Φελνίκος

Eξετάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει αυτές τις ημέρες η Τουρκία και, δυστυχώς, οι επιδόσεις της δεν είναι καλές. Ο τρόπος με τον οποίο ετοιμάζεται να υποδεχθεί τον πάπα Βενέδικτο θυμίζει, αν όχι αλήτη και ταραξία, τουλάχιστον κακομαθημένο παιδί.

Η βεβήλωση της Αγίας Σοφίας από τους «Γκρίζους λύκους» προστίθεται στον εθνικιστικό και αντιχριστιανικό παροξυσμό αντιδυτικών και ακραίων κύκλων της γείτονος. Λάδι στη φωτιά ρίχνει και η άρνηση του πρωθυπουργού Ερντογάν να συναντήσει τον προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ο λόγος που προβάλλεται είναι προσχηματικός και αντιστρατεύεται ακόμη και το ελάχιστο των κανόνων φιλοξενίας.

Η επίκληση επιχειρημάτων τύπου «νέα συμμαχία των Σταυροφόρων» είναι αστεία και προφανέστατα γίνεται από κύκλους που επιθυμούν να εξάψουν τον μουσουλμανικό φονταμενταλισμό σε ένα κράτος τυπικά λαϊκό, όπου οι ισλαμιστές του τουλάχιστον μέχρι τώρα χαρακτηρίζονται από μετριοπάθεια. Όσο ανόητο είναι να καλλιεργείται στο όνομα της Δύσης και του Χριστού η απομόνωση της Τουρκίας, εξίσου βλακώδης άμα και επικίνδυνη για την ίδια την Τουρκία είναι και η αντιδυτική και αντιχριστιανική προπαγάνδα που φουντώνει στην Άγκυρα.

Και αν οι Έλληνες και οι Κύπριοι δεν έχουν ιδιαίτερες δυνάμεις να συμμορφώσουν την Τουρκία στο κοινοτικό κεκτημένο, το Βατικανό μπορεί να πνίξει στον Βόσπορο το ευρωπαϊκό όνειρο της Τουρκίας. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος μπορεί από τους ισχυρούς να ακούει λόγια συμπάθειας και μόνον για την «αιχμαλωσία» του στο Φανάρι από την τουρκική διοίκηση, ο πάπας Βενέδικτος όμως έχει τη δύναμη εφόσον το θελήσει να επιβάλει στους ισχυρούς τον κατ’ οίκον περιορισμό της Τουρκίας. Άλλες οι δυνάμεις και οι δυνατότητες των ελληνο-ορθόδοξων και άλλες των ρωμαιο-καθολικών.

Οι Τούρκοι μπορούν να συνεχίζουν να συμπεριφέρονται ως πασάδες έναντι των Ρωμιών, όμως οι Λατίνοι μπορούν να αλώσουν εκ νέου την Κωνσταντινούπολη και να επιφυλάξουν στην Τουρκία την τύχη του Βυζαντίου. Ο Γερμανός Ράτζιγκερ μπορεί -τηρουμένων των αναλογιών- να αναδειχθεί σε έναν σύγχρονο Ευγένιο της Σαβοΐας. Όπως ο πρίγκηψ της Αυστρίας το 1716 κατατρόπωσε τους Τούρκους στη μάχη του Πετερβαντάιν, έτσι και ο πάπας Βενέδικτος μπορεί να επηρεάσει τους Ευρωπαίους ηγέτες και στη Σύνοδο Κορυφής του Ελσίνκι τον Δεκέμβριο οι Ερντογάν και Γκιουλ να ηττηθούν κατά κράτος.

Θα ήταν κρίμα για τη γείτονα να ναυαγήσει στη Βαλτική θάλασσα. Όμως με τη συμπεριφορά που επιδεικνύει είναι μαθηματικά βέβαιον ότι το τουρκικό σκάφος δύσκολα θα προσορμίσει στο ευρωπαϊκό λιμάνι. Όσο το πλήρωμά του αρνείται να αποδεχθεί τους κοινοτικούς κανόνες ναυσιπλοΐας και ταυτόχρονα προβαίνει και σε πράξεις πειρατείας, είναι βέβαιον ότι θα εξοργίσει περισσότερο τους λαούς της Ευρώπης και τις ηγεσίες τους.

Ήδη η συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Κύπρου είναι απαράδεκτη, όχι όμως προσώρας και ικανή για να εγερθεί βέτο στην ευρωπαϊκή της πορεία. Είναι απορίας άξιον, λοιπόν, πώς ενώ βρισκόμαστε λίγες μέρες πριν από την κρίση των Ευρωπαίων για το μέλλον της, οι πονηροί διπλωμάτες της Άγκυρας επιτρέπουν να ορθώνονται και νέα εμπόδια στον ευρωπαϊκό της δρόμο.

Αν ήθελε η πολιτική και στρατιωτική τάξη της Τουρκίας να «πνίξει» την οργή πολιτών της για την επίσκεψη του ποντίφικα, θα μπορούσε να το έχει κάνει. Έχει αποδείξει ότι οι κατασταλτικοί της μηχανισμοί είναι ικανοί και κυρίως αποτελεσματικοί κατά των αντιφρονούντων. Σίγουρα, πάντως, δεν είναι η «πολιτισμένη» εικόνα που έδειξαν έναντι των βέβηλων της Αγίας Σοφίας. Προφανώς θέλει να αναγκάσει τον πάπα να μην αναγνωρίσει την οικουμενικότητα του πατριάρχη Βαρθολομαίου και η επίσκεψή του να είναι τόσον ήσυχη ως μη γενόμενη.

Η Άγκυρα δεν θέλει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος να εμφανίζεται ως θρησκευτικός ηγέτης ισότιμος του πάπα. Εάν αποδεχθεί την οικουμενικότητα του θρόνου και του ρόλου του, θα πρέπει να αλλάξει και τη συμπεριφορά απέναντί του. Δεν θα μπορεί το Φανάρι να είναι ένα απλό νομικό πρόσωπο, υπαγόμενο στη νομαρχία της Κωνσταντινούπολης. Εκ παραλλήλου η Άγκυρα αφήνει, εάν δεν πυροδοτεί, τον ισλαμικό φανατισμό αφενός για λόγους εσωτερικής ισορροπίας του συστήματος εξουσίας και αφετέρου θέλει να τον βάλει στη ζυγαριά των διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Έχετε να διαλέξετε μεταξύ ενός φανατικού και ενός μετριοπαθούς Ισλάμ», είναι το μήνυμα που αποστέλλεται. «Μη μας στριμώχνετε πολύ με τα κοινοτικά κεκτημένα, γιατί θα χαθεί ο έλεγχος και υπάρχει κίνδυνος στο νοτιοανατολικό σύνορό σας να βρεθεί στο προβλεπτό μέλλον ένα κράτος της μαντίλας και της μπούργκας. Βάλτε μας λοιπόν τώρα, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, στην Ευρώπη για να ανακόψουμε τον ισλαμικό φονταμενταλισμό». Η Τουρκία με τη συμπεριφορά που επιδεικνύει έναντι και της επισκέψεως του πάπα δείχνει τι θέλει και πώς εννοεί τον «γάμο» της με την Ευρώπη.

Η Ευρώπη είναι, λοιπόν, αυτή που τώρα πρέπει να αποφασίσει τι θέλει. Θέλει μια χώρα στην οποίαν δεν θα εφαρμόζεται το κοινοτικό κεκτημένο; Θέλει μια χώρα που αρνείται να συμμορφωθεί στις υποχρεώσεις που τις έχουν τεθεί; Θέλει μια χώρα όπου οι πολιτικές, πολιτιστικές και θρησκευτικές ελευθερίες τελούν υπό αίρεση; Θέλει μια χώρα πασάδων ή μια χώρα πολιτών;

Μέχρι τώρα δεν άκουγε τις ενστάσεις των Κυπρίων και των Ελλήνων και δεν έπαιρνε σοβαρά υπ’ όψιν της τις εκκλήσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το νομικό του καθεστώς, τις ελευθερίες του, τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης κ.ά. Τώρα πρέπει να κοιταχτεί κατάματα στον καθρέφτη και να αποφασίσει αν θέλει και αν μπορεί να συμβιώσει αρμονικά με την Τουρκία. Αν η διεύρυνσή της προς Ανατολάς θα βοηθήσει τη συνοχή της ή θα ελευθερώσει φυγόκεντρες δυνάμεις. Οι εκκρεμότητες που έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση από το σύνταγμα και τον ευρωστρατό μέχρι τη θεσμική της ολοκλήρωση και εμβάθυνση είναι πολλές και μεγάλες.

Το Ελσίνκι σίγουρα δεν μπορεί να γίνει μια δεύτερη Βιέννη για την Τουρκία. Από το 1683 έχουν παρέλθει 323 χρόνια, ούτε ο Ταγίπ Ερντογάν είναι Μωάμεθ Δ΄. Η ταπείνωση της Τουρκίας θα βλάψει την Ευρώπη. Η συμμόρφωσή της, όμως, θα ωφελήσει την Τουρκία. Η ένταξη της γείτονος στην ευρωπαϊκή οικογένεια ίσως πρέπει να καθυστερήσει – όχι όμως και να ακυρωθεί. Μέχρι πάντως να πραγματοποιηθεί, πρέπει να πολλαπλασιαστούν οι οικονομικές και πολιτιστικές συνέργες ώστε να εξομαλυνθεί το έδαφος. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να είναι και το πόρισμα της 6ης Δεκεμβρίου και η απόφαση του Συμβουλίου Κορυφής στις 14 Δεκεμβρίου.

Όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι η επίσκεψη του πάπα στις 28 Νοεμβρίου στην Άγκυρα θα εξελιχθεί ομαλά και θα επιτραπεί να ευοδωθεί ο σκοπός συνάντησής του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο την επομένη, 29 Νοεμβρίου, στην Κωνσταντινούπολη. Ειδικά για τη δεύτερη, λόγο πρέπει να έχει και η Ελλάδα και να το καταστήσει σαφές όχι μόνον στην Άγκυρα, αλλά και στο Βατικανό, στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά και την Ουάσινγκτον. Δεν μπορεί να ενδιαφέρεται η Άνγκελα Μέρκελ για τον γερμανικής καταγωγής ποντίφικα και να σφυρίζει αδιάφορα ο Καραμανλής για τον Έλληνα το γένος Οικουμενικό Πατριάρχη. Ούτε 73 από τους 100 Αμερικανούς γερουσιαστές με αφορμή τη συνάντηση Βαρθολομαίου-Βενέδικτου να στέλνουν γράμμα στον Μπους για να προστατέψει το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Ορθόδοξη Εκκλησία, και το εδώ κοινοβούλιο να υπνώττει και να μην απαιτεί από το ευρωκοινοβούλιο να πράξει κάτι ανάλογο με τους Αμερικανούς γερουσιαστές.

Αν η επίσκεψη του πάπα συνοδευτεί από ακρότητες και έκτροπα, σίγουρα το κλίμα για την Άγκυρα εν όψει των αποφάσεων του Δεκεμβρίου θα βαρύνει έτι περαιτέρω. Όλα κρέμονται σε μια κλωστή. Καλόν είναι αυτή να μη σπάσει. Η Κωνσταντινούπολη ας μη γίνει η μήτρα ενός σχίσματος. Της Τουρκίας με την Ευρώπη. Αυτό θα ήταν πολύ δυσάρεστο για όλους. Η Κωνσταντινούπολη όμως μακάρι να κλείσει το σχίσμα μεταξύ καθολικών και ορθοδόξων. Αυτό θα ήταν ευχάριστο τουλάχιστον για τους χριστιανούς.

Σε τελική ανάλυση οι Λατίνοι μάς το οφείλουν. Η άλωση της Πόλης το 1204 από τους Σταυροφόρους ουσιαστικά προετοίμασε την Άλωση του 1453. Αν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος έμεινε μόνος να πολεμά στην πύλη του Ρωμανού τον Μωάμεθ τον Πορθητή, ας μη μείνει και ο Βαρθολομαίος μόνος μπροστά στο ιερό του Αγίου Γεωργίου. Ας έχει δίπλα του τον Βενέδικτο να συλλειτουργεί. Αυτή η εικόνα θα είναι η καλύτερη απάντηση στους φανατικούς. Μόνον έτσι και ο σκοπός της επίσκεψης του πάπα θα έχει επιτευχθεί. Αν μάλιστα οι δυο τους προσευχηθούν μαζί και με τον μεγάλο μουφτή Αλί Μπαρντάκογλου στην Αγία Σοφία ή και στο απέναντι ευρισκόμενο Μπλε Τζαμί, τότε σίγουρα ο διάλογος μεταξύ των χριστιανών και του μετριοπαθούς Ισλάμ μπορεί να καρποφορήσει.