Φελνίκος

Οι τοπικές εκλογές τελείωσαν και η πολιτική ζωή επανέρχεται στο μόνιμο παράδοξό της: τρικυμία στο μελανοδοχείο. Επί παραδείγματι στη Ρηγίλλης πανηγύρισαν γιατί δεν έχασαν όσο περίμεναν και στη Χαριλάου Τρικούπη γκρινιάζουν επειδή δεν κέρδισαν όσο θα ήθελαν. Θα ήταν λάθος όμως -πίσω από την επιβληθείσα σιωπή του «γαλάζιου νεκροταφείου» και τον συνεχιζόμενο θόρυβο της «πράσινης μπιραρίας»- να μην υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι θα αποτιμήσουν με ψυχραιμία τις νέες πολιτικές ορίζουσες και με ψυχρότητα θα δρομολογήσουν εξελίξεις εν όψει του ουσιαστικού διακυβεύματος· του γκουβέρνου, στις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

Κι αυτοί οι κάποιοι δεν μπορεί παρά να είναι ο πρωθυπουργός και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι οποίοι θα κονταροχτυπηθούν για τη θέση του προέδρου της κυβερνήσεως. Οι δυο πολιτικοί αρχηγοί μαζί με έναν στενό κύκλο έμπιστων επιτελών τους οφείλουν να προβλέψουν την «επόμενη μέρα» και να σχεδιάσουν τις κινήσεις τους.
Κατά κάποιον τρόπο από την επομένη και του δεύτερου γύρου των τοπικών εκλογών ξεκίνησε μια παρτίδα σκάκι ανάμεσα στον Κ. Καραμανλή και τον Γ. Παπανδρέου. Ο χρόνος κατά τον οποίο θα διεξαχθούν οι επόμενες εκλογές ίσως είναι και το «ρουά ματ» που θα πει ο ένας από τους δύο. Είναι προφανές ότι διαφορετικό τρόπο παιξίματος θα υιοθετήσουν εάν οι επόμενες εκλογές γίνουν σε έξι μήνες, σε έναν χρόνο ή 18 μήνες.

Εάν κάποιος ήθελε να διακινδυνεύσει μια πρόβλεψη για τον πρωθυπουργό, πιθανότατα θα έπρεπε να πει ότι οι εκλογές θα γίνουν σε έξι μήνες. Μπορεί ο Κ. Καραμανλής όντως να πιστεύει ότι «οι κυβερνήσεις πρέπει να εξαντλούν τη θητεία τους», όμως δεν είναι και τόσο αφελής που στο όνομα μιας γενικής αρχής θα διακινδύνευε τη συνέχιση της κυβερνητικής εξουσίας του κόμματός του. Παρά τις εκτιμήσεις των δημοσκόπων και τις προβλέψεις των αναλυτών και δημοσιολογούντων, γνωρίζει ότι τα δύσκολα είναι μπροστά. Τα δεδομένα όπως τα κατέγραψε η κάλπη, παρά τις τοπικές ιδιαιτερότητες της ψήφου, δείχνουν ότι κάτι αρχίζει να «σαλεύει» στο κοινωνικό υπέδαφος.

Θεαματική βελτίωση στα πραγματικά μεγέθη της οικονομίας δεν πρόκειται να υπάρξει. Η ανάγκη για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό, τις εργασιακές σχέσεις και την παιδεία είναι αδήριτες, και όσο καθυστερούν, συσσωρεύουν κόστος.
Το ίδιο και οι ιδιωτικοποιήσεις σε μεγαλύτερη έκταση στον δημόσιο τομέα. Οι δάσκαλοι και οι μαθητές άνοιξαν το καπάκι των κοινωνικών συγκρούσεων. Διαγενομένου του χρόνου και βοηθούσης της αντιπολιτεύσεως, η κοινωνική κινητικότητα θα αυξάνεται επιπροσθέτως. «Θερμή» περίοδος αναμένεται και στα ελληνοτουρκικά αφ’ ης στιγμής η Ευρωπαϊκή Ένωση μπλοκάρει την ένταξη της Τουρκίας στους κόλπους της.

Τι είναι αυτό, λοιπόν, που θα μπορούσε να προσδώσει μεγαλύτερη ισχύ στον Κ. Καραμανλή για να συγκρουστεί στο εσωτερικό και να χειριστεί χωρίς άχθος τα διπλωματικά θέματα; Μα η ανανέωση της λαϊκής εντολής. Όσο καθυστερεί, δεν είναι σίγουρον ότι η ασκούμενη πολιτική θα του αποδώσει περισσότερα τον Οκτώβριο του 2007 ή τον Μάρτιο του 2008. Μάλλον θα του προσθέσει μεγαλύτερα εμπόδια για να ξανακερδίσει τις εκλογές. Ούτε είναι σίγουρον ότι η αξιωματική αντιπολίτευση, διαθέτοντας περισσότερο χρόνο για να οργανωθεί, θα παραμένει στην ίδια κατάσταση. Το πιθανότερο είναι η αντιπολίτευση να βελτιώνεται και η κυβέρνηση να δυσκολεύεται να εφαρμόσει το πρόγραμμά της. Εξάλλου ο αιφνιδιασμός του αντιπάλου είναι βασικό στοιχείο μιας στρατηγικής σε όλες τις περιπτώσεις. Από τον πόλεμο και την πολιτική μέχρι τον κόσμο των επιχειρήσεων.

Γιατί να μην εκμεταλλευθεί αυτό το πλεονέκτημα ο Κ. Καραμανλής; Γιατί να δώσει στον αντίπαλό του την πολυτέλεια του χρόνου για να ανακάμψει; Μπορεί να είναι γενικά «καλό παιδί» και «large χαρακτήρας», δεν είναι όμως και... μπουνταλάς, ούτε η πολιτική είναι πεδίο άσκησης του σαβουάρ βιβρ. Υπάρχουν και δυο άλλα όμως στοιχεία που συνηγορούν υπέρ της πλέον πρόωρης προσφυγής στις κάλπες. Το πρώτο είναι ότι μέχρι τον Μάρτιο ελπίζει να έχει πάρει από την Κομισιόν το «εξιτήριο» από την επιτήρηση της ελληνικής οικονομίας και το δεύτερο να έχει ολοκληρωθεί, αν όχι μέχρι τέλους Ιανουαρίου, μέχρι τέλη Φεβρουαρίου, η συνταγματική αναθεώρηση.

Και τα δύο μπορεί να είναι δυο ισχυρά χαρτιά υπέρ του. Τον Μάρτιο, επίσης, θα έχει συμπληρώσει τρία χρόνια διακυβέρνησης, που κατά κάποιον τρόπο αποτελεί αφενός το ψυχολογικό όριο σε σχέση με την κυβέρνηση Μητσοτάκη την περίοδο 1990-1993 και αφετέρου μια καλή δικαιολογία να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, αφού ούτως ή άλλως ο τέταρτος χρόνος για μια κυβέρνηση είθισται να είναι προεκλογικός.
Αντί λοιπόν η χώρα να ταλανίζεται από μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο και η κυβέρνηση να φθείρεται από τη συνηθισμένη φημολογία, το καλύτερο είναι να κάνει τις εκλογές στην αρχή της τετραετίας. Όταν οι άλλοι θ’ αρχίσουν να μαδάνε τη «μαργαρίτα» του χρόνου για τις εκλογές (τον Ιούνιο, τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο και πάει λέγοντας), ο απόλυτος αιφνιδιασμός θα ήταν να γίνουν τον Απρίλιο.

Και αν ο Κ. Καραμανλής ήθελε να είναι και πιο «κακός», θα διάλεγε και τη χειρότερη ημερομηνία για την αντιπολίτευση. Την 29η Απριλίου. Η προεκλογική περίοδος θα ήταν συντομότερη -καθώς στις 8 Απριλίου είναι το Πάσχα- που μπορεί να υπάρξει. Ουσιαστικά ένα δεκαπενθήμερο. Η Ν.Δ., λόγω του ότι είναι στην κυβέρνηση, θα διαθέτει σαφώς το πλεονέκτημα της καλύτερης οργάνωσης. Οι μακρές προεκλογικές περίοδοι συνήθως ωφελούν τις αντιπολιτεύσεις, ενώ οι σύντομες την κυβέρνηση. Άσε που λόγω του Πάσχα θα υπάρχει και η σχετική ευφορία στους πολίτες, ενώ αποφεύγεις και τις εργατικές κινητοποιήσεις της Πρωτομαγιάς.

Ένας πολιτικός οπαδός του Μακιαβέλι δεν θα μπορούσε λοιπόν παρά να έχει κυκλώσει με κόκκινο μαρκαδόρο την Κυριακή 29 Απριλίου ως την προσφορότερη ημερομηνία για να διεξαχθούν πρόωρες εκλογές, με τα πλεονεκτήματα να είναι περισσότερα στην πλευρά της κυβερνήσεως. Το μόνο μειονέκτημα της 29ης Απριλίου είναι ότι αυτή την ημέρα εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα του Χορού και στους χορούς ο «ευκίνητος» Γ. Παπανδρέου σημειώνει μάλλον καλύτερες επιδόσεις από τον «βαρύ» Κ. Καραμανλή. Μπορεί άνετα όμως να υποστηρίξει ότι τη διάλεξε για να τον... χορέψει στο ταψί.

Αν πάντως ο Κ. Καραμανλής επιλέξει την 29η Απριλίου, μπορεί να προβάλει και ως δικαιολογία ότι το πράττει και για ιστορικούς-σημειολογικούς λόγους, αφού αυτή τη μέρα το 1091 λίγο έξω από την Κωνσταντινούπολη διεξάγεται η μάχη στο Λεβούνιο. Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Αλέξιος ο Α΄ νικά τους Πετσενέγκους και τους εξαφανίζει από την Ιστορία. Είναι προφανές ότι η ιστορική παρομοίωση, πέραν από λόγους ευθυμίας της γραμμής, γίνεται και για να σημειωθεί ότι στην περίπτωση που ο Γ. Παπανδρέου ηττηθεί, το ΠΑΣΟΚ και ο αρχηγός του θα δοκιμαστούν ποικιλοτρόπως. Ίσως όχι μέχρι εξαφανίσεως, όπως οι Πετσενέγκοι, αλλά όπως δοκιμάστηκε η Ν.Δ. την προηγούμενη εικοσαετία.

Αν, λοιπόν, σύμφωνα με τους δικούς μας ισχυρισμούς, η 29η Απριλίου ίσως είναι η καλύτερη ημερομηνία για να προσφύγει ο Καραμανλής στις κάλπες, τι μπορεί να πράξει ο Γ. Παπανδρέου για να γυρίσει υπέρ του το παιχνίδι; Να θέσει από αύριο κιόλας το κόμμα του σε παρατεταμένη προεκλογική ετοιμότητα. Έτσι και θα αντιμετωπίσει την εμφανισθείσα εσωστρέφεια και θα θέσει προ των ευθυνών τους τα φιλόδοξα να τον διαδεχθούν στελέχη του.
Σε καταστάσεις μάχης το στράτευμα τάσσεται με τον αρχηγό και όχι με τους διάφορους φιλόδοξους ταγματάρχες. Η φυσική ανάγκη συλλογικής πολιτικής επιβίωσης είναι υπερτέρα των προσωπικών στρατηγικών. Ορθώς λοιπόν διακηρύττει ότι ο ίδιος «πάει να κερδίσει τις εκλογές και θ’ αφήσει πίσω όποιον δεν τον ακολουθήσει» σ’ αυτόν τον στόχο.
Όταν το στράτευμα τίθεται σε κατάσταση επιστράτευσης, τα λουριά σφίγγουν και οι λιποταξίες δικαιολογείται να τιμωρούνται ακόμη και με τυφεκισμό. Στον παρατεταμένο πόλεμο οι κανόνες είναι διαφορετικοί απ’ ό,τι σε καταστάσεις εκεχειρίας, όπου επικρατεί χαλάρωση.

Το σάλπισμα της προεκλογικής περιόδου πρέπει, λοιπόν, να το κηρύξει ο Γ. Παπανδρέου και να μην του το επιβάλει ο Κ. Καραμανλής. Κατά κάποιον τρόπο αποτελεί και τη νομιμοποιητική βάση για να επιφέρει τις όποιες αλλαγές επιθυμεί είτε στην κομματική δομή είτε στην πολιτική ατζέντα, που είναι και ο δεύτερος όρος για να ξεφύγει από τον κλοιό που συμφέροντα (εσωκομματικά ή εξωχώρια) προσπαθούν να του επιβάλουν.
Ένα στράτευμα, βέβαια, είναι πιθανόν να αρνηθεί να πολεμήσει. Είτε γιατί έχει ξεχάσει τον τρόπο να το κάνει, είτε γιατί αισθάνεται ηττοπάθεια. Επιβάλλεται, λοιπόν, να του δώσει εκείνα τα εφόδια που θα το κάνουν να ξαναπιστέψει στις δυνάμεις του.

Για να το πετύχει αυτό, πρέπει να του προσφέρει λάφυρα (εξουσία), να του παρουσιάσει ικανό επιτελείο (ηγετική ομάδα), να του βρει έναν θούριο που θα τον συνεγείρει (πρόγραμμα), να του δώσου αποτελεσματικά όπλα (πολιτικές), να του εξασφαλίσει συμμάχους (Αριστερά) και να φροντίσει για τα πολεμοφόδια (κοινωνικές ομάδες).
Όμως, για να μπορέσει να τα καταφέρει όλα αυτά ο Γ. Παπανδρέου, πρέπει πρώτα απ’ όλα να (επανα)επιβεβαιώσει τον ρόλο του αρχιστράτηγου. Αυτό μπορεί να το πράξει μόνο μέσω της επανεκλογής του από τη βάση και την ταυτόχρονη διεξαγωγή ενός συνεδρίου μέσω του οποίου θα δοθούν τα χρίσματα σε στρατηγούς (Πολιτικό Συμβούλιο), συνταγματάρχες (Εθνικό Συμβούλιο), ταγματάρχες και λοχαγούς (κεντρικά και περιφερειακά στελέχη).

Η εξαγγελία ενός συνεδρίου -εκτός από το να κρατά το στράτευμα ενωμένο- μπορεί να γίνει με τέτοιον τρόπο και σε χρόνο που μπορεί να ενταχθεί στην προεκλογική περίοδο για να αποκτήσει δυναμική. Το ίδιο και η επανεκλογή του ίδιου στη θέση του προέδρου του κόμματος.
Το επόμενο δίμηνο και μέχρι τα Χριστούγεννα ο Γ. Παπανδρέου έχει την πολυτέλεια του χρόνου. Μπορεί να «τζογάρει» με τις εξελίξεις στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, να συγκαλέσει το Εθνικό Συμβούλιο για να αποτιμήσει τις εξελίξεις, να διοργανώσει το συνέδριο της νεολαίας του ΠΑΣΟΚ, να στρέψει το ενδιαφέρον στη Βουλή με τη συνταγματική αναθεώρηση και τη συζήτηση του προϋπολογισμού.

Στο τετράμηνο όμως Ιανουαρίου-Απριλίου πρέπει να επανεκλεγεί ο ίδιος και να κάνει το συνέδριο του κόμματός του είτε για να τα εντάξει και τα δύο στον προεκλογική περίοδο και να αποκτήσει δυναμική, είτε για να έχει «καθαρίσει» μ’ αυτά και μετά να ρίξει όλες του τις δυνάμεις στον προεκλογικό αγώνα αν οι κάλπες στηθούν τον Οκτώβριο ή αργότερα.
Μέχρι τον Απρίλιο, όμως, δεν πρέπει ν’ αφήσει καμιά από τις δύο ως εκκρεμότητες.