχίσει να σχηματίζεται τινάζεται στον αέρα. Ο λαϊκισμός, ιδιαίτερα των συνδικάτων και της Αριστεράς, θα απογειωθεί. Όμως τα επιχειρήματά τους θα συναντούν αρκετά ευήκοα ώτα. Ιδιαίτερα στα λαϊκά στρώματα, τους μισθοσυντήρητους, τους συνταξιούχους και την πληττόμενη μεσαία τάξη. «Δεν φτάνει που μας κλέβουν τα αποθεματικά, θέλουν να αυξήσουν τις εισφορές και τα όρια ηλικίας», θα προπαγανδίζουν ορισμένοι. «Να πληρώσουν πρώτα αυτά που εδώ και τόσα χρόνια μας κλέβουν» (ήδη ορισμένοι αρχίζουν να μετρούν από τη δεκαετία του ’50 και να ανεβάζουν στα 50 δισ. ευρώ τα «κλεμμένα») «και μετά θα δούμε αν υπάρχει ασφαλιστικό πρόβλημα», θα λένε κάποιοι άλλοι. Και οι δύο πάντως θα διευρύνουν το εκλογικό τους ακροατήριο. Ελάχιστοι θα προβληματιστούν από το γεγονός ότι η μακροχρόνια αδιαφορία και αφασία για τα αποθεματικά των ταμείων φτάνει να μετατρέπεται σε ισχυρό λαϊκίστικο αίτημα και πρόταγμα.

Το ίδιο επιχείρημα αναμένεται να υιοθετήσει και το ΠΑΣΟΚ. Είναι μια καλή εκλογική σημαία ευκαιρίας, αλλά και για να ψαρέψει δυνάμεις από την Αριστερά. Λογικά δεν θα πέσει στο ίδιο λάθος, όπως με το άρθρο 16 και τις φοιτητικές κινητοποιήσεις. Την εξ αριστερών δηλαδή λεηλασία του. Όντας κόμμα εξουσίας -και όχι διαμαρτυρίας όπως τα αριστερά κόμματα και ομάδες- θα πρωτοστατήσει στο νέο κοινωνικό μέτωπο που θ’ ανοίξει το ασφαλιστικό. Οι εκλογικές σκοπιμότητες θα το οδηγήσουν σε υψηλή και εν πολλοίς λαϊκίστικη ρητορική. Με τον τρόπο αυτό ελπίζει να σταματήσει τις διαρροές προς τα αριστερά και να κερδίσει τους διακατεχόμενους από ανασφάλεια πολίτες που είχαν, στις προηγούμενες εκλογές, προτιμήσει τη Δεξιά.

Η επίλυση του ασφαλιστικού λογικά λοιπόν απομακρύνεται. Πιθανότατα η Ν.Δ. για να μην υποστεί εκλογική πανωλεθρία θα επιχειρήσει είτε να το βγάλει από την προεκλογική της ατζέντα είτε να το ευνουχίσει, σε τρόπο που από αίτημα μεταρρύθμισης να εκπέσει σε ζήτημα διαχείρισης. Η στρέβλωση της πολιτικής αντιπαράθεσης, η διολίσθηση στον λαϊκισμό και η απομάκρυνση επίλυσης του ασφαλιστικού είναι ορατές παρενέργειες και υπεραρκετές για να πάρεις το κεφάλι ενός υπουργού, ο οποίος με τη συμπεριφορά του τις παρήγαγε.

Εδώ έχουμε και την τελευταία, αλλά όχι ήσσονος σημασίας, επίπτωση. Όσο ο Κ. Καραμανλής καθυστερεί να καρατομήσει τον Σ. Τσιτουρίδη τόσο θα βάζει και το δικό του κεφάλι στον τορβά. Δεν αποκλείεται μάλιστα οι συνεχιζόμενες αποκαλύψεις να οδηγήσουν τη χώρα είκοσι χρόνια πίσω. Στην εποχή του Ειδικού Δικαστηρίου. Ήδη τίθεται, από κάποιους, δειλά ως αίτημα. Διαγενομένου του χρόνου και με αφορμή τυχόν άλλες αποκαλύψεις, μπορεί να καταστεί κυρίαρχο και πιθανώς μοχλός αποσταθεροποίησης. Ό,τι δηλαδή χειρότερο για τη χώρα, την κυβέρνηση και προσωπικά τον πρωθυπουργό.

Σε τελική ανάλυση πάει πολύ να υποστούμε όλες αυτές τις δοκιμασίες για έναν πολιτικό που δεν «αμάρτησε» μόνον για το παιδί του, αλλά κατ’ εξακολούθησιν...